Polskie rody książęce

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Rody noszące tytuły książęce, związane z historią nie tyle samej Polski co Rzeczypospolitej Obojga Narodów:

Spis treści 1 Dynastie słowiańskie z terenu dzisiejszej Polski 2 Potomkowie dynastii Giedyminowiczów 3 Potomkowie dynastii Rurykowiczów 4 Potomkowie polskich królów elekcyjnych 5 Rody książęce z nadania polskich władców lub sejmu 6 Rody książęce z nadania władców obcych 7 Rody książęce - inne 8 Rody książęce zamieszkujące tereny dzisiejszej Polski, różnego pochodzenia 9 Tytuły książęce przysługujące biskupom 10 Przypisy 11 Zobacz też

[edytuj] Dynastie słowiańskie z terenu dzisiejszej Polski

• Popielidzi, legendarna dynastia
• Piastowie, wymarli w 1707 r.
• Sobiesławice, z Pomorza Gdańskiego
• Gryfici, z Pomorza Zachodniego

[edytuj] Potomkowie dynastii Giedyminowiczów

Pochodzące od Giedymina (zm. 1341) wielkiego księcia litewskiego:². Wyliczenie oparte na herbarzu Bonieckiego

• Jagiellonowie - królewska dynastia Polski i Litwy wymarła w linii męskiej w 1572 r.;
• Czartoryscy, żyją - z nich Adam Karol Czartoryski (ur. 1940 r.) brat cioteczny Juana Carlosa króla Hiszpanii;
• Sanguszkowie, jedyny męski przedstawiciel rodu Paweł Franciszek Roman Sanguszko (ur. 1973 r.) żyje w Brazylii;
• Kobryńscy, wymarli w XV w.;
• Koporscy, wymarli na przełomie XIV i XV w.
• Rużyńscy, wymarli w XVII w.;
• Pińscy, wymarli w XV w.;
• Koreccy, wymarli w XVII w.;
• Buremscy, wymarli w XVII w.
• Kurcewicze, żyją;
• Kroszyńscy, ostatni znani przedstawiciele rodu zostali skazani na banicję w 1683 r.;
• Połubińscy oraz związani z nimi Duda^[1] i Duda-Połubińscy,^[2]; żyją
• Druccy, ród bardzo rozgałęziony, należą do niego poszczególne linie:
  • Druccy-Sokolińscy, żyją,
  • Druccy-Konopla, wymarli w XVI w.,
  • Druccy-Oziereccy, wymarli w XVII w.,
  • Druccy-Pryhabscy, wymarli w XVI w.,
  • Druccy-Horscy, wymarli w XVIII w.,
  • Druccy-Tołoczyńscy, wymarli w XVI w.,
  • Druccy-Lubeccy, żyją - z nich Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki minister skarbu Królestwa Polskiego, zwany "Małym Księciem";
• Olelkowicze-Słuccy, wymarli w XVI w.;
• Bielscy, prawdopodobnie żyją;
• Mścisławscy, wymarli w Rosji w XVII w.;
• Stepańscy, wymarli w XV w.;
• Bujniccy, wymarli w XVI w.;
• Zwiaholscy, wymarli w XV w.
• Buttowt Andrzeykowiczowie,książęca rodzina, której korzenie sięgają XIV wieku:Źródła

1. ↑ Boniecki, Herbarz Polski
2. ↑ Boniecki, Herbarz Polski

[edytuj] Potomkowie dynastii Rurykowiczów

Pochodzące od Ruryka (zm. 879) władcy Nowogrodu i Ładogi, przodka wielkich książąt kijowskich:³

• Ostrogscy, wymarli w XVII w. - z nich Konstanty Ostrogski pierwszy hetman wielki litewski;
• Zasławscy, wymarli w XVIII w.;
• Nieświccy, od których pochodzą:
  • Wiśniowieccy, wymarli w XVIII w. - z nich Michał Korybut Wiśniowiecki król Polski;
  • Zbarascy, wymarli w XVII w.;
  • Woronieccy, żyją
  • Poryccy, wymarli w XVII w.;
• Czetwertyńscy, żyją;
• Sokolscy, wymarli w XVII w.;
• Massalscy, żyją;
• Ogińscy, żyją;
• Puzynowie, żyją;
• Jełowiccy, żyją.

[edytuj] Potomkowie polskich królów elekcyjnych

• Sobiescy (1674 RP), uprawniona linia rodu (potomkowie Jana III Sobieskiego króla Polski) wygasła;
• Leszczyńscy (1704 RP), uprawniona linia rodu wygasła na córce Stanisława I Leszczyńskiego króla Polski;

[edytuj] Rody książęce z nadania polskich władców lub sejmu

Polscy władcy elekcyjni nie mogli nadawać tytułów arystokratycznych Polakom, ale mogli nadawać cudzoziemcom. Wettynowie nadając tytuły czynili to jako władcy Saksonii¹.

