Kalendarium historii Koszalina

Z Wikipedii

Historia miasta Koszalina

W swej historii Koszalin nosił także nazwy: Koszalice, Koeslin, Cussalitz, Coeslin, Cosalitz, Scurgum

Spis treści 1 Kalendarium 1.1 do XII w. 1.2 XIII w. 1.3 XIV w. 1.4 XV w. 1.5 XVI w. 1.6 XVII w. 1.7 XVIII w. 1.8 XIX w. 1.9 XX w. 1.10 XXI w. 2 Ludność 3 Przypisy 4 Źródła 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Kalendarium

Burmistrzowie Koszalina 1266-1945

Imię i nazwisko	od
Edlen Marguard	1266
Hartmann	1266
Conrad Pernow	1286
Johann Schüremann	1286
Johann Crazig	1288
Arnold Lassan	1288
Johann de Nemitz	1294
Lambert Fleischer	1311
Theodorius Wendelstorp	1335
Johannes Smorre	1339
Gherardus Sibode	1345
Christoferus	1350
Petrus Hartmann	1356
Johannes Pernow	1357
Marquardos Voss	1370
Sifridus Verchemin I	1379
Calawes Voss	1391
Otto Holsten	1393
Keyne Pribbernow	1413
Hinriewan Blankeborch	1420
Clawes Varchmin	1423
Syverd Varchmin	1429
Kersten Heydebrek	1441
Hans Pribbernow	1441
Eggert Grotkop	1441
Hans Bulgrin	1457
Hans Tengel	1459
Hinrik Abtshagen	1459
Urlik Heidenrik	1459
Otto Virstorp	1492
Tesslaf Manow	1508
Urlick Zerte	1510
Clavos Rubak	1510
Hans Taschenmaker	1510
Peter Bulderian	1515
Georges Wessentin	1515
Hans Todenhagen	1519
Hermann Freder	1519
Jakob Rubak	1531
Andreas Manow	1533
Antonius Schlief	1533
Hinrik Wandelmann	1534
Hans Grave	1540
Kersten Mochow	1545
Peter Verchmin	1545
Mauritz Nuss	1553
Joachim Rubacke	1555
Jakob Schweder	1557
Moritz Rubak I	1560
Claws Below	1561
Joachim Papke I	1563
Hans Liskow	1566
Thomas Kolmey	1570
Lorentz Schlief	1576
Andreas Varchim	1585
Moldenhauer	1594
Georg Curdt	1596
Georg Schmidt	1596
Warnin Ernst	1599
Jacob von Damitz	1601
Andreas Lew	1602
Joachim Gemlin	1605
von Manteufel	1611
Carsten Podewils	1617
George von Rein	1617
Joachim Volkmann	1622
Joachim Pappke II	1622
Heinrich Schweder	1623
Josus Engelbrecht	1626
Andreas Gemlin	1628
Moritz Rubak	1629
Wolfgang Reuter	1631
Peter Moldenhauer jun.	1641
Joachim Lew	1644
Andreas Litzkow	1659
Carsten von Kleist	1665
Joachim Navin	1674
Jacob Mūller	1681
Sigism.Mader Geoerg	1685
Heinrich Schwerer II	1688
Christian Lew	1701
Heinrich Koch	1702
Bartolomeus Hille	1711
Heinrich Scheunemann	1717
Dr med. Christoph F. Ruel	1718
David Koch	1720
Martin Truzedtel	1723
C. Kleffmann	1731
Georg Adam Zūequer	1733
Lew Gabriel Lic. jur.	1737
Casimir Reisemann	1737
Michael Scheinemann	1741
Martin Rackit	1755
Carl Friedrich Noth	1757
Carl Wilhelm Goden	1760
Christian Hein.Schmidt	1767
Johann Gotthilf Witte	1775
Kretschmer	1781
Jonas Julius Cammann	1785
Paul Brandt	1786
Kretschmann	1795
Schröner	1802
von Braunschweig	1805
Richardi	1809
Ernst August Braun	1816
Heinrich Müller	1859
Gottfried Lenz	1876
Ernst Sasche	1888
Dr Walter Pusch	1912
Oskar Romann	1924
Emil Binder	1934-1945

[edytuj] do XII w.

• 142-147 – Koszalin znany pod nazwą Scurgum, został odwzorowany na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza.
• 1107 – zdobycie Koszalina przez Bolesława Krzywoustego (wg Kroniki Wielkopolskiej).
• 1188 – Pierwsza udokumentowana wzmianka nazwy Cussalin w pewnym akcie klasztornym

[edytuj] XIII w.

• 1214 23 października – Wystawiono przywilej przez księcia zachodniopomorskiego Bogusława II w którym jest nadanie klasztorowi norbertanów w Białobłokach koło Trzebiatowa :...w spokojne i swobodne posiadanie wraz z wszystkimi przynależnościami wieś Cossalitz zwaną, w pobliżu Cholin (Góry Chełmskiej) w kasztelani kołobrzeskiej położoną...
• 1248 – Miejscowość Cossalitz została przejęta na rzecz dóbr biskupa kamieńskiego
• 1248 – biskup z Kamienia Pomorskiego mianuje ks. Mikołaja pierwszym proboszczem parafii w Cossalitz
• 1263 – wymienia się kaplicę chrześcijańską na Górze Chełmskiej jako parafialną dla osady zarządzanej przez norbertanów.
• 1266 23 maja – Koszalin otrzymał prawa miejskie na prawie lubeckim.Pierwsze godło miasta przedstawiało założyciela miasta, biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichena. Godło to znajdowało się na pierwszej, dużej pieczęci miejskiej, wykonanej wkrótce po założeniu miasta.^[1]
  

