Kettlerowie

Z Wikipedii

Herb książęcy Kettlerów

Jakub Kettler

Kettlerowie - niemiecka rodzina pochodząca z Westfalii, w latach 1561-1737 panująca w Księstwie Kurlandii i Semigalii.

Założycielem książęcego rodu Kettlerów był ostatni mistrz zakonu kawalerów mieczowych Gotthard Kettler. 28 listopada 1561 w Wilnie zawarł on układ z królem polskim Zygmuntem II Augustem na mocy, którego rezygnował ze stanu duchownego, zgodził się na sekularyzację zakonu i inkorporację Inflant do Korony i Litwy. Jednocześnie gwarantował sobie dziedziczne panowanie w lennym księstwie utworzonym na terenie Kurlandii i Semigalii. Jako świecki książę przyjął luteranizm i ożenił się z Anną Meklemburską, córką księcia Albrechta VI na Güstrow.

Przez całe swoje panowanie Gotthard Kettler sumiennie wywiązywał się ze swoich powinności wasalnych, był także mecenasem rozwoju miast i handu. Należał jednak do władców o zapędach absolutystycznych co powodowało bunty lokalnego rycerstwa dążącego do przywilejów szlacheckich.

Po śmierci Gottharda Kettlera w 1587 roku tron przypadł jego dwóm synom: Fryderykowi i Wilhelmowi. Pominmo, że władali oni państwem wspólnie podzielili się dzielnicami księstwa. Fryderyk Kettler rządził w Semigalii, Wilhelm Kettler w Kurlandii. W tym czasie wzrosło znaczenie szlachty inflanckiej, która dążyła do ograniczenia władzy książęcej. Konflikt zakończył się tragicznie, gdyż w 1615 roku zginął jeden z przywódców opozycji a winnym czynu był książę Wilhelm Kettler. Śmierć szlachcica spowodowała próbę detronizacji dynastii. Ostatecznie zawarto kompromis, ale tylko Fryderykowi Kettlerowi udało się utrzymać na tronie. W 1617 roku książę zmuszony został do zatwierdzenia przywilejów Formulae regiminis.

Bezdzietność Fryderyka Kettlera spowodowała dalsze komplikacje. Aby zapewnić dziedziczność tronu książę zmuszony był prowadzić wieloletnie negocjacje z królem polskim w sprawie uznania praw do tronu Jakuba Kettlera. Władysław IV Waza wydał taki przywilej dopiero w 1642 roku.

Najwybitniejszy przedstawiciel dynastii Kettlerów, Jakub Kettler rozpoczął swoje panowanie od ambitnego planu stworzenia z Księstwa Kurlandii i Semigalii potęgi morskiej i kolonialnej. Udało mu się ten cel zrealizować, jednak tylko połowicznie. Na przeszkodzie stanęły bowiem wydarzenia niezależne od niego związane z potopem szwedzkim oraz konkurencja ze strony innych państw europejskich przede wszystkim Anglii i Holandii, które wykorzystały osłabienie kurlandzkiego księcia, aby przejąć jego faktorie handlowe w Gambii i na Karaibach.

Aktywna działalność gospodarcza Kurlandii i Semigalii uległa gwałtownemu załamaniu po 1660 roku, a po śmierci Jakuba Kettlera już nigdy nie powróciła do znaczenia międzynarodowego jakim cieszyła się w połowie XVII wieku.

Kolejni władcy z dynastii Kettlerów, Fryderyk Kazimierz Kettler panujący w latach 1681-1698 i jego syn Fryderyk Wilhelm Kettler panujący w latach 1698-1711 odczuwali coraz bardziej osłabienie Rzeczypospolitej. Nie mogli już korzystać z jej mocarstwowości i opieki. Kryzys w państwie polsko-litewskim nie służył utrzymaniu pokoju i stabilności w regionie. Inflanty stały się ponownie terenem ekspansji ze strony Szwecji i Rosji, które dążyły do opanowania i pełnej kontroli nad portami tej części Morza Bałtyckiego. Odrodziła się opozycja szlachecka, która znów zaczęła żądać dla siebie praw i przywilejów. Próby odbudowy znaczenia księstwa jako centrum gospodarczego i handlowego regionu nie powiodły się.

Lata 1698-1737 stały się okresem targów i walki o tron. Przedwczesna śmierć Fryderyka Kazimierza Kettlera, małoletność i przedwczesna śmierć jego następcy Fryderyka Wilhelma Kettlera, wybuch III wojny północnej, zabiegi Wettynów o zapewnienie sobie sukcesji w księstwie, a także niezadowolenie poddanych z postępowania ostatniego męskiego przedstawiciela dynastii księcia Ferdynanda Kettlera (zm. 1737), który unikał powrotu do kraju, żył długo w celibacie i sympatyzował z katolicyzmem. Spowodowały, że od początku XVIII wieku Kurlandia i Semigalia stały się protektoratem Rosji rządzonym najpierw przez przedstawicielkę dynastii Romanowów, Annę Iwanownę, a później przez jej faworyta Ernesta Jana Birona, który po śmierci Ferdynanda Kettlera uzyskał po nim tytuł książęcy i tron.

Dynastia książęca Kettlerów wygasła w 1750 roku. Ostatnią jej przedstawicielką była Amalia Ludwika, córka księcia Fryderyka Kazimierza Kettlera i żona księcia Adolfa von Nassau-Siegen.