• Sascy (1726 Kurlandia), tytuł wygasł na wyniesionym do tej godności Maurycym Saskim (de Saxe) księciu Kurlandii;
• Poniatowscy (1764 RP, 1765 Czechy, 1847 Toskania, 1850 Austria), żyją (linia książąt Poniatowskich di Monte Rotondo) - z nich Stanisław August Poniatowski król Polski;
• Ponińscy (1773 RP), uprawniona linia rodu wygasła;
• Mirscy (1821 KP), uprawniona linia rodu wygasła;
• Bironowie (1737-1795 książeta lenni w Kurlandii), żyją;
• Kettlerowie (1561-1711 książeta lenni w Kurlandii), wymarli;
• Hohenzollernowie (1525-1660 książeta lenni w Prusach), żyją (do roku 1918 królowie pruscy i cesarze niemieccy);

[edytuj] Rody książęce z nadania władców obcych

• Radziwiłłowie (1515/18 S.I.R., 1547 S.I.R., 1569 RP), żyją;
• Zamoyscy (XVII w. Hiszpania, tytuł nie przyjęty), żyją (linia hrabiowska);
• Ossolińscy (1633 Państwo Kościelne, 1634 S.I.R., 1736 Francja), żyją (linia hrabiowska)
• Denhoffowie (1637 S.I.R.), uprawniona linia rodu wygasła;
• Lubomirscy (1647 S.I.R., 1824 KP), żyją;
• Jabłonowscy (1698 S.I.R., 1733/34 S.I.R., 1743 S.I.R.), uprawniona linia rodu wygasła;
• Sapiehowie (1700 S.I.R., 1768 RP), żyją;
• Sułkowscy (1752 S.I.R., 1774 RP), żyją;
• Lichnowscy (1773 Prusy), żyją;
• Zajączek (1818 Rosja), tytuł wygasł na wyniesionym do tej godności Józefie Zajączku namiestniku Królestwa Polskiego od 1815;
• Łowiccy (1820 Rosja), tytuł wygasł na wyniesionej do tej godności Joannie Grudzińskiej, morganatycznej żonie wielkiego księcia rosyjskiego Konstantego;
• Radolińscy (1888 Prusy), żyją.

[edytuj] Rody książęce - inne

Pochodzenia różnego (z Litwy, Rusi i Moskwy + rody tatarskie):⁴

• Holszańscy, wymarli w XVII w.;
• Giedroyciowie, żyją - z nich Jerzy Giedroyć (1906-2000) wydawca i redaktor naczelny " Kultury";
• Świrscy, żyją;
• Jamontowicze, wymarli w XVI w.
• Odyncewicze; wymarli w XVI w.
• Łukomscy, żyją;
• Hołowczyńscy wymarli w XVII w.;
• Glińscy vel Hlińscy;
• Podberescy (XIX w.), żyją - z nich Wacław Podbereski prezes Związku Szlachty Polskiej.
• Hołownia-Ostrożeccy, wymarli w XVI w.;

[edytuj] Rody książęce zamieszkujące tereny dzisiejszej Polski, różnego pochodzenia

• Altenburg ks. Maria Krystyna, córka arcyks. Karola Olbrachta Habsburga, wnuczka arcyks. Karola Stefana Habsburga, do dziś mieszka w Żywcu;
• Bismarck, m.in. Otto von Bismarck
• Blücher, m.in. Gebhard Leberecht von Blücher
• Henckel von Donnersmarck
• Hochberg (von Pless) Pszczyńscy ks. Aleksander (zm. 1984).

[edytuj] Tytuły książęce przysługujące biskupom

Tytuł książęcy (wraz z krzesłem senatorskim) przysługiwał także w Rzeczypospolitej osobiście niektórym hierarchom kościelnym:

• biskupowi krakowskiemu (w latach 1443-1791 począwszy na Zbigniewie Oleśnickim - skończywszy na Feliksie Turskim), który był jednocześnie księciem siewierskim
• biskupowi warmińskiemu (w latach 1466-1772 począwszy na Pawle Legendorf'ie - skończywszy na Ignacym Krasickim), który był jednocześnie księciem sambijskim ⁵
• biskupowi wrocławskiemu przysługiwał tytuł księcia Nysy
• arcybiskupowi gnieźnieńskiemu przysługiwał tytuł księcia łowickiego
• biskupowi płockiemu przysługiwał tytuł księcia pułtuskiego
• prepozytowi kapituły katedralnej płockiej (bez miejsca w senacie) przysługiwał tytuł księcia sieluńskiego

[edytuj] Przypisy

¹ Nie wszystkie potwierdzenia w szczególności polskie. Skróty:

• S.I.R. - władcy Cesarstwa Niemieckiego (Sacrum Imperium Romanorum) – większość tytułów.
• RP - Sejm Rzeczypospolitej Obojga (Wielu) Narodów - uznanie tytułów zagranicznych lub nadanie tytułów polskich. Pod tym oznaczeniem kryją się również rody, które uzyskały status książąt w wyniku wyboru przodka na króla Polski.
• KP - Senat Królestwa Polskiego - uznanie starych tytułów lub nadanie nowych.

Wielką rolę odegrał akt unii lubelskiej z 1569 r., który zagwarantował uznanie tytułów książęcych litewskich i ruskich rodów kniaziowskich. Akt ten objął także Radziwiłłów.

² Na podstawie pracy p. Jana Tęgowskiego pt. "Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów" (1999 r.). Niektóre rody wyemigrowały z Rzeczypospolitej do Rosji.

³ Na podstawie pracy p. Józefa Wolff'a pt. "Kniaziowie Litewsko-Ruscy od końca XIV wieku". Tylko rody z terenu byłych księstw: połocko-witebskiego, pińsko-turowskiego, wołyńskiego, halickiego, kijowskiego, perejesławskiego, siewierskiego, czernichowskiego i smoleńskiego - jednak nie wszystkie. Większość z wymienionych rodów znalazła się w Rosji w związku z aneksją wschodnich kresów Rzeczypospolitej (Królestwa Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego) przez to państwo.

⁴ Na podstawie pracy p. Józefa Wolff'a pt. "Kniaziowie Litewsko-Ruscy od końca XIV wieku" - ale nie wszystkie rody.

⁵ Saturnin Sobol "Polskie rody arystokratyczne" str. 50.

[edytuj] Zobacz też

• arystokracja
• baronowie
• hrabiowie
• margrabiowie