  

  od 1266 do 1440
• 1274 – koszalinianie nabyli od bpa Hermana prawo do wyboru rady miejskiej.
• 1278 – kaplica na Górze Chełmskiej przechodzi w posiadanie zakonu cysterek z Koszalina.
• 1284 – pierwsza wzmianka o wsi Rokosowo położonej obok Koszalina. Nazwa wsi pochodzi od trawy rokosy.
• 1288 – rada miejska wykupiła wójtostwo wraz 30 łanami ziemi, uwalniając się od nadzoru urzędnika biskupiego. Miasto uzyskało pełny samorząd.
• 1291-1310 – wybudowano dookoła miasta nowe, murowane mury warowne. Mury miały 1560 metrów długości i ponad 7 wysokości. Na murach znajdowało się 46 baszt – czatowni otwartych od strony miasta. Ponadto była wieża więzienna i prochowa. Te solidne obwarowania wzmocnione były jeszcze zewnętrzną głęboką fosą. Do miasta można było się dostać jedną z trzech bram: Młyńską – od północy, Nową – od zachodu i Wysoką od południa.
• 1295 – porażka koszalinian w bitwie pod Gąskami. Zwycięstwo w tej potyczce odniosły oddziały Święców z Sławna.
• 1298 – oddziały koszalińskie najechały dobra cystersów bukowskich w ziemi sławieńskiej

[edytuj] XIV w.

• 1300-1333 – powstał kościół parafialny Mariacki (obecna katedra), pod patronatem koszalińskiego klasztoru cysterek, zbudowany ze składek mieszczan, mniszek i darowizn pielgrzymów.
• 1302-1303 – Koszalin był często najeżdżany przez oddziały zbrojne z ziemi sławieńskiej (Święcowie) oraz Czecha Fryczka, namiestnika króla Polski Wacława II.

Koszalin odniósł spore straty.

• 1308 – rada miejska zakupiła od rodu Święców gród strażniczy w Gorzębodziu.
• 1308 – wybudowano pierwszy ratusz miejski. Budynek był w stylu gotyckim i znajdował się na środku rynku.
• 1313 – od tego roku Góra Chełmska (Gollen) należy do Miasta. Została przekazana Koszalinowi przez biskupa kamieńskiego Heinricha von Wacholt.
• 1324 – miasto wypowiedziało się przeciwko swemu zwierzchnikowi księciu Arnoldowi z Elz, a poparło jego przeciwnika księcia Ferdynanda.
• 1331 – wieś Jamno została przekazana na własność miastu Koszalin przez biskupa kamieńskiego Fryderyka von Eickstedta w wdzięczności za poparcie jakie Koszalin mu udzielił w sporze z księciem Arnoldem z Elz.
• 1333 – mieszczanin koszaliński Jan Spruth nabywa zachodnią połowę Jamna od książąt Sławna i Darłowa
• 1343 – biskup Johann nadaje Koszalinowi nową pieczęć.
• 1354 – bracia Bartuszkiewicze z Osiek kupują wschodnią część jeziora.
• 1356 – miasto uzyskało prawa sądownicze, żeglugowe i połowowe na obszarze jeziora Jamno i okolicznych miejscowościach odkupionych od mieszczanina Jana Spruthy i rodziny Bartuszewiczów z Osiek. Prawa te zostały zatwierdzone przez bpa Jana.
• 1368 – rada miasta utworzyła szkołę dla chłopców.
• 1378 – papież Grzegorz XI nadaje kaplicy na Górze Chełmskiej przywileje odpustowe.
• 1383 – poza murami miejskimi wybudowano kaplicę cmentarną św. Gertrudy. Kaplica powstała na planie ośmioboku w stylu gotyckim.^[2]
• 1386 – Koszalin pośrednio wstępuje do związku miast Hanzy. Z powodu dość wysokiej składki członkowskiej miasto jest reprezentowane przez Kołobrzeg.
• 1388 – pod Sianowem rycerze pomorscy napadają na gościa zakonu Krzyżackiego księcia Geldrii Wilhelma i go porywają. W odwecie Krzyżacy pod dowództwem komtura Konrada Wallenroda niszczą część księstwa Bogusława VIII.
• 1389 – miasto oblegają Krzyżacy, zdobywają je i zmuszają do rozebrania jednej wieży i zniszczenia części murów miejskich.
• 1399-1400 – papież Bonifacy IX potwierdza przywileje odpustowe dla kaplicy na Górze Chełmskiej.
• ok.1400 – przed Bramą Wysoką został wybudowany ceglany barbakan, zakończono naprawę umocnień zniszczonych w trakcie oblężenia krzyżackiego.
• 1400 – Von Borke na polecenie księcia pomorskiego przekazuje miastu Koszalin wsie Czajcze (Deep) i Podamirowo (Puddemsdorf) Od tej pory do miasta należy praktycznie całe jezioro Jamno.

[edytuj] XV w.

• 1419 – rada miejska udzieliła pożyczki bp. Magnusowi na sumę 3000 grzywien, w zastaw za podatek od parceli miejskich.
• 1427 15 sierpnia – Koszalin został włączony w uroczystości odpustowe na Górze Chełmskiej.
• 1440 – zbrojny napad na port Koszalina w Unieściu. Sprawcami byli zbrojni zaciągnięci i wyekwipowani przez kupców kołobrzeskich.

Port został dotkliwie zniszczony.

