Karol Bohdanowicz

Z Wikipedii

Karol Bohdanowicz (ur. 29 listopada 1864 w Lucynie koło Witebska (dziś Łudza na Łotwie), zm. 5 czerwca 1947 w Warszawie) - geolog, specjalista w dziedzinie geologii złożowej i górnictwa, geograf.

Badania Karola Bohdanowicza przyczyniły się do budowy zakaspijskiej linii kolejowej oraz umożliwiły oszacowanie złóż ropy naftowej na pustynnych terenach Niziny Nadkaspijskiej. Odkrył on także pokaźne złoża złota na Syberii.

Był autorem szeregu podręczników z zakresu geologii złóż oraz dwóch monografii: Surowce mineralne świata i Rudy żelaza.

[edytuj] Życiorys

Był synem Jana Bohdanowicza, sędziego w Kazaniu. Ukończył gimnazjum wojskowe w Niżnym Nowgorodzie w 1881, a następnie Oddział Górniczy Instytutu Górniczego w Petersburgu w czerwcu 1886 z tytułem inżyniera górniczego. W trakcie studiów, w 1885, wziął udział jako kolektor w wyprawie geologicznej wybitnego rosyjskiego geologa, T. Czernyszewa, na Ural.

Po studiach pracował jako geolog przy budowie kolei zakaspijskiej i złatoustowskiej, jako geolog rozpoznający budowę geologiczną podłoża, na którym miano budować tory i mosty, ale także przy poszukiwaniu złóż w pasie budowy linii kolejowej, zwłaszcza zaś węgla kamiennego niezbędnego dla ówczesnych lokomotyw. Od sierpnia 1887 przez dwa lata kierował badaniami przy budowie odcinka wojskowej linii kolejowej w Samarkandzie. Badania jego objęły góry Bałchan, Kapet-Dag i ich przedłużenie w północnej Persji (Chorasan), niemal zupełnie ówcześnie nieznane. Badał również złoża turkusów i miedzi w pobliżu Niszapuru. W 1888 badał także wody mineralne w Starej Rusi (gubernia Nowgorodzka).

W latach 1889-1890 brał udział jako geolog w ekspedycji pułkownika M. Piewcowa do Tybetu i w górski obszar Kuen-Luń. Badał zwłaszcza złoża złota i nefrytu. Materiały wówczas zebrane rozpoczął opracowywać w kwietniu 1891, w Komitecie Geologicznym. Za wyniki tych badań otrzymał Wielki Medal im. Przewalskiego od Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. W grudniu 1891 został wysłany na trzy miesiące do Austrii, Szwajcarii, Belgii i Niemiec m.in. po to, by zapoznać się w tych krajach z kolekcjami geologicznymi zebranymi w Azji.

W 1892 został delegowany na 3 lata do wyprawy górniczej przygotowującej budowę transsyberyjskiej linii kolejowej, jako kierownik grupy badawczej. W czasie pracy koło Irkucka brał udział w odkryciu dużych, wydobywanych do dziś, złóż węgla kamiennego w Czeremchowie i nefrytu. Od czerwca 1895 brał udział w Ekspedycji Ochocko-Kamczackiej (od 1898 jako kierownik całej ekspedycji), poszukującej złóż złota nad brzegami Morza Ochockiego, na zachodnim brzegu Kamczatki i na Wyspach Szantarskich. W czerwcu 1900 był delegowany na osiem miesięcy na Półwysep Czukocki i w jego okolice.

W uznaniu zasług na polu odkryć geograficznych został w 1895 mianowany honorowym członkiem Holenderskiego Towarzystwa Geograficznego, w 1900 otrzymał złoty medal na Wystawie Powszechnej w Paryżu za mapy topograficzne i geologiczne wybrzeży Morza Ochockiego, a w 1902 otrzymał Złoty Medal Konstantinowski od Rosyjskiego Towarzystwa Geolgraficznego.

W czerwcu 1901 został przyjęty na stanowisko geologa Komitetu Geologicznego w Petersburgu, głównego urzędu geologicznego kraju, a od stycznia 1903, po przeprowadzonej habilitacji, dodatkowo na profesora nadzwyczajnego w Katedrze Geologii Instytutu Górniczego, wykładając również geologię w Instytucie Inżynierów Komunikacji. W październiku 1907 awansował w Komitecie Geologii na starszego geologa.

