Konklawe 1378 (Antypapież Klemens VII)

Z Wikipedii

Konklawe 20 IX 1378 – konklawe, które przez wybór Klemensa VII jako pierwszego antypapieża obediencji awiniońskiej zapoczątkowało Wielką Schizmę Zachodnią w kościele katolickim.

Spis treści

1 Bunt kardynałów przeciw Urbanowi VI
2 Lista uczestników
- 2.1 Nieobecni
3 Wybór Klemensa VII
4 Źródła
5 Przypisy

[edytuj] Bunt kardynałów przeciw Urbanowi VI

Papież Urban VI został wybrany 8 kwietnia 1378 w warunkach, które od początku rodziły wątpliwości co do prawomocności tej elekcji. Kardynałowie byli bowiem poddani bardzo dużej presji ze strony rzymskiego tłumu i – jak potem twierdzili – działali w warunkach zagrożenia życia. Faktem jest jednak, że przez pierwsze tygodnie po konklawe nie podważali jego legalności i uważali Urbana VI za papieża prawowitego. Prawdopodobnie ten stan rzeczy by się nie zmienił, gdyby nie fakt, że Urban okazał się człowiekiem porywczym, aroganckim i okrutnym i rychło zraził do siebie niemal całe swoje otoczenie. Jednym z jego zachowań było stałe oskarżanie kardynałów o nielojalność i grożenie im odebraniem wszystkich dóbr i przywilejów.

Kardynałowie po kolei dochodzili do wniosku, że papież oszalał i trzeba szybko znaleźć sposób na odsunięcie go od rządów. Kardynałowie francuscy zgromadzili się w Anagni, a następnie w Fondi na terytorium królestwa Neapolu, gdzie 2 sierpnia wydali odezwę do świata chrześcijańskiego, stwierdzającą, że podczas kwietniowego konklawe nie mieli zagwarantowanej swobody wyboru, stąd ówczesny werdykt należy uznać za nieważny. 9 sierpnia wezwali Urbana VI do ustąpienia. Wkrótce dołączyli do nich także trzej kardynałowie włoscy, którzy początkowo próbowali podjąć mediację, ale wobec braku woli kompromisu ze strony papieża zaakceptowali decyzję o jego depozycji. 18 września kardynałowie otrzymali list od króla Francji Karola V, w którym ten wzywał ich do szybkiego przeprowadzenia konklawe i wybrania nowego papieża. Inicjatywę tę wsparła królowa Neapolu Joanna I Andegaweńska, a także arcybiskup Arles Pierre du Cros, pełniący ważny urząd kamerlinga Św. Kościoła Rzymskiego.

[edytuj] Lista uczestników

W Fondi zgromadziło się 16 z 22^[1] kardynałów, jednak w konklawe wzięło udział tylko 13, w tym 12 Francuzów i 1 Hiszpan (Pedro de Luna):

Jean du Cros (nominacja 30 maja 1371) – kardynał-biskup Palestriny; wielki penitencjariusz

Bertrand Lagier (30 maja 1371) – kardynał-biskup Ostia e Velletri; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Cecilia

Guillaume d'Aigrefeuille (12 maja 1367) – kardynał-prezbiter S. Stefano in Monte Celio; protektor zakonu dominikanów; archidiakon Berkshire; dziekan kapituły w Clermont; kamerling Św. Kolegium Kardynałów

Robert de Genève (30 maja 1371) – kardynał-prezbiter SS. XII Apostoli

Hughes de Montrelais (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter SS. IV Coronati

Gui de Malsec (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter S. Croce in Gerusalemme

Jean de la Grange (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter S. Marcello

Pierre de Sortenac (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter S. Lorenzo in Lucina

Gérard du Puy (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter S. Clemente

Pierre Flandrin (30 maja 1371) – kardynał-diakon S. Eustachio; dziekan kapituły w Bayeux

Guillaume Noellet (30 maja 1371) – kardynał-diakon S. Angelo in Pescheria; archidiakon Chartres i Suffolk

Pierre de Vergne (30 maja 1371) – kardynał-diakon S. Maria in Via Lata; archidiakon Rouen

Pedro Martínez de Luna (20 grudnia 1375) – kardynał-diakon S. Maria in Cosmedin

Poza Guillaume d’Aigrefeuille, którego mianował jeszcze Urban V, wszyscy elektorzy byli nominatami Grzegorza XI.

