Kościół Mariacki w Szczecinie

Z Wikipedii

Kościół Mariacki od zachodu. Rycina wykonana przez Heinricha Kotego przed 1625 r.; za: K. Kalita-Skwirzyńska, 2003

Widok kościoła pw. NMP od południa po pożarze w 1789 r. wg C. Friedricha

Kościół Mariacki w Szczecinie - nieistniejący dziś gotycki kościół, który przez długie lata był najważniejszym obok fary św. Jakuba kościołem Szczecina

W 1243 istniała w tym miejscu kaplica pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. W tymże miejscu w 1263 wzniesiono kościół murowany z fundacji Książę Barnima I Gryfity, który przekazał sasiadujący z kościołem teren kanonikom i zezwolił na budowę zespołem kolegiackiego. Sam fundator po śmierci w 1278 spoczął w krypcie Kościoła Mariackiego, który Odtąd aż do roku 1346 pełniła ona funkcję głównej nekropolii Gryfitów. Po kilkukrotnej rozbudowie w XIV i XV wieku świątynia zyskała formę trzynawowej hali z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, otoczonym obejściem i kaplicami bocznymi. Początkowo planowano budowę dwóch wież, jednak tylko jedną z nich wybudowano.

Kościół Mariacki zyskał sławę najpiękniejszego kościoła w mieście, a także centrum kulturalnego i edukacyjnego miasta. W budynkach kolegiaty mariackiej istniała biblioteka i rozwijało się szkolnictwo klasztorne. Po przyjęciu przez książąt pomorskich Reformacji w budynkach kolegiaty mariackiej powstało w 1543 Książęce Pedagogium Szczecińskie, kształcące szczecińskich humanistów. Kantorem chóru przy Pedagogium był kompozytor motetów przełomu działający w Szczecinie na przełomie baroku i renesansu, Philipp Dulichius, pochowany w Kościele Mariackim.

W 1677 podczas oblężenia Szczecina przez Brandenburczyków, spłonął dach i hełm wieży, a sklepienia naw runęły. Koścół odbudowywano etapami w zbarokizowanej formie, odbudowę zakończono w 1707. W 1693 kościół otrzymał nowy ołtarz główny, z obrazem przedstawiającym Ukrzyżowanie. W 1709 wyposażenie wzbogaciło się o barokową ambonę i chrzcielnicę, zaś między 1768 a 1777 rokiem wykonano organy. Wieża świątyni została przebudowana według projektu Karla Dornsteina w latach trzydziestych XVIII wieku.

Podczas następnego pożaru w roku 1789 Kościół Mariacki spłonął. Pożar ten, wywołany uderzeniem pioruna, był katastrofą dla świątyni, która nigdy już nie dała rady podźwignąć się z pogorzeliska. Ocalałe elementy jego wyposażenia zostały wkrótce sprzedane. Porzucony gmach wyburzono w latach 1829 - 1830. W XIX wieku wybudowano na jego miejscu Gimnazjum Mariackie, dziś w jego budynku mieści się IX Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie.

Gimnazjum Mariackie wybudowane na miejscu kościoła pw. NMP. Widok od południa, po 1884 r.

Dziś świadectwem istnienia Kościoła Mariackiego w Szczecinie są dawne sztychy i ryciny, Domki Profesorskie, należące niegdyś do kanoników kapituły mariackiej, później do profesorów Pedagogium, nazwa ulicy (Mariacka) oraz tzw. Zaułek Mariacki - miejsce, gdzie zachowały się sąsiadujące z dawnym kościołem fragmenty muru dawnych zabudowań kolegialnych (ściana z widocznymi ostrołukami na licu muru).

O Kościele Mariackim - zdjęcia Zaułka Mariackiego