W sierpniu 1908 wyjechał na jeden miesiąc na Kaukaz, na badanie wód mineralnych (źródło Narzan). W lutym 1909 przebywał miesiąc we Włoszech, zapoznając się z problematyką trzęsień ziemi. Od czerwca 1909 przez cztery miesiące badał kubański rejon naftowy. Kolejne cztery miesiące spędził tam w lecie 1910. W tym samym roku zapoznawał się z poszukiwaniami złóż ropy naftowej w Austrii i Rumunii.

W maju 1911 mianowany został profesorem zwyczajnym w Katedrze Geologii Instytutu Górniczego, nadal pracując jako starszy geolog Komitetu Geologicznego. Latem 1911 przez cztery miesiące badał tereny nawiedzone trzęsieniem ziemi w Kraju Turkiestańskim (Tiań-Szań). Następnie, przez kolejne cztery miesiące prowadził badania na Kubaniu. Kontynuował je przez dwa miesiące w lecie 1912. Główny nacisk w tych badaniach położony był na rozpoznanie i wydobycie złóż ropy naftowej w okolicach Baku i w Kazachstanie.

W związku ze swoimi zainteresowaniami wyjeżdżał w tym czasie na krótkotrwałe wyprawy na wyspę Jawa i do Kalifornii, by zapoznać się z nowoczesnymi urządzeniami i metodami wydobycia ropy. Później, w oparciu o swoje doświadczenia górnicze z Kaukazu, pracował jako ekspert przy rozpoznaniu złóż ropy naftowej w północnej Afryce, Francji i w Rumunii, a także w Karpatach (Bitków, Borysław).

12 stycznia 1913 został mianowany p.o. wicedyrektora Komitetu Geologicznego, a 24 lutego 1914, po śmierci T. Czernyszewa, został dyrektorem tej instytucji (nominację podpisał car Mikołaj II w dniu 28 stycznia 1915). W 1916 został wydelegowany do Hiszpanii i Portugalii do przebadania złóż wolframu i platyny. Z kolei w maju 1918 Rada Instytutu Górniczego powołała go na dwa lata na stanowisko dziekana Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego. Ta sama Rada odwołała go ze składu profesorskiego Instytutu Górniczego z dniem 1 października 1919.

W 1917 K. Bohdanowicz nawiązał kontakt z Polską Naradą Ekonomiczną w Piotrogrodzie. W październiku 1917 przedstawił jej rozprawę Złoża mineralne ziem polskich. W tym czasie pojawiły się też inne jego prace związane z Polską. Oprócz wspomnianych opracowań złóż ropy naftowej w Karpatach, opublikował istotne opracowania złóż rudy cynku i ołowiu z rejonu Olkusza.

Do kraju powrócił w lipcu 1919. W Warszawie objął kierownictwo przedstawicielstwa na Polskę firmy naftowej Bracia Nobel (Standard Nobel). W tym charakterze pracował do 1938.

Jednocześnie, w lipcu 1921 Naczelnik Państwa mianował Bohdanowicza profesorem zwyczajnym geologii stosowanej i od jesieni tego roku Bohdanowicz prowadził wykłady w Katedrze Geologii Stosowanej Akademii Górniczej w Krakowie. Wiele razy wyjeżdżał za granicę jako ekspert. W 1935 przeszedł na emeryturę i został mianowany profesorem honorowym Akademii Górniczej.

14 kwietnia 1938 został powołany na stanowisko dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego i pozostał nim do śmierci w dniu 5 czerwca 1947.

[edytuj] Nagrody

• 1900 - Złoty Medal Wystawy Powszechnej w Paryżu za mapy jego autorstwa.
• 1902 - wielki medal im. Przewalskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego i złoty medal Konstantinowski.
• 1905 - nagroda Rosyjskiej Akademii Nauk.
• 1936 - otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta.
• 1947 - otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polski Odrodzonej.

Piastował stanowisko (pierwszego) przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Polskiego Towarzystwa Geograficznego, wiceprezesa Societé Géologique de France, był członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności, Akademii Nauk Technicznych, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

[edytuj] Źródła

• Kazimierz Maślankiewicz, 1964, Wspomnienia o profesorze Karolu Bohdanowiczu (29 XI 1864 - 5 VI 1947). Przegl. Geol., rok 12, nr 12, s. 469-473, Warszawa.
• Jerzy Róziewicz, Zbigniew Wójcik, 1987, Nowe materiały do biografii Karola Bohdanowicza, Przegląd Geologiczny, rok 35, nr 8-9, s. 443-446, Warszawa.
• [1]