Krążowniki typu Duquesne
Z Wikipedii
Krążowniki typu Duquesne to seria dwóch okrętów - pierwszych francuskich ciężkich krążowników, okresu międzywojennego i II wojny światowej.
Spis treści |
[edytuj] Historia powstania
Traktat waszyngtoński z 1922, ograniczający zbrojenia morskie w zakresie okrętów liniowych, zezwolił jednocześnie sygnatariuszom na budowę krążowników o maksymalnej wyporności do 10.000 t. i kalibrze dział do 203 mm. W efekcie, główne potęgi morskie rozpoczęły budowę nowej klasy okrętów o maksymalnych dopuszczalnych parametrach, nazywanych krążownikami "waszyngtońskimi", a następnie krążownikami ciężkimi. Pierwszymi francuskimi ciężkimi krążownikami były dwa okręty typu Duquesne - "Duquesne" i "Tourville", zamówione 1 lipca 1924 (początkowo klasyfikowano je we Francji jako krążowniki lekkie (croiseurs legers), do czasu wprowadzenia ujednoliconej terminologii przez traktat londyński z 1930).
Ponieważ początkowo koncepcja krążownika ciężkiego dopiero się kształtowała, okręty pierwszego pokolenia tej klasy na ogół były słabo opancerzone, z powodu konieczności zmieszczenia się w narzuconej wyporności. Francuskie okręty mimo to stanowiły wyjątek, będąc praktycznie pozbawione opancerzenia pionowego i posiadając jedynie bardzo słabe opancerzenie komór amunicyjnych oraz artylerii, przez co były wrażliwe nawet na ogień krążowników lekkich (masa pancerza wynosiła jedynie 459 t – 4,5% wyporności). Atutem ich miała być duża prędkość 33 węzłów, pozwalająca na unikanie walki (podczas prób osiągnęły one nawet maksymalnie 34-36 w.) oraz silna artyleria o kalibrze typowym dla krążowników ciężkich, pozwalająca na zwalczanie lżejszych okrętów. Cechy te były zgodne z przewidywanym zastosowaniem krążowników ciężkich do prowadzenia dalekiego rozpoznania, a na dalszym planie - do działań rajderskich na liniach komunikacyjnych wroga. Stąd projekt nowych ciężkich krążowników był w zasadzie nieco powiększoną wersją lekkich krążowników typu Duguay-Trouin, ze wzmocnionym uzbrojeniem. Oprócz słabego pancerza, miały też słaby stopień biernej ochrony przeciw wybuchom podwodnym.
| Nazwa | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie | Wycofanie |
| Duquesne | 30 października 1924, Arsenal de Brest w Breście | 17 grudnia 1925 | 6 grudnia 1928 | 2 lipca 1955 |
| Tourville | 4 marca 1925, Arsenal de Lorient w Lorient | 24 sierpnia 1926 | 1 grudnia 1928 | 8 marca 1962 |
Okręty otrzymały nazwy na cześć Abrahama Duquesne i Anne Hilarion de Tourville.
[edytuj] Opis
Okręty typu Duquesne miały jako pierwsze krążowniki "waszyngtońskie" kadłub z podniesionym pokładem dziobowym. Ich cechą charakterystyczną były burty przechodzące w ściany dolnego piętra nadbudówki dziobowej (powtórzone na późniejszych krążownikach typu Suffren). Dzięki dużym rozmiarom i wysokim burtom, miały one bardzo dobre własności morskie, porównywalne z brytyjskim typem County. Nadbudówka dziobowa z mostkiem była dość niska i mało rozbudowana, lecz wznosił się nad nią masywny trójnożny maszt ze stanowiskiem kierowania ogniem. Przez całe śródokręcie od uskoku dziobowego ciągnęła się niska nadbudówka, na której na rufie stała wieża dział nr 3. Artyleria główna rozmieszczona była w czterech dwudziałowych wieżach w osi okrętu, po dwie na dziobie i rufie, w dwóch poziomach (na pokładzie dziobowym i rufowym oraz piętrze nadbudówki dziobowej i rufowej). Zwartą sylwetkę okrętów uzupełniały dwa dość szeroko rozstawione pochyłe kominy na śródokręciu, z dźwigiem pomiędzy nimi i pochyły drugi maszt przed wieżą nr 3.
Kadłub podzielony był poprzecznie na 17 przedziałów wodoszczelnych, zbudowany w podłużnym układzie naboru. Siłownia - 4 kotłownie i 2 maszynownie, zbudowana była w układzie przemiennym (eszelonowym), zwiększającym odporność na uszkodzenia. Opancerzenie kadłuba ograniczało się jedynie do "skrzyniowego" opancerzenia komór amunicyjnych pod wieżami artylerii głównej, na ok. 1/4 długości kadłuba (30 mm po bokach, 20 mm z przodu, tyłu i od góry). Z masy opancerzenia, 368 t przypadało na kadłub i 91 t na wieże artylerii. Wieże i ich barbety opancerzone były dwoma warstwami płyt (co zmniejszało ich i tak niewysoką odporność) łącznej grubości 30 mm.
