4 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

4 (Toruńska) Dywizja Piechoty (4 DP) - wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Dowództwo 4 DP i jej oddziały stacjonowały we Włocławku, Toruniu i Brodnicy.

Spis treści 1 Formowanie 2 Skład 3 Ordre de Bataille 4 DP w wojnie obronnej 1939 4 Walki 4 DP w 1939 5 Dowódcy 6 Bibliografia 6.1 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Dywizję sformowano 16 kwietnia 1919 na froncie w Galicji. Początkowo występowała w składzie trzech pułków. Po zmianie koncepcji organizacyjnej całości piechoty Wojska Polskiego uzupełniono ją czwartym pułkiem.

[edytuj] Skład

• 14 pułk piechoty
• 18 pułk piechoty
• 37 pułk piechoty
• 10 pułk piechoty

[edytuj] Ordre de Bataille 4 DP w wojnie obronnej 1939

• Kwatera Główna 4 DP
  • dowódca dywizji
    • płk dypl. Tadeusz Lubicz-Niezabitowski 1-4.IX i 12-13.IX
    • płk dypl. Mieczysław Rawicz-Mysłowski 4-12.IX (zm. 12.09 Głowno),
    • płk Józef Werobej 13-18.IX
    • gen. bryg. Mikołaj Bołtuć 19-21.IX (zm. 21/22.09.1939 Łomianki),
  • dowódca piechoty dywizyjnej - płk dypl. Mieczysław Rawicz-Namysłowski (zm. 12.09 Głowno),
  • dowódca artylerii dywizyjnej - płk dypl. Andrzej Ludwik Czerwiński
  • dowódca saperów - mjr Teofil Boniecki
  • szef sztabu:
    • kpt. dypl. Łado Macharadze do 12.IX (zm. 12.09 Głowno).
    • kpt. dypl. Stefan Pękalski od 13.IX
    • dowódca łączności - mjr Jan Stanisław Hammer
    • kwatermistrz - rtm. dypl. Sławomir Zarzycki
      • dowódca taborów - kpt. Tadeusz Smuszowicz
      • komendant Kwatery Głównej
• 14 Pułk Piechoty Ziemi Kujawskiej „Żbików”
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski do 11.IX
  • dowódca pułku - ppłk Bohdan Stanisław Sołtys 11-12.IX (zm. 12.09 Władysławowo),
  • dowódca pułku - mjr Jan Łobza od 13.IX
  • I batalion - mjr Piotr Kunda
  • II batalion - mjr Jan Łoboza
  • III batalion - mjr Józef Rodzeń
• 63 Toruński Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Władysław Winiarski (zachorował w trakcie mobilizacji)
  • dowódca pułku - ppłk Stefan Kaczmarczyk
  • I batalion - ?
  • II batalion - ?
  • III batalion - mjr Jan J. Nawrat
• 67 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Karol Kumaniecki
  • I zastępca dowódcy pułku - ppłk Bohdan Stanisław Sołtys
  • I batalion -
  • II batalion -
  • III batalion - mjr Marian Tyborowski
• 4 Kujawski Pułk Artylerii Lekkiej
  • dowódca pułku - ppłk Józef Pyrek
  • I dywizjon (armat) -
  • II dywizjon (haubic) - mjr Kazimierz Falewicz
  • III dywizjon (haubic) - mjr Michał M. Szczepański
• 4 Dywizjon Artylerii Ciężkiej - mjr Stefan Stachowski (zm. 20.09 Laski),
• 4 Batalion Saperów - mjr Teofil Boniecki
• 4 bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa - kpt. Leon Furmanowicz
• szwadron kawalerii dywizyjnej – mjr Franciszek Józef Cymerman
• 81 kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej - kpt. Leon Wyczółkowski
• 81 kompania kolarzy - por. Ludwik Edward Czarnecki
• 4 kompania telefoniczna - kpt. Józef Edward Piotrowicz
• pluton radio (2 radiostacji N-1 lub 2 RKD)
• pluton łączności Kwatery Głównej
• drużyna parku łączności
• samodzielny patrol meteorologiczny nr 4
• pluton pieszy żandarmerii nr 4 - ppor. rez. Herbert Wojciech Wruck
• kompania asystencyjna nr 181
• kompania gospodarcza
• poczta polowa Nr 16
• pluton parkowy uzbrojenia nr 801
• park intendentury typu I nr 801
• kompania sanitarna nr 801 - mjr dr Henryk Stanisław Hyrczakowski
• szpital polowy nr 801 - mjr dr Antoni Leon Kowalski
• polowa pracownia dentystyczna nr 801
• polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 801
• polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 801
• zespół przeciwgazowy nr 801
• kolumna taborowa parokonna nr 801
• kolumna taborowa parokonna nr 802
• kolumna taborowa parokonna nr 803
• kolumna taborowa parokonna nr 804
• warsztat taborowy parokonny nr 801
• pluton taborowy nr 4
• Sąd Polowy 4 DP

