Janów-Nikiszowiec

Z Wikipedii

Janów–Nikiszowiec Katowic
Nikiszowiec z lotu ptaka
Zespół dzielnic	wschodni
Powierzchnia	8,6 km²
Populacja (2005)  - liczba ludności	11,8 tys.
Położenie na planie Katowic

Janów–Nikiszowiec dzielnica Katowic, stanowi obszar o kluczowym znaczeniu dla rozwoju miasta, do którego włączona została w roku 1960. Cechuje się unikalną zabytkową zabudową mieszkaniową. Jest to pierwsze powstałe na wiejskich terenach osiedle górnicze o typowo miejskiej zabudowie. Do dziś na terenie dzielnicy działa kopalnia węgla kamiennego "Wieczorek". W domu domu kultury przy kopalni przez 54 lata miała swoją siedzibę Grupa Janowska, z której wywodzą się m.in. Teofil Ociepka, Ewald Gawlik i Erwin Sówka. Dzielnica o zróżnicowanej strukturze funkcjonalnej ma powierzchnię 8,6 km² i liczy 11 800 mieszkańców.

Powstała przez administracyjne połączenie dwóch odrębnych dzielnic Janowa i Nikiszowca.

Spis treści 1 Janów 2 Ośrodki rekreacyjne 3 Nikiszowiec 3.1 Historia 3.2 Zabudowa 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne 6 Galeria

[edytuj] Janów

Janów (Janów Śląski) - dawniej samodzielna gmina, od 1951 część Katowic, obecnie wraz z osiedlem Nikiszowiec tworzy dzielnicę Janów-Nikiszowiec.

Nazwa Janów pochodzi od jednego z właścicieli ziem Jana Krzysztofa Mieroszewskiego. W latach 1694 - 1755, gdy te ziemie należały do niego, teren ten przeżył znaczny rozkwit. Na początku XVIII w. na prawym brzegu Boliny wybudowano folwark, nazwany od imienia swego założyciela Janowcem. Nowo założony folwark dał początek powstałej obok osadzie, dla której utarła się nazwa Janów. Głównym zakładem pracy w Janowie jest KWK Wieczorek.

[edytuj] Ośrodki rekreacyjne

W katowickiej dzielnicy Janów, przy ulicy Leśnego Potoku znajduje się ośrodek rekreacyjno - sportowy Bolina. Mieszkańcy Janowa i Giszowca mają do dyspozycji boisko do koszykówki, stoły do ping ponga, możliwość zrobienia grilla itp.

[edytuj] Nikiszowiec

Nikiszowiec - osiedle robotnicze dla górników KWK Wieczorek wybudowane w Janowie.

[edytuj] Historia

• 1908-1911 – Powstanie osiedla robotniczego Nikiszowiec na terenie Janowa, w pobliżu szybu „Nickisch” (od nazwiska asesora górniczego Kurta Nickischa), jednego z czternastu szybów kopalni „Giesche” (dziś szyb „Pułaski” kopalni „Wieczorek”). Osiedle zaprojektowali architekci Emil i Jerzy Zillmann z Charlottenburga, twórcy zabudowy Giszowca.
• 1914 – Rozpoczęcie budowy neobarokowego kościoła na centralnym placu. Zaprojektowali został przez Zilllmannów – Emila i Jerzego. W kościele znajdują się cenne dzieła sztuki, m. in. witraże wykonane przez Jerzego Schneidera z Ratyzbony i zabytkowe organy braci Reger z Karniowa.
• 1922 – cały majątek Koncernu Giesche`s Erben, znajdujący się po ostatecznym ustaleniu granicy Polsko-Niemieckiej po Polskiej stronie - w tym Kopalnia Giesche i osiedla Nikiszowiec i Giszowiec, zostaje wniesiony aportem do spółki Giesche Spółka Akcyjna z siedzibą w Katowicach.
• 1922 - Górnicy pod przywództwem Józefa Wieczorka domagają się poprawy warunków socjalnych oraz lepszych zarobków.
• 1926- Wszystkie akcje Giesche Spółki Akcyjnej w Katowicach, zostają sprzedane amerykańskiej spółce Silesian American Corporation i staje się ona własnością kapitału amerykańskiego.
• 1924 – Nikiszowiec zostaje włączony w granice zreorganizowanej gminy Janów.
• 1932 – Wielki kryzys gospodarczy - protesty górników przeciwko redukcjom i obniżce płac.
• 1935 – Osiedle liczy 7 tysięcy mieszkańców, głównie rodzin górników kopalni „Giesche”. W okresie międzywojennym często występują oni przeciwko pracodawcy.
• 1937 – Górnicy inicjując sześć razy strajk domagają się wyższych zarobków.
• 1951 – Nikiszowiec zostaje włączony w skład miasta Szopienice.
• 1960 – Szopienice (wraz z Nikiszowcem) zostają włączone w skład miasta Katowice.
• 1969 – Do użytku oddany zostaje Dom Kultury Kopalni „Wieczorek”, przy którym działa grupa nieprofesjonalnych plastyków, m. in. Teofil Ociepka i Paweł Jaskóła.
• 1978 – Nikiszowiec zostaje uznany za zabytkowy zespół architektoniczno-urbanistyczny. W latach osiemdziesiątych przeprowadzono prace przy rewaloryzacji wnętrz mieszkalnych.
• 2006 - Nikiszowiec i Galeria Szyb Wilson zostały umieszczone na Szlaku Zabytków Techniki.
• 2006, 9 grudnia - na terenie Nikiszowca rozpoczęto kręcenie nowego dokumentalno - fabularnego filmu Nadzieja umiera ostatnia. Serial TVN w reżyserii Radosława Dunaszewskiego będzie opowiadał o 10 katastrofach górniczych.

[edytuj] Zabudowa

Zabytkowa zabudowa mieszkaniowa osiedla w Nikiszowcu powstała według projektu Georga i Emila Zillmannów. Budowa przebiegała w dwóch zasadniczych etapach: I - od 1908 do 1915 i II - od 1920 do 1924. W skład całego kompleksu wchodzi dziewięć połączonych ze sobą, ceglanych budynków oraz neobarokowy kościół pw. Św. Anny, w którym znajdują się organy o 75 głosach i 5350 piszczałkach. Znaleźć tu można również obiekty użyteczności publicznej takie jak sklepy, piekarnie, restaurację, szpital, apteka, dwie szkoły, łaźnię, pralnię, maglownię i posterunek policji.

Całość tej zabudowy znajduje się w rejestrze zabytków i objęta jest ochroną prawną. Tereny Nikiszowca stały się także plenerem dla filmów: Kazimierza Kutza, Macieja Pieprzycy, Lecha Majewskiego i Janusza Kidawy.

[edytuj] Zobacz też

• Kościół św. Anny w Katowicach
• Naprzód Janów Katowice
• Dorota Simonides

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Galeria fotografii Nikiszowca.
• Procesja barbórkowa w Nikiszowcu.

[edytuj] Galeria

Katowice - Nikiszowiec - zabytkowe familoki

Stara mapa Janowa