Uzbrojenie główne w 8 dział 203 mm było standardowe dla krążowników cieżkich. Dla nowych okrętów specjalnie zaprojektowano działa 203 mm, kalibru nie używanego wcześniej we Francji (używany był 194 mm). Masa dwudziałowej wieży wynosiła 180 t. System kierowania ogniem obejmował punkt kierowania na szczycie przedniego masztu, z dwoma dalmierzami (3 m i 5 m) i przelicznik artyleryjski w kadłubie. Pomocniczy punkt na nadbudówce dziobowej miał dalmierz 5-metrowy ("Duquesne") lub nowszy 3-metrowy ("Tourville"). Ponadto, górne wieże dział miały własne dalmierze 5-metrowe, za pomocą których można było kierować parą wież. Osiem dział przeciwlotniczych 75 mm umieszczone było po 4 na burtach: 2 na skrzydłach nadbudówki dziobowej i 2 na śródokręciu po bokach katapulty. W 1933 działa te wyposażono w tarcze ochronne i zainstalowano system kierowania ogniem przeciwlotniczym, w formie dwóch stanowisk z 3-metrowym dalmierzem i przelicznikiem. Lekkie uzbrojenie plot stanowiło 8 pojedynczych działek automatycznych 37 mm (4 po bokach pierwszego komina i po dwa na pokładzie dziobowym i rufowym). Ponadto, okręty miały początkowo 8 karabinów maszynowych 8 mm Hotchkiss, które wymieniono w latach 1933-1934 na 4 podwójnie sprzężone wkm-y 13,2 mm, a w 1937 dodano jeszcze dwa podwójne wkm-y na skrzydłach mostka.
Okręty otrzymały wyposażenie lotnicze w postaci katapulty na śródokręciu za drugim kominem, mogły przenosić do dwóch wodnosamolotów. Początkowo były to maszyny Gourdou-Leseurre serii Gourdou-Leseurre GL-810 (810/811/812HY). W 1937 katapulty zdemontowano, lecz w 1938 ponownie je zainstalowano. Od 1939 używano łodzi latających Loire-130. W skład wyposażenia okrętów wchodziła ponadto stacja hydroakustyczna.
[edytuj] Służba
Oba okręty służyły przez większość czasu razem. W latach 1928-1930 jeszcze nie miały zainstalowanej całości wyposażenia, która była następnie uzupełniana. W 1928 "Duquesne" odbył rejs do Nowego Jorku, a w 1929 rejs wokół Afryki, odwiedzając francuskie kolonie. "Tourville" między 5 kwietnia a 24 grudnia 1929 odbył rejs dookoła świata (przez Kanał Panamski, Chile, Australię, Kanał Sueski do Brestu). Wraz z nowym "Suffren" oba krążowniki utworzyły 1. dywizjon lekki w Breście ("Duquesne" jako okręt flagowy). W latach 1930-1931 wypełniały ponadto funkcje szkolne. W styczniu 1932 "Duquesne" został okrętem flagowym Lekkiej Eskadry w Tulonie, obejmującej 1., 5. i 7. lekki dywizjon (dwa ostatnie- wielkich niszczycieli). W latach 1933-1934 oba krążowniki były remontowane i modernizowane, po czym weszły w skład 3. lekkiego dywizjonu, a w 1937 – 2. dywizjonu krążowników. Od 1937 okręty wykorzystywano do szkolenia. W sierpniu 1939 2. dywizjon został przydzielony do 3. eskadry, z "Tourville" jako okrętem flagowym.
Podczas II wojny światowej, po ataku Niemiec na Francję, oba okręty stacjonowały w składzie alianckiego zespołu X w Aleksandrii. Po upadku Francji, na mocy porozumienia zawartego pod brytyjską groźba użycia siły, zostały rozbrojone w tym porcie. W maju 1943, po przejściu kolonialnej administracji francuskiej w Afryce na stronę generała de Gaulle'a, przyłączyły się do sprzymierzonych z aliantami sił Wolnych Francuzów.
Na początku 1944 zamieniono ich małokalibrowe uzbrojenie przeciwlotnicze na działka 40 mm Bofors i 20 mm Oerlikon, zdjęto katapultę z wodnosamolotami, a z "Duquesne" także wyrzutnie torpedowe.
"Duquesne" służył w latach 1944-45 w składzie sił alianckich w walkach na śródziemnomorskim wybrzeżu Francji, a "Tourville" służył jako transportowiec wojska. Po wojnie, służyły nadal w marynarce francuskiej. "Duquesne" został wycofany 2 lipca 1955, a "Tourville" 8 marca 1962.
[edytuj] Dane techniczne:
- wyporność:
- standardowa: 10.000 t
- pełna: 12.220 t
- wymiary:
- długość: 191 m
- szerokość: 19,1 m
- zanurzenie: 6,49 m
- napęd: 4 turbiny parowe o mocy 120.000 KM, 9 kotłów parowych
- prędkość maksymalna: 33,75 w.
- zasięg: 5500 mil morskich przy prędkości 13 w (2900 Mm / 29 w)
- zapas paliwa: 1820 t.
- załoga: 605
Uzbrojenie i wyposażenie:
- 8 dział 203 mm w dwudziałowych wieżach (4xII, po dwie na dziobie i rufie w dwóch poziomach), długość lufy 60 kalibrów (L/60).
- 8 dział przeciwlotniczych 75 mm (8xI)
- 8 działek przeciwlotniczych 37 mm (4xII)
- 12 wkm plot 13,2 mm (6xII)
- 6 wyrzutni torpedowych 550 mm (2xIII, na burtach) (początkowo 12 wt)
- 1-2 wodnosamoloty, katapulta
Opancerzenie: (masa 459 t)
- wieże dział artylerii głównej: 30 mm
- stanowisko dowodzenia: 30 mm
- komory amunicyjne: 30-20 mm
[edytuj] Źródła
- Siergiej Patjanin (Сергей Патянин): Francuskije kriejsera Wtoroj Mirowoj wojny. Czast 2: Tjażjołyje kriesera tipa «Duquesne» w: Morskaja Kampania nr 2/2007