• ok.1440 – uchwalono nowy herb miasta.^[1]
  

  

  od ok.1440 do 1800
• 1446 27 września – bitwa pod Tatowem miedzy miastami Koszalina i Kołobrzegu (Kőslin i Kolberg). "...W ostatniej batalii zwyciężył Koszalin zdobywając główny sztandar miasta Kołobrzeg i wpędzając kilku jego mieszkańców do jeziora między Cieszynem a Tatowem. Ku pamięci tego zwycięstwa rada miejska Koszalina wydawała na św. Damiana i Kosmy, czyli 27 wrześnie, ucztę dla wszystkich mieszczan, którzy po niej obdarowywani byli jeszcze orzechami i obwarzankami w dużej ilości. Zwyczaj wydawania uczty został zniesiony przez burmistrza Antoniusa von Schlieffa [Antonius von Schlieffen], który był kołobrzeżaninem z urodzenia..." Wg Kroniki Wendlanda

Dodam tylko iż wspomniany burmistrz urzędował w Koszalinie w latach 1533-1534. Od bitwy Koszalin samodzielnie występował w Hanzie.

• ok. 1445-1450 – powstał zakład szkutniczy, który zajmował się produkcją łodzi żaglowych, oraz szkut. Zakład znajdował się w okolicach obecnego Placu Kilińskiego. Zbudowane łodzie były spławiane rzeką na jezioro Jamno, na brzegach którego było kilka przystani rybackich i port.
• 1457 – Koszalin jest pełnoprawnym członkiem Hanzy
• 1459 – Koszalin nabywa prawo sądzenia mieszczan tylko przed sądem miejskim (pierwszej instancji) w sprawach skierowanych przeciwko mieszczanom.
• 1464 – miasto nabywa prawa sądownicze związane z utworzeniem sądu miejskiego. Miasto od tej chwili ma własnego kata i prawo powoływania ławników sądowych.
• 1473 – delegat miasta uczestniczy w zjeździe Hanzy w Lubece.
• 1475 – rycerze z orszaku księcia Bogusława X obrabowali kupców na szlaku w okolicach Góry Chełmskiej. W odwecie mieszczanie napadli na zamek w Sianowie, gdzie książę nocował. Poturbowano dworzan i porwano księcia, którego uwięziono w Koszalinie. Miasto za ten czyn musiało zapłacić księciu 3000 guldenów reńskich i błagać księcia na klęczkach o wybaczenie.
• 1480 – z polecenia bpa Marinusa, oddział zbrojny z Koszalina zajął i zniszczył zamek w Karlinie. W tym samym roku bp Marinus potwierdza prawo Koszalina do żeglugi.
• 1481 – Koszalin przystąpił do konfederacji miast pomorskich, zawiązanej w celu zwalczania rozbojów rycerskich na drogach.
• 1481 – Koszalin otrzymał od bpa Marinusa prawo karania śmiercią każdego schwytanego na rozboju na terenie dominium kamieńskiego.
• 1500 – w mieście wybucha zaraza.
• ok. 1500 – Bramę Nową wzmocniono przedbramiem z ceglanym barbakanem.

[edytuj] XVI w.

• 1504 – wielki pożar miasta, spłonął klasztor cysterek, ratusz i wiele budynków mieszkalnych.
• 1504 – rozpoczęto budowę drugiego ratusza miejskiego.
• 1510 – Koszalin został oskarżony przez Kołobrzeg o przywóz soli przez port w Unieściu, a tym samym naruszenie monopolu gildii kołobrzeskiej na handel solą w dominium kamieńskim. Spór rozstrzygnął bp Marcin, zakazując Koszalinowi żeglugi, z wyjątkiem wywozu ryb małymi statkami. Zakaz był respektowany przypuszczalnie tylko do reformacji (1534 r.), gdy osłabła władza katolickich biskupów z Kamienia Pomorskiego.
• 1512 – powstaje główny ołtarz dla kościoła parafialnego (obecnie katedra) – tryptyk – rzeźba Andrzeja Wenzela z Iwięcina (powiat Koszalin)
• 1519 – budowa organów przez Ludemana, a także budowa rzeźbionych stalli – kościół farny nabiera blasku.
• 1530 16 lipca – Nikolaus z Lubeki, zwolennik Lutra głosi kazania w kościele mariackim.
• 1533 – w wyniku rozruchów reformatorskich spłonęła kaplica na Górze Chełmskiej.
• 1533 – piwowarzy koszalińscy wywalczyli sobie na wyłączność prawo na sprzedaż piwa. Od tej chwili inni mieszkańcy miasta mogli warzyć piwo jedynie na własny użytek bez prawa sprzedaży. Za złamanie prawa groziły wysokie grzywny.
• 1534 – przejęcia kościoła parafialnego przez Protestantów, upadek wyznania katolickiego na Pomorzu.
• 1535 – powstała szkoła miejska dla chłopców, w której, obok synów bogatych mieszczan, uczyli się niezamożni chłopcy, wspierani przez radę miejską
• 1535 – na dżumę zmarło 1,5 tys. z 2,5 tys. mieszkańców Koszalin
• 1544 – po reformacji miasto Koszalin staje się biskupstwem ewangelickim
• 1545 – kolejna zaraza dziesiątkuje miasto. Umiera|bp.1500 mieszkańców.
• 1555 – powstaje Szkoła Łaciny (tzw. miejska-powszechna); w latach

późniejszych na jej "podstawie" powstają w Koszalinie Miejskie i Królewskie Gimnazja

• 1566 – Godność biskupa pomorskiego przechodzi na pomorski dom książęcy.
• 1569-1574 – rozebrano pozostałości po klasztorze i rozpoczęto wznoszenie zamku książęcego.
• 1572 – książę Jan Fryderyk rozstrzyga spór między Koszalinem a Kołobrzegiem, Darłowem i Słupskiem o uprawnienia żeglugowe. Na mocy decyzji księcia Koszalin mógł importować, z pominięciem Kołobrzegu, 700 łasztów soli bajskiej i lineburskiej, sukna angielskie i flandryjskie rocznie oraz eksportować do Szwecji, Danii, Prus, Gdańska i Inflant zboże, wełnę i miód.
• 1574 – Jan Fryderyk przeniósł się do Szczecina, zaś biskupem kamieńskim został jego brat, książę Kazimierz. Zamek koszaliński był główną siedzibą księcia.
• 1582 – ukończono budowę zamku-rezydencji książąt-biskupów kamieńskich – Ostatnim etapem budowy było wzniesienie wieży zegarowej. Od tego roku, książę biskup Kazimierz był częstym gościem w swej siedzibie.
• 1599 – miasto uzyskało od księcia bpa Kazimierza prawo organizowania jarmarków na bydło

[edytuj] XVII w.

