1 Dywizja Piechoty Legionów

Z Wikipedii

1 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	21 lutego 1919
Rozformowanie	23 września 1939
Nazwa wyróżniająca	Legionów
Patron	Marsz. Józef Piłsudski
Tradycje
Kontynuacja tradycji	1 Dywizja Piechoty, I Brygada Legionów
Dowódcy
Pierwszy	gen. Edward Rydz-Śmigły
Ostatni	gen. bryg. Wincenty Kowalski
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Ostrów Mazowiecka (formowanie) Wilno (stacjonowanie)
Podporządkowanie	Front Litewsko-Białoruski (1919) 3 Armia (1920) 2 Armia (1920/21) Obszar Warowny Wilno (1921-1939) Grupa Operacyjna Wyszków (1939) Front Północny (1939)
Rodzaj wojsk	Piechota
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Skład	1 Pułk Piechoty Legionów 5 Pułk Piechoty Legionów 6 Pułk Piechoty Legionów

1 (Wileńska) Dywizja Piechoty Legionów im. Józefa Piłsudskiego (1 DP Leg.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Tradycje 2 Historia 2.1 Wojna polsko-bolszewicka 2.2 Okres międzywojenny 2.3 Udział w wojnie obronnej 1939 r. 3 Dowódcy 4 Dowódcy Piechoty Dywizyjnej 5 Szefowie sztabu 6 Ordre de Bataille i obsada personalna 1 DP Leg. podczas kampanii wrześniowej 7 Bibliografia 8 Zobacz też

[edytuj] Tradycje

1 DP Leg. została sformowana w 1919, częściowo z żołnierzy dawnej I Brygady Legionów Polskich. Do 23 marca 1919 nosiła nazwę 2 Dywizji Piechoty.

Tradycje 1 DPLeg. sięgają Dywizji Wielkopolskiej utworzonej w 1775 r. i niemal w tym samym czasie – 1 Dywizji w wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dywizje te istniały do 1794 r., czyli do czasu utraty niepodległości Państwa Polskiego, jako Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zapisały chlubną kartę podczas wojny w obronie Konstytucji 3 maja, m.in. w bitwie pod Zieleńcami w 1792 r. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej istniała z kolei Dywizja Najwyższego Naczelnika, która uczestniczyła m.in. w bitwie pod Racławicami.

1 Dywizja odrodziła się wraz z utworzeniem Księstwa Warszawskiego (1807-1813). Brała udział w wyprawie Napoleona na Rosję, uczestnicząc w bitwach z Rosjanami pod Borodino i pod Lipskiem.

Następnie dywizja odrodziła się w 1816 r. jako jednostka wojskowa armii Królestwa Polskiego. Brała udział w powstaniu listopadowym (1830-1831), walcząc m.in. w obronie Warszawy przeciwko wojskom rosyjskim. Po klęsce powstania i likwidacji regularnego Wojska Polskiego 1 Dywizję przywrócono do życia dopiero po 83 latach, na początku I wojny światowej w 1914 r. jako I Brygadę Legionów Polskich (1914-1917).

[edytuj] Historia

[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka

• działania na froncie litewsko-białoruskim (1919-1920)
  • zajęcie Wilna (19 kwietnia 1919)
  • wyzwolenie Dyneburga (3 grudnia 1920)
• ofensywa kijowska i odwrót (1920)
  • zajęcie Żytomierza (25 kwietnia)
  • zajęcie Kijowa (7-8 maja)
  • ciężkie walki odwrotowe z 1 Armią Konną pod dowództwem Siemiona Budionnego (5 czerwca - 3 sierpnia)
  • oderwanie się od przeciwnika i przejście na pozycje wyjściowe w rejon Wieprza (3-16 sierpnia)
• bitwa warszawska (1920)
  • błyskawiczny pościg za cofającą się Grupą Mozyrską Armii Czerwonej (w którym dywizja pokonała 56 kilometrów jednego dnia) (16-26 sierpnia)
• operacja niemeńska (1920)
  • oskrzydlenie wojsk bolszewickich w rejonie Grodna (22-26 września)
• zajęcie Wilna (1920)
  • osłona granicy z Litwą na wypadek litewskiej interwencji zbrojnej.

[edytuj] Okres międzywojenny

W okresie II RP dowództwo 1 DPLeg. i jej pododdziały stacjonowały w Wilnie.

[edytuj] Udział w wojnie obronnej 1939 r.

1 Dywizja Piechoty Legionów pod dowództwem gen. bryg. Wincentego Kowalskiego działała w składzie Grupy Operacyjnej "Wyszków". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem. 4 września odpoczywała w lasach w rejonie Długosiodła. 7 września uczestniczyła w ciężkich walkach o Pułtusk i Gnojno. Miasto przechodziło z rąk do rąk. 5 ppleg wyparł oddziały niemieckiej 11 DP spod Szygłówka, ale na odrzucenie Niemców za Narew pod Gnojnem nie starczyło już sił. Niemcy wsparci oddziałami 61 DP wyparli dywizję z miasta i zmusili do wycofania się z przyczółka za rzekę. Następnie do dywizji dotarł rozkaz do odwrotu na Bug. Pierwszy do odwrotu skierował się 5 ppleg., a za nim reszta pododdziałów. W dniach 8-9 września broniła linii Bugu między Kamieńczykiem a Wyszkowem, gdzie skutecznie zlikwidowała kilka przyczółków niemieckich. W tym walkach wspomagały ją 98 dac i 61 dal.

