Kontruderzenie znad Wieprza
Z Wikipedii
Kontruderzenie znad Wieprza - operacja wojskowa, rozpoczęte 16 sierpnia 1920 kontruderzenie wojsk polskich na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę.
[edytuj] Skład i rozmieszczenie grup uderzeniowych
Grupy uderzeniowe wywodziły się z dwóch armii Frontu Środkowego generała Edwarda Rydza-Śmigłego
Grupa uderzeniowa z 4 Armii generała Leonarda Skierskiego
- 4 Dywizja Piechoty generała Daniela Konarzewskiego
- 16 Dywizja Piechoty pułkownika Aleksandra Ładosia
- 21 Dywizja Piechoty Górskiej generała Andrzeja Galicy
Grupa uderzeniowa z 3 Armii generała Zygmunta Zielińskiego
- 1 Dywizja Piechoty Legionów pułkownika Stefana Dąb-Biernackiego
- 3 Dywizja Piechoty Legionów generała Leona Berbeckiego
i IV Brygada Kawalerii płk. Feliksa Jaworskiego.
Pierwsza grupa uderzeniowa ześrodkowała się w rejonie Dęblina, Przy tej grupie (przy 14 Dywizji generała Daniela Konarzewskiego) umieścił swoje stanowisko dowodzenia sam Marszałek. Obok, przy 16 Dywizji, generał Skierski. Generał Edward Rydz-Śmigły stanął przy 1 Dywizji Piechoty Legionów. Dowódcy najwyższego szczebla znaleźli się przy dywizjach przede wszystkim po to by w ten sposób podnieść morale wojska, ugruntować wiarę w powodzenie operacji.
[edytuj] Działania zbrojne
Józef Piłsudski, który objął dowództwo grup wykonującej uderzenie, skoncentrował odwody wojsk polskich w okolicach rzeki Wieprz, między Dęblinem i Lubartowem, wykonał niespodziewany dla bolszewików atak na ich skrzydło i tyły.
16 sierpnia o świcie ruszyło polskie uderzenie znad Wieprza, Całkowicie zmieniło ono układ operacyjny na przedpolach Warszawy. Doskonała dotychczas pozycja Frontu Zachodniego do szturmu na miasto zadania klęski Polakom stała się pozycją śmiertelnego zagrożenia.
Dywizje grupy uderzeniowej, mające ogromną przewagę nad słabą radziecką grupą mozyrską Tichona Chwiesina, zgniotły południowe skrzydło 16 Armii Nikołaja Sołłohuba i zagroziły całkowitym rozbiciem infrastruktury Frontu Zachodniego z zadaniem, by już w drugim dniu natarcia dotrzeć do szosy Warszawa-Brześć. Rokowało to wyjście na tyły wojsk radzieckich pod Warszawą.
Prawe skrzydło natarcia osłaniała 3 Dywizja Piechoty Legionów maszerująca na Włodawę i Brześć. Pod Warszawą wojska radzieckie zostały związane energicznym zwrotem zaczepnym sił polskich przedmościa, wspartych czołgami i atakującymi w kierunku na Mińsk Mazowiecki.
Postępy uzyskane już w pierwszym dniu natarcia były znaczne. 3 Dywizja Piechoty Legionów zajęła Włodawę. 1 Dywizja Piechoty Legionów odcinek Wisznice-Wohyń, a dywizje wielkopolskie 21. 16 i 14 osiągnęły rubież rzeki Wilgi, zajęły Garwolin i wysunęły patrole pod Wiązowną. 2 Dywizja Piechoty, przerzucona z zachodniego brzegu Wisły, przejęła rolę odwodu grupy uderzeniowej.
Rozpoczął się dramatyczny wyścig między czołówkami szturmowymi dywizji polskich, które dążyły do odcięcia dróg odwrotu armiom rosyjskim, a oddziałami rosyjskimi, osłaniającymi wycofywanie głównych sił.
Już 17 sierpnia 16 Armia straciła oś zaopatrzenia i ewakuacji - szosę Warszawa- Mińsk- Brześć i weszła na trakt Stanisławów - Węgrów - Boćki – Bielsk odchylając kierunek wycofywania na północ, by uniknąć uderzenia polskiego od południa.
W tym dniu odbito Mińsk Mazowiecki, Siedlce, Międzyrzec Podlaski oraz Białą Podlaską.
Uderzenie zakończyło się całkowitym powodzeniem zmuszając wojska bolszewickie do wycofania się.
24 sierpnia wielkie jednostki 4 Armii, które jako grupy uderzeniowe szły znad Wieprza, osiągnęły granicę Prus Wschodnich. Rosjanie zdecydowali się na jeszcze jedną próbę przerwania pozycji polskich.
25 i 26 sierpnia doszło do bitwy pod Kolnem, w której głównie 14 Dywizja piechoty generała Konarzewskiego załamała rosyjskie próby przebicia się do swoich.
Uderzenie zakończyło się efektownym zwycięstwem Polaków i przesądziła o dalszym, korzystnym dla Polski, biegu wojny.
Można zaryzykować stwierdzenie że: Cud wydarzył się nad Wieprzem.