• 1602-1609 – przebudowa kaplicy z klasztoru cysterek na Kościół Zamkowy
• 1609 – Na ratuszu dobudowano wieżę z dzwonem pożarowym i zegarem.
• 1615 – biskup kamieński Franciszek w koszalińskiej mennicy emituje drobne monety: trzeciaki, grosze i podwójne szelągi.
• 1618 – z tego roku pochodzi najstarszy zapis ikonograficzny Koszalina wykonany przez malarza Johanna Wolfarta do mapy szwedzkiego kartografa E.Lubinusa
• 1618-1648 – w trakcie wojny trzydziestoletniej miasto zostało dość poważnie zniszczone. Zburzono około 200 domów, wiele straganów i warsztatów. Miasto podupadło finansowo i częściowo się wyludniło.
• 1625 – na wieży katedry zawisł pierwszy dzwon odlany przez Kockettza ze Szczecina;
• 1627 – Koszalin zajęły wojska carskie, wyniszczone wojną i wysokimi kontrybucjami miasto się wyludniło
• 1646 5 lutego – w Koszalinie przebywała w drodze z Paryża do Warszawy królowa Polski Maria Ludwika Gonzaga, żona dwóch kolejnych władców Rzeczypospolitej z rodu Wazów: Władysława IV i Jana Kazimierza.
• 1660 – księstwo kamieńskie zostało włączone w skład Brandenburgii. Tym samym Koszalin staje się miastem brandenburskim.
• 1671 – kolejna zaraza atakuje miasto. W Koszalinie mieszka tylko 80 mieszczan.
• 1690 – na ratuszu dobudowano wieżę z zegarem i dzwonem alarmowym.

[edytuj] XVIII w.

• 1701 – sprowadzono z Kołobrzegu drugie spiżowy dzwon dla katedry
• 1713 – w mieście został założony garnizon wojskowy w sile około 1000 żołnierzy wojsk pruskich.
• 1718 11 października – wybuchł największy pożar w dziejach miasta. Spaliło się 317 domów (z 387 istniejących w mieście), 73 stajnie i 25 stodół. Całkowitemu zniszczeniu uległ ratusz wraz z aktami i biblioteką założoną przez Jakuba Schwedera, oraz zabudowania zamkowe i kościół zamkowy. Ocalał kościół NMP (dzisiejsza katedra) oraz część zabudowań położonych blisko niego.
• 1719 – na zarządzenie Friedricha Wilhelma I miasto otrzymuje znaczne wsparcie z kasy królewskiej na odbudowę po pożarze. Rozpoczęto w tym roku też budowę nowych wodociągów miejskich.
• 1720 – rozpoczęto budowę nowego – trzeciego już ratusza. Ten jednak nie powstał w centrum placu, lecz na jego południowej pierzei. Nowy barokowy ratusz miał dwie kondygnacje i wysoki łamany dach.
• 1720 – sąd dworski przenosi się do Koszalina.
• 1724 – w Koszalinie uruchomiono wodociąg miejski. Woda ze źródeł z Góry Chełmskiej spływała drewnianymi rurami do dwóch zbiorników znajdujących się na rynku. Pomiędzy zbiornikami stał pomnik Fryderyka Wilhelma
• 1731 – remont katedry: hełm wieży pokryto blachą miedzianą a dach falistą dachówką ceramiczną.
• 1755 – dzwonnica katedry otrzymuje kolejne dwa dzwony.
• 1760 – oblężenie i ostrzał Koszalina przez wojska rosyjskiego generała Tottlebena; pruski generał Benkendorf otrzymuje wolną drogę do wycofania się z miasta.
• 1761 – bitwa pod Bielicami. W tym, że roku doszło do oblężenia Kołobrzegu przez wojska rosyjskie (wojna siedmioletnia), W okolicach Bielic doszło do starcia między oddziałem pruskim generała husarii Wernera a oddziałem rosyjskim pod dowództwem generała Tottlebena. Starcie musiało być dość poważne, gdyż na odsiecz rosyjskim oddziałom przybył na czele 24 000 żołnierzy rosyjski feldmarszałek Romancow. Po ustąpieniu wojsk pruskich Rosjanie rozbili na pewien czas obóz, a następnie powrócili do oblężenia Kołobrzegu. Zimą 1761/62 armia rosyjska powróciła pod Bielice, gdzie urządziła sobie obóz zimowy.
• 1764 – budowa pierwszej papierni w Kłosie k/Koszalina
• 1778 – Krystyn Fryderyk Schmieder z Saksonii, siodlarz, kołodziej i lakiernik w jednej osobie otwiera w Koszalinie manufakturę produkującą różnego rodzaju powozy, karety i inne pojazdy lżejszego typu. Firma bardzo dynamicznie się rozwija, lecz na początku XIX wieku ulega likwidacji z powodu śmierci jej założyciela.
• 1781 – powstała mydlarnia – założył ją kupiec Jan Bogumił Vogel. Zakład produkował na potrzeby rynku lokalnego, oraz znaczną część produkcji wysyłał do Szczecina, na Śląsk, do Saksonii a nawet do Szwecji. Część surowców potrzebnych do produkcji mydła sprowadzano poprzez port Koszalina w Czajcze. Tą samą drogą część produkcji była wysyłana do odbiorców. Mydlarnia była jednym z największych zakładów Koszalina i najdłużej działających bez przerw. Produkcja w zakładzie trwała aż do 1939 roku.
• 1793 – powstała manufaktura tasiemek – założył ją kupiec Jakub Salomon Borchard. Na przełomie XVIII i XIX wieku przedsiębiorstwo zatrudniało wysoką jak na te czasy liczbę robotników – 359 Firma upadła po okresie wojen napoleońskich około 1820 r.
• 1798 – wizyta króla Friedricha Wilhelma III i małżonką Luizą w Koszalinie.
• 1800 – pojawia się modyfikacja herbu miasta.^[1]
  