Jednostki włączone w skład dywizji na czas wojny:

• Batalion ON "Brodnica" - mjr Adam Fleszar (mjr Jakub Wojnarowski od 11 IX)
• kompania ON "Grążawy"

[edytuj] Walki 4 DP w 1939

Zgodnie z polskim planem obronnym 4 Dywizja Piechoty pod dowództwem płk. dypl. Tadeusza Lubicz-Niezabitowskiego weszła w skład Grupy Operacyjnej "Wschód" w składzie Armii "Pomorze" gen. Władysława Bortnowskiego. Jej zadaniem była osłona kierunku na Toruń. Wraz z 16 Dywizją Piechoty i Oddziałem Wydzielonym "Jabłonowo" zajęła pozycje na linii Grudziądz-Brodnica.

1 września dywizja była słabo atakowana przez niemiecki XXI Korpus. W związku z tragiczną sytuacją 16 DP miała większością swoich sił wesprzeć jej obronę wzdłuż rzeki Osy. W nocy zaatakowała i odepchnęła Niemców do miejscowości Orle i Słup, ale za rzekę nie zdołała ich odrzucić. 3 września toczyła uporczywe walki. Po południu rozpoczęła odwrót znad jezior Mełna i Gruty. 14 pp w rejonie Mełna został zaatakowany przez niemieckie lotnictwo i rozbity. Rozpoczął bezładny odwrót do Radzynia. Bojąc się o resztę oddziałów, dowódca dywizji wydał rozkaz do ogólnego odwrotu. Po tej decyzji stracił możliwość dowodzenia pułkami. Jego miejsce zajął płk dypl. Mieczysław Rawicz-Mysłowski.

W nocy z 6 na 7 września dywizja wycofała się wzdłuż Wisły do Włocławka. Następnie weszła w skład GO gen. Mikołaja Bołtucia jako odwód Armii "Poznań" w czasie bitwy nad Bzurą. Do walki została wprowadzona 11 września i miała nacierać na Głowno. Gdy rano czołowe oddziały przekroczyły Bzurę pod Sobotą i Orłowem, okazało się, że na drugim brzegu są już Niemcy. Po zaciętej walce wyrzuciła ich z Bielaw. Z Walewic i Rulic wyparła ich dopiero po wprowadzeniu odwodów, które zaatakowały skrzydła przeciwnika.

12 września do wieczora dywizja odpoczywała. 14 września w ramach natarcia Armii "Pomorze", atakowała w rejonie Łowicza pozycje niemieckich 10 i 24 DP. 18 września dywizja dotarła do rejonu koncentracji w Budach Starych, skąd przeprawiać się miała przez Bzurę.

[edytuj] Dowódcy

• gen. bryg. Franciszek Aleksandrowicz 1919
• gen. bryg. Leonard Skierski 1919-1920
• płk Stanisław Zygmunt Kaliszek 1920
• płk Marian Jasiński 1920
• płk dr Ferdynand Zarzycki 1920
• płk dypl. Włodzimierz Ostoja-Zagórski 1920
• gen. bryg. Mikołaj Bołtuć 1936-1939
• płk dypl. Tadeusz Lubicz-Niezabitowski 1939
• płk dypl. Mieczysław Rawicz-Mysłowski 1939
• płk Józef Werobej 1939
• gen. bryg. Mikołaj Bołtuć 1939

[edytuj] Bibliografia

• 4 Dywizja Piechoty - Zmechanizowana 1808-1994. Zarys dziejów, red. nauk. Grzegorz Nowik, Tadeusz Rawski, Ministerstwo Obrony Narodowej, Departament Stosunków Społecznych, Wydawnictwo "Bellona", Warszawa 1994, ISBN 83-11-08377-0.
• Tadeusz Jaruga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.

[edytuj] Zobacz też

• II wojna światowa
• dywizje polskie
• generałowie polscy
• historia Wojska Polskiego