Ponadto w Fondi obecnych było trzech kardynałów włoskich, którzy wstrzymali się od uczestnictwa w konklawe, choć później uznali jego werdykt. Byli to:

Pietro Corsini (7 czerwca 1370) – kardynał-biskup Porto e Santa Rufina
Simone Borsano (20 grudnia 1375) – kardynał-prezbiter SS. Giovanni e Paolo
Giacomo Orsini (30 maja 1371) – kardynał-diakon S. Giorgio in Velabro

Corsiniego mianował Urban V, a pozostałych dwóch Grzegorz XI.

[edytuj] Nieobecni

Nieobecnych było 6 francuskich kardynałów:

Ange de Grimoard (18 września 1366) - kardynał-biskup Albano; dziekan Św. Kolegium Kardynałów; archiprezbiter Bazyliki Laterańskiej; dziekan kapituły w York

Gilles Aycelin de Montaigu (17 września 1361) - kardynał-biskup Frascati; subdziekan Św. Kolegium Kardynałów; legat w Umbrii i w Państwie Kościelnym

Jean de Blauzac (17 września 1361) - kardynał-biskup Sabiny; wikariusz Awinionu

Pierre de Monteruc (23 grudnia 1356) - kardynał-prezbiter S. Anastasia; protoprezbiter Św. Kolegium Kardynałów; wicekanclerz Św. Kościoła Rzymskiego

Guillaume de Chanac (30 maja 1371) - kardynał-prezbiter S. Vitale

Hugues de Saint-Martial (17 września 1361) - kardynał-diakon S. Maria in Portico; protodiakon Św. Kolegium Kardynałów; archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej

Wszyscy nieobecni znajdowali się a Awinionie. 4 z nich mianował Innocenty VI, a po 1 - Urban V i Grzegorz XI.

[edytuj] Wybór Klemensa VII

Konklawe rozpoczęło się 20 września i trwało zaledwie kilka godzin. Już w pierwszym głosowaniu 12 głosów (wszystkie oprócz własnego) otrzymał 36-letni kardynał Robert de Genève. Prawdopodobnie o jego wyborze zadecydowały względy polityczne: nie był ani Włochem, ani poddanym króla Francji, lecz wywodził się z rodziny hrabiów Św. Cesarstwa Rzymskiego. Był przy tym spokrewniony z rodami panującymi we Francji, na Węgrzech i w Cesarstwie, co miało mu zagwarantować poparcie polityczne, niezbędne w sporze z Urbanem VI. Elekt przybrał imię Klemensa VII. 21 września kardynał Jean Flandrin podał wynik konklawe do publicznej wiadomości. 31 października odbyła się inauguracja pontyfikatu, jednak tiarę na głowę Klemensa VII włożył nie – jak nakazywał obyczaj – kardynał-protodiakon, lecz hrabia Onorato Caetani, człowiek świecki.

Mimo podjętych przez Klemensa VII działań nie udało mu się ani zdobyć Rzymu, ani zyskać powszechnego uznania, choć poparcia udzieliło mu wiele krajów europejskich (m. in. Francja, Neapol, Sabaudia, Szkocja, Hiszpania). Po krótkim czasie musiał wycofać się z Italii do Awinionu, stąd jego obediencja nazwana została „awiniońską”. W ten sposób w Kościele rozpoczęła się Wielka Schizma Zachodnia, która trwała aż do 1417 roku (a w wymiarze lokalnym – nawet do 1429).