  

  od 1800 do 1938

[edytuj] XIX w.

• 1806 – oblężenie Kołobrzegu, francuska kwatera główna w Koszalinie. Wszyscy urzędnicy składają przysięgę wierności Napoleonowi, odmawia tylko referendarz rządowy Braun – późniejszy burmistrz Koszalina.
• 1808 – rozpoczyna się budowa przedmieścia Friedricha Wilhelma
• 1816 – w Koszalinie umieszczono stolicę jednej z trzech rejencji (obok szczecińskiej i stralsundskiej) wchodzącej w skład prowincji pomorskiej państwa pruskiego.
• 1816 – utworzenie seminarium nauczycielskiego i firmy wydawniczej Hendess
• 1817 15 czerwca – księżniczka Charlotte (córka królowej Luizy) ze swoim bratem, późniejszym cesarzem Wilhelmem I odwiedzają Koszalin.
• 1820 – przebito mur w okolicach obecnego EMPIKu , zbudowano most i usypano groblę. Rozpoczęto budowę drogi w kierunku Rokosowa.
• 1825 – powstała Miejska Kasa Oszczędności – jako druga na Pomorzu
• 1825 – utworzono ogólnopomorską gazetę "Kosliner Zeitung".
• 1828-1835 – budowa drogi Goleniów – Nowogard – Karlino – Koszalin – Kłos – Sianów – Sławno – Słupsk – Lębork. Na budowie drogi w latach 1833-1835 na odcinku przez Górę Chełmską z Koszalina do Sianowa pracowało 100 polskich powstańców, którzy po zakończeniu w 1831 roku powstania listopadowego w zaborze rosyjskim, przeszli do Prus i nie byli skłonni do przesiedlenia do Ameryki. Powstańcy pracowali pod nadzorem wojskowym.
• 1829 – odsłonięto na Górze Chełmskiej pomnik w kształcie krzyża. Zgodnie z uchwałą ówczesnej Rady Miejskiej zbudowano go dla uczczenia ofiar jakie miasto poniosło w wojnie prowadzonej przez Prusy z Napoleonem w latach 1813-1815 Wysiłkiem mieszczan był dość znaczny. Miasto na własny koszt uzbroiło i wyekwipowało 800-osobowy oddział wojskowy. Wszyscy ochotnicy byli mieszkańcami miasta i najbliższych okolic. Znaczna część ochotników poległa na różnych polach bitew ówczesnej Europy.
• 1833 – powstała Fabryka Papieru Schlutisa
• 1839 8 lutego – Wobec plagi wilków w całym okręgu koszalińskim obowiązuje zarządzenie o masowym polowaniu na te drapieżniki.
• 1840 – przebudowa obecnej katedry: likwidacja kaplic i przybudówek, przebudowa ołtarza, ambony, stall i organów
• 1846 – powstał browar E. Aschera.^[3]
• 1850 – do Koszalina przenosi się Dyrekcja Poczty
• 1859 – wybudowano pierwszy dworzec kolejowy w mieście. Do 1870 Koszalin był stacją końcową dla linii ze Szczecina przez Białogard. 1 czerwca 1959 uruchomiono regularną komunikację kolejową ze Szczecinem.
• 1861-1863 – budowa drogi Koszalin – Kołobrzeg
• 1862 – oddano do użytku gazownię miejską.
• 1862-1864 – budowa linii kolejowej Kołobrzeg – Koszalin
• 1870 – do tego roku(około) rozebrano wszystkie średniowieczne

Bramy Miejskie

• 1870 – otwarcie linii kolejowej Koszalin – Słupsk – Gdańsk
• 1872 – reforma administracyjna: zniesienie powiatu książęcego i utworzenie powiatów: Koszalin, Bobolice oraz Kołobrzeg-Karlino.
• 1872 – uruchomienie dużego młyna parowego przy obecnej ul.Morskiej (obecnie magazyny zbożowe)
• 1874 – wybudowano koszaliński browar akcyjny.
• 1878 – powstaje Fabryka Konserw Rybnych Waldemann
• 1888 – ukończono budowę rzeźni miejskiej
• 1890 – przeniesienie do Koszalina szkoły kadetów (obecnie Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej).
• 1898 1 listopada – uruchomiono połączenie kolejki sławieńskiej z koszalińską – odcinek Nacław – Jacinki
• 1898 2 listopada – uruchomiono linię kolejki wąskotorowej na trasie Koszalin – Manowo – Nacław
• 1898 – wybudowano mleczarnię spółdzielczą.

[edytuj] XX w.