9 września kontratak jej oddziałów wyrzucił Niemców z przyczółka pod Brańszczykiem. Następnie wycofała się na Kałuszyn. 11 września brała udział w ciężkich, nocnych walkach o Kałuszyn. Wprawdzie miejscowość zajęła, ale dostała się w okrążenie. W nocy z 12 na 13 września po ciężkich walkach przebiła się przez pierścień wojsk niemieckich, m.in. pod Seroczynem, Lipinami, Dębowcem, Oleśnicą i Wolą Wodyńską. 13 września rano oddziały dywizji uderzyły na Seroczyn, który jednak nie udało im się zdobyć. 1 ppleg. zdobył wieś Lipiny, 6 ppleg. zajął Dębowiec i w Woli Wolińskiej rozbił niemiecką kompanię, zaś 5 ppleg. zdobył szturmem Oleśnicę. Pod Jagodnem Dywizja przełamała w końcu trzecią linię obrony niemieckiej, lecz została zdziesiątkowana. 14 września jako pełnowartościowa jednostka wojskowa przestała istnieć.

15 września jej oddziały zebrały się w sile zaledwie 3 batalionów i wyruszyły w ciągłym kontakcie bojowym z Niemcami do lasów na zachód od Radzynia Podlaskiego. 18-19 września ocalałe pododdziały zostały przeorganizowane w Kolonii Ruda k. Chełma. Następnie włączono je w skład improwizowanej Grupy Operacyjnej pod dowództwem gen. Stefana Dęba-Biernackiego. 19-20 września przemieszczały się w kierunku Komarów – Tomaszów Lubelski. 21 września straż przednia stoczyła zwycięską walkę z niemieckim oddziałem pancernym. W nocy z 21 na 22 września resztki Dywizji wyruszyły w trzech kolumnach z zadaniem opanowania rejonu Tarnawatka – Antoniówka. 22 września w ciężkich walkach zajęły Falków i odrzuciły siły niemieckiej 8 DP, jednakże na skutek niemieckiego kontrnatarcia, 23 września zostały ostatecznie rozbite.

Ośrodek Zapasowy dywizji znajdował się w Wilnie. Po agresji sowieckiej wystawił do obrony miasta 3 baony piechoty. Obsadziły one wschodni skraj miasta łącznie ze spieszonymi oddziałami OZ Wileńskiej Brygady Kawalerii. Po walkach 18 września baony wycofały się w stronę granicy z Litwą i 20 września w Mejszagole przekroczyły granicę.

[edytuj] Dowódcy

• gen. Edward Rydz-Śmigły (20 lutego 1919 r.)
• ppłk Michał Karaszewicz-Tokarzewski (faktyczny dowódca Dywizji od 21 lutego 1919 r.)
• gen. Stefan Dąb-Biernacki (1921-1926)
• płk (gen. bryg.) Jan Kruszewski (marzec 1928 – 16 października 1930)
• gen. bryg. Wincenty Kowalski (wrzesień 1939 r.)

[edytuj] Dowódcy Piechoty Dywizyjnej

• płk Wacław Stachiewicz - 1929 - 1933
• płk Władysław Filipkowski

[edytuj] Szefowie sztabu

• ppłk SG Mieczysław Rawicz-Mysłowski X.1925-I.1926
• mjr SG Adam Świtalski od I.1926

[edytuj] Ordre de Bataille i obsada personalna 1 DP Leg. podczas kampanii wrześniowej

• 1 Pułk Piechoty Legionów – płk dypl. Kazimierz Burczak
• 5 Pułk Piechoty Legionów – ppłk Kazimierz Bąbiński
• 6 Pułk Piechoty Legionów – płk Stanisław Engel
• 1 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów – ppłk Mieczysław Podlewski
• 1 Dywizjon Artylerii Ciężkiej – mjr Władysław Świderski
• 1 Batalion Saperów – kpt. Tadeusz Wejtko
• 1 bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa – por. Stefan Osostowicz
• 31 samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej – por. Stanisław Kasprzyk
• 31 kompania kolarzy – por. Jerzy Niemcewicz
• kompania telefoniczna – kpt. Mika
• szwadron kawalerii dywizyjnej - mjr Bronisław Kulik

[edytuj] Bibliografia

• Mieczysław Wrzosek, Wojny o granice Polski Odrodzonej, Wiedza Powszechna 1992, ISBN 83-214-0752-8

[edytuj] Zobacz też