• 1905 – uruchomienie linii kolejowej Koszalin – Mścice – Mielno.
• 1905 – otwarcie linii kolejki wąskotorowej Manowo – Bobolice przez Świelino i Świelino – Białogard
• 1908 – pierwsze rokowania pomiędzy Fundacją Salem, a władzami powiatu Koszalina podjęte w sprawie budowy pierwszego na Pomorzu Środkowym szpitala i Domu Macierzystego Sióstr
• 1910 – zapaliły się w mieście pierwsze żarówki.
• 1910 – początek kanalizowania miasta.
• 1912 – podpisanie umowy o budowie szpitala przez zakon Salem i przystąpienie do realizacji inwestycji.
• 1912 – 25 maja–12 sierpnia wielka wystawa gospodarczo-przemysłowo-rolnicza na terenach wystawowych położonych u podnóża Góry Chełmskiej.
• 1913 – przyjęcie do nowego szpitala pierwszego pacjenta
• 1913 – przedłużenie linii tramwajowej z Mielna do Unieścia.
• 1914 – w mieście powstaje lotnisko i zakłady towarzystwa komunikacji lotniczej
• 1914 – zakończenie budowy nowego dworca kolejowego
• 1915 – całkowity rozruch szpitala oraz rozpoczęcie dalszej rozbudowy obiektów szpitalnych
• 1919 – w wyniku traktatów wersalskich szkoła kadetów zostaje rozwiązana, a w obiektach po niej powstaje gimnazjum realne.
• 1919 – otwarcie Pedagogium żeńskiego dr Reusse
• 1921 – rozpoczęła się budowa obiektów rekreacyjnych na Górze Chełmskiej.
• 1923 1 kwietnia – w wyniku reformy administracyjnej Koszalin zostaje przekształcony w powiat grodzki.
• 1926 1 maja – oddano do użytku linię tramwajową do wsi Rokosowo.
• 1928 – ukończono budowę gmachu remizy straży pożarnej przy ul. Kazimierza Wielkiego.
• 1930 – ukończono budowę nowego gmachu dla sądu krajowego i rejonowego, obecnie też budynek zajmuje sąd okręgowy
• 1931 – powstaje park im. Hindenburga – obecnie park różany przy ul. Piastowskiej.
• 1932 1 sierpnia – ponowne utworzenie powiatu ziemskiego Koszalin z włączeniem dawnego powiatu Bobolice
• 1933-1934 – urządzenie stawu zamkowego i umacnianie ulicy Piastowskiej
• 1934 – odsłonięcie pomnika pamięci poległym z 49 pułku piechoty na placu im. Brauna (naprzeciw Zespołu Szkół Ekonom.)
• 1935 – początek budowy kompleksu koszar przy Alei Rokosowskiej (obecnie Zwycięstwa) i ulicy gen. Litzmanna (obecnie 4 Marca).
• 1936 – budowa stadionu sportowego przy Czarnym Wzgórzu – obecnie stadion Bałtyk
• 1936 – wprowadzenie sztabu 32 dywizji piechoty do wschodniego skrzydła budynku Rejencji. Wprowadzenie sztabu 94 pułku piechoty do nowych koszar.
• 1937 – początek budowy nowego gmachu dla Urzędu Rejencji (obecnie ul. Andersa, gmach byłego UW)
• 1937 – przebudowa placu im. Friedricha Wilhelma (obecnie plac Wolności np. gmachu poczty głównej)
• 1937 – wprowadzenie I dywizjonu 32 pułku artylerii do nowych koszar.
• 1938 – konkurs na nowy ratusz miejski planowany przy parku im. Hindenburga.
• 1938 – 31 sierpnia władze nazistowskie miasta zmieniają herb miasta na bardziej niemiecki.^[4][1]
  

  

  od 1938 do 1959
• 1938 - 9 na 10 listopada następuje w całych Niemczech pogrom Żydów zwany nocą kryształową. Spalono miejscową synagogę oraz zdewastowano dwa cmentarze żydowskie.
• 1939 – oddanie do użytku nowego gmachu rejencji.
• 1939 – przekształcenie szpitala w szpital wojskowy

Burmistrzowie, przewodniczący PMRN i prezydenci Koszalina 1945-2007

Imię i nazwisko	Funkcja	od	do
Stanisław Jakubowski	burmistrz	9.05 1945	9.07 1945
Czesław Mikołajczak	burmistrz	10.07 1945	19.10 1945
Roman Stawicki	p.o. burmistrza	19.10 1945	11 1945
Edmund Fudziński	p.o. burmistrza	11 1945	12 1945
Czesław Mikołajczak	burmistrz	12 1945	1.02 1946
Marian Habelman	burmistrz	1.02 1946	20.07 1946
Czesław Mikołajczak	burmistrz	20.07 1946	28.02 1947
Henryk Jagoszewski	burmistrz	1.03 1947	26.06 1948
Stanisław Woźniakowski	burmistrz	26.06 1948	9.03 1949
Mieczysław Brudinger	burmistrz	9.03 1949	6.09 1950
Florian Głowiec	przew. PMRN	9.09 1950	15.01 1951
Marian Czerwiński	przew. PMRN	15.01 1951	18.04 1952
Tadeusz Wojciechowski	przew. PMRN	18.04 1952	30.09 1952
Tadeusz Wielgosz	przew. PMRN	19.12 1952	5.12 1954
Edward Gryz	przew. PMRN	19.12 1954	2.02 1958
Tadeusz Ozga	przew. PMRN	15.07 1958	8.02 1963
Władysław Orłowski	przew. PMRN	8.02 1963	5.02 1969
Józef Bajsarowicz	przew. PMRN	5.02 1969	22.12 1972
Eugeniusz Bartkiewicz	przew. PMRN	22.12 1972	11.06 1973
Bernard Kokowski	przew. PMRN	9.11 1973	9.12 1973
	prezydent	9.12 1973	21.04 1981
Sobolewski Henryk	p.o. prezydenta	1.03 1981	21.04 1981
Kuć Jan	prezydent	22.04 1981	22.05 1983
Mazur Stanisław	prezydent	1.08 1983	3.04 1986
Żuber Eugeniusz	prezydent	3.04 1986	11.08 1986
Wojtych Janusz	prezydent	11.08 1986	6.06 1990
Bogdan Krawczyk	prezydent	7.06 1990	30.06 1994
Eugeniusz Redlarski	prezydent	1.07 1994	21.10 1994
Henryk Sobolewski	p.o. prezydenta	22.10 1994	16.02 1995
Antoni Grzechowski	prezydent	17.02 1995	10.10 1998
Henryk Sobolewski	prezydent	11.10 1998	17.11 2002
Mirosław Mikietyński	prezydent	18.11 2002	nadal

• 1945 – 1 marca wojna dotarła do bram miasta. W mieście ogłoszono alarm przeciwczołgowy, trwa ewakuacja mieszkańców. Ostatni raz był widziany pomnik z placu ratuszowego Friedricha Wilhelma I, wywieziony i ukryty gdzieś w okolicznych lasach.
• 1945 4 marca – Koszalin zajmują jednostki Armii Czerwonej pod dowództwem generałów Panfiłowa i Romanowskiego.
• 1945 7 marca – Wydział Propagandy Armii Czerwonej nakręcił reportaż "na żywo" ze zdobycia miasta, w tym celu podpalane jest centrum miasta i kilka czołgów strzela do budynków. Pożaru nie gaszono, pozostawiono go aby się sam wypalił. Efekt – zniszczone całkowicie centrum miasta. Ocalała katedra i nieliczne budynki.
• 1945 29 marca – powstały w mieście: Pierwszy Urząd Pocztowy przy ul. Dworcowej 17 oraz pierwszy oddział polskiej milicji
• 1945 – kościół mariacki zostaje przejęta przez katolików. Oo. franciszkanie prowadzą duszpasterstwo
• 1945-1947 – w Koszalinie stacjonował bardzo duży garnizon radziecki, część miasta jest zamknięta dla ludności cywilnej. W Koszalinie znajduje się 12 szpitali wojskowych radzieckich, gdzie kurują się ranni w wyniku ofensywy na Berlin. W tym też okresie Armia Czerwona demontuje maszyny z koszalińskich zakładów przemysłowych (min. papiernię) oraz rozbiera linie kolejowe na terenie powiatu: wąskotorowe i normalnotorowe o znaczeniu lokalnym (węzły kolejowe Polanów, Bobolice, czy też wąskotorówkę z tego obszaru.)
• 1946 – naprawa dachu i wieży kościoła mariackiego.
• 1950 – powstaje województwo koszalińskie.
• 1952 – 1 września ukazał się pierwszy numer "Głosu Koszalińskiego"
• 1953 – listopad, powstał Bałtycki Teatr Dramatyczny
• 1953 – rozpoczęła działalność Rozgłośnia Polskiego Radia w Koszalinie
• 1954 – 4 lutego w granice miasta włączono wieś Rokosowo.
• 1956 – powstała Koszalińska Orkiestra Symfoniczna (koncert inauguracyjny: 25.03.1956 r.)
• 1956 – kwiecień, rozpoczął regularną działalność Dyskusyjny Klub Filmowy. Najpierw pokazy w różnych salach, po roku chyba – w sali kina WDK, nazywanego w latach 70. kinem studyjnym "Kryterium". DKF prowadził Józef Gross, Dana Jurszewicz, Katarzyna Mondroń
• 1957 – utworzono Wojewódzki Dom Kultury w Koszalinie
• 1959 – 10 lutego uchwalono nowy herb miasta.^[1]
  

  

  od 1959
• 1960 – 7 grudnia powołano Teatr Propozycji "Dialog" (faktyczną działalność rozpoczął w sierpniu 1959 r.)
• 1960 – modernizacja kościoła mariackiego – usunięcie balkonów i galerii bocznych;
• 1962 – nadanie szpitalowi w Koszalinie rangi szpitala wojewódzkiego
• 1962 – 15 grudnia oddano do urzędowania siedzibę władz miejskich – nowy ratusz – szósty w dziejach miasta – obecna siedziba władz miejskich.
• 1964 – powstało Koszalińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, zajmujące się upowszechnianiem, inspirowaniem i koordynacją działalności kulturalnej na terenie miasta i w województwie poprzez m.in. działalność wydawniczą, organizację plenerów (w Osiekach) i in.
• 1965 – powstał Klub Międzynarodowej Prasy i Książki (popularnie zwany: "EMPIK").
• 1967 – 1 lutego otwarto kawiarnię "EWA" przy ulicy 1-go Maja. Pierwszym gospodarzem kawiarni były Koszalińskie Zakłady Gastronomiczne.
• 1972 – 28 czerwca zostaje powołana na podstawie Bulli Papieskiej diecezja koszalińsko-kołobrzeska z ordynariuszem ks. biskupem Ignacym Jeżem, ponadto kościół mariacki został podniesiony do rangi katedry.
• 1972 – 22 października ingres pierwszego biskupa ordynariusza Ignacego Jeża w katedrze.
• 1973 – otwarcie nowego amfiteatru. W 1975 oddają dach nad amfiteatrem. Jest to jedyny, unikalny nawet w Europie, amfiteatr z widownią krytą dachem, oraz obrotowym dachem nad sceną, który po odwróceniu się o 90° tworzy potężny ekran dla projekcji kinowych. Rozwiązania te są autorstwa prof. dr inż. Jana Filipkowskiego z ówczesnej Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie (obecnie Politechnika)
• 1974 – 25 maja konsekracja pierwszego biskupa sufragana Tadeusza Werno
• 1974 – 3 lipca po ojcach franciszkanach opiekę duszpasterską w parafii katedralnej przejęli księża diecezjalni
• 1975 – I Międzynarodowe Spotkania Filmowe "Młodzież na ekranie", które od następnego roku nazywały się "Młodzi i Film". W 2006 r. miała miejsce 25 edycja.
• 1978 – oddano do użytku budowaną wiele lat Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Joachima Lelewela
• 1978 – 22 maja na przeciwko MOKU posadzono Dąb Pokoju (Kverko de Paco), posadził go Japończyk – esperantysta, który przeżył wybuch bomby atomowej w Hiroszimie.
• 1980 – 23 marca konsekracja czterech nowych dzwonów w katedrze.
• 1991 – 1 czerwca wizyta papieża Jana Pawła II w Koszalinie. Papież wyświęcił min. Kaplicę Najświętszej Marii Panny Trzykroć Przedziwnej na Górze Chełmskiej oraz Wyższe Seminarium Duchowne w Wilkowie. Odprawił mszę dla żołnierzy WP na lotnisku w Zegrzu Pomorskim i dużą mszę dla wiernych na placu od tej chwili zwanym papieskim – obecnie stoi kompleks handlowy Emka.
• 1991 – rozspolenie szpitala na cztery odrębne jednostki:

Szpital Wojewódzki. Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego. Zakład Opieki Zdrowotnej. Wojewódzka Przychodnia Specjalistyczna

• 1992 – 23 lutego ingres w katedrze nowego biskupa ordynariusza Czesława Domina
• 1994 – powstała Telewizja Kablowa Koszalin
• 1996 – 15 marca śmierć biskupa Czesława Domina. 21 marca biskup Domin został pochowany w sarkofagu w katedrze pod wieżą
• 1996 – 31 sierpnia ingres biskupa Mariana Gołębiewskiego w katedrze koszalińskiej.
• 1997 – wpisanie Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie do Rejestru Dla Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, przez co placówka otrzymała osobowość prawną
• 1999 – 1 stycznia w wyniku reformy administracyjnej kraju Koszalin stracił status miasta wojewódzkiego i został wcielony jako powiat grodzki w struktury województwa zachodniopomorskiego z stolicą w Szczecinie.
• 1999 – zatwierdzenie przez Wojewodę Zachodniopomorskiego statutu Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie

[edytuj] XXI w.

• 2004 – 18 marca w Sejmie RP odbyło się pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy w sprawie utworzenia województwa środkowopomorskiego. Decyzją posłów projekt skierowany został do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
• 2004 – 18 kwietnia pożegnanie bpa ordynariusza Mariana Gołębiewskiego, którego papież Jan Paweł II mianował arcybiskupem diecezji wrocławskiej
• 2004 – 7 sierpnia ingres nowego ordynariusza bpa Kazimierza Nycza.
• 2006 – 10 stycznia oddano do użytku obwodnicę śródmiejską.
• 2006 – 10 kwietnia ukazał się pierwszy numer dziennika "Miasto"
• 2006 – 15 maja posadzenie 25 dębów, utworzenie Alei Dębów Pamięci, w parku przy Koszalińskiej Bibliotece , na dawnym cmentarzu niemieckim, na cześć dawnych zasłużonych mieszkańców Köslina
• 2006 – 26 maja uroczysta prezentacja przetłumaczonej z gotyku Kroniki Wendlanda w Ratuszu miejskim
• 2006 – 12 listopada drugie bezpośrednie wybory prezydenckie – ponownie na urząd prezydenta miasta został wybrany Mirosław Mikietyński
• 2007 – 12 stycznia przestał się ukazywać w Koszalinie dziennik "Głos Pomorza" W wyniku reformy wewnątrz koncernu prasowego połączono tytuły "Głos Pomorza", "Głos Koszaliński" i "Głos Szczeciński" w jedną gazetę
• 2007 – 19 marca Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej uzyskuje imię Marszałka Józefa Piłsudskiego
• 2007 – 26 marca w koszalińskiej katedrze msza pożegnalna arcybiskupa Kazimierza Nycza – od 1 kwietnia ordynariusza archidiecezji warszawskiej,
• 2007 – 11 sierpnia ingres nowego ordynariusza bpa Edwarda Dajczaka

[edytuj] Ludność

Biskupi diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej od 1972

Nazwisko i imię	ingres	do
bp. Ignacy Jeż	22.10 1972	1.02 1992
bp. Czesław Domin	23.02 1992	15.05 1996
bp. Marian Gołębiewski	31.08 1996	18.04 2004
bp. Kazimierz Nycz	7.08 2004	26.03 2007
bp. Edward Dajczak	11.08 2007

Liczba ludności w poszczególnych latach (w tys.)

• 1535 – 2,5
• 1536 – 1
• 1870 – 13,5
• 1880 – 16,8
• 1900 – 20,4
• 1905 – 21,5
• 1925 – 28,8
• 1940 – 33,5
• 1945 – 17
• 1950 – 18,9
• 1960 – 44,4
• 1970 – 65,2
• 1975 – 77,6
• 1980 – 93,5
• 1990 – 109
• 1999 – 112,7
• 2000 – 109
• 2002 – 108
• 2004 – 107
• 2005 – 107
• 2006 – 106

Przypisy

[edytuj] Źródła

• Koszalin od średniowiecza do współczesności Koszalin 2004 – Muzeum w Koszalinie
• Koszalińskie Zeszyty Muzealne Tom od 1 do 26 Koszalin 1959-2007 – Muzeum w Koszalinie
• Przegląd Zachodniopomorski" Szczecin 1988-1990
• Koszalin Dawniej i Dziś Koszalin 1981 – Muzeum w Koszalinie

[edytuj] Zobacz też

• herb Koszalina
• Koszalin
• tramwaje w Koszalinie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Galeria zdjęć Koszalina