Kruklanki
Z Wikipedii
| Kruklanki | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | giżycki |
| Gmina | Kruklanki |
| Położenie | 54° 05' 18,1'' N 21° 55' 21,1'' E |
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
1100 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
87 |
| Kod pocztowy | 11-612 |
| Tablice rejestracyjne | NGI |
|
Położenie na mapie Polski
  Kruklanki
|
|
| Strona internetowa wsi | |
Kruklanki – duża wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Kruklanki.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie suwalskim.
Miejscowość jest siedzibą gminy Kruklanki. Leży nad rzeką Sapiną. Liczba mieszkańców ok. 1300 osób.
Znajduje się tu siedziba nadleśnictwa Borki.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Wieś została założona w 1545 r. przez Jana Bębelnika na 60 włókach. Osiedleńcy – głównie Polacy (na 28 rodzin 6 było litewskich) – otrzymali 6 lat wolnizny.
Stare nazwy wsi Kruklanki:
- Krucze Łąki
- Kruglanken
- Kruglanki
- Kruklanki
Stara nazwa kanału Sapina:
- Szumiwoda
Wieś była zasobna i dobrze prosperowała, bo już w 1574 r. został wybudowany kościół, a prawie w tym samym czasie powstała również szkoła. Mimo że Kruklanki paliły się wielokrotnie, udawało się ocalić kościół, który pozostał cennym zabytkiem architektury wschodniopruskiej z XVI w. Podczas dżumy w 1710 r. zmarły tu 132 osoby, m.in. ostatni przedstawiciel szlacheckiego rodu von Gansenów, którego grobowiec odkryto w 1875 r. pod podłogą kościoła po lewej stronie ołtarza.
Do początku XIX w. większość mieszkańców tutejszej parafii stanowili Polacy, ale już pod koniec tamtego stulecia stanowili oni zaledwie trzecią część mieszkańców.
Aktualnie kilka rodzin ma pochodzenie niemieckie, większość to przyjezdni z Polski centralnej, przesiedleńcy zza Buga oraz spory odsetek ludności ukraińskiej, przesiedlonych w ramach akcji "Wisła" w latach 1947-1952.
W okresie intensywnego rozwoju gospodarczego na przełomie XIX i XX w. powstały tutaj dwie linie kolejowe. Kruklanki znalazły się na trasie łączącej dwa miasta Giżycko z Węgorzewem a Możdżany i Jurkowo Węgorzewskie na linii Kruklanki – Olecko. Stąd pozostałości dawnych budowli kolejowych: budynki dworcowe w Kruklankach i Jurkowo Węgorzewskie, nasypy, wąwozy, wiadukty i mosty, w tym zburzony most kolejowy nad rzeką Sapiną – kilkaset metrów na południe od Kruklanek.
Most kolejowy nad rzeką Sapiną zwany potocznie przez dzisiejszych mieszkańców "zwalonym mostem" powstał w 1908 r. i należał do największych budowli kolejowych na Mazurach. Stanowił on budowlę pięcioprzęsłową, żelbetową, pełnościenną.
W sierpniu 1914 r., podczas I wojny światowej saperzy niemieccy wysadzili jedno przęsło (wschodnie), alby nie oddać linii kolejowej wojskom rosyjskim. Zniszczenia te zostały naprawione jeszcze podczas wojny, wówczas też wprowadzono dodatkowe podpory łuków skrajnych oraz usunięto z zachowanych filarów płyty kamienne. W czasie wojny Kruklanki zostały w znacznym stopniu zniszczone.
W okresie II wojny światowej powstał w okolicy Kruklanek system umocnień zbudowany z bunkrów żelbetowych i rowów, wchodzący w skład Giżyckiego Rejonu Umocnień (GRU).
Jak w całym GRU, tak i na terenie kruklaneckim wykorzystano naturalne przeszkody terenowe – lasy, jeziora, przesmyki, pagórki. Ten silnie ufortyfikowany teren nie odegrał większej roli w czasie II wojny światowej. Zastosowane przez Armię Czerwoną manewry oskrzydlające spowodowały szybkie wycofanie się wojsk niemieckich.
Most kolejowy na rzece Sapinie został ponownie zaminowany w 1945 r. w obawie przed spodziewanym nadejściem wojsk radzieckich, a następnie 8 września 1945 został wysadzony przez miejscową ludność, która miała nadzieję, że w ten sposób zapobiegnie się grabieży.
Po zajęciu tych ziem przez Rosjan większość urządzeń obronnych została po uprzednim zdemontowaniu i wywiezieniu wyposażenia wysadzona w powietrze. Pozostałości GRU to dzisiaj malownicze rumowiska, na które można się natknąć spacerując wśród lasów i pól.
Odcinek kruklanecki jak dotychczas najdokładniej został spenetrowany i opisany w 1989 r. przez Stefana Fuglewicza.
W dniu 6 października 1944 do Kruklanek przywieziony został pociągiem gen. Tadeusz Bór-Komorowski. Himmler w pobliskiej swojej kwaterze polowej chciał podjąć z generałem rozmowy na temat współpracy. Do rozmów jednak nie doszło dzięki postawie gen. Bora.
[edytuj] Kościół
Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, salowy, murowany z kamienia polnego, z zakrystią od wschodu i kruchtą od południa. Budowla wzniesiona w 1753 r., wieża jest starsza (koniec XVI w.) i nadbudowana o dwie kondygnacje ok. 1600 r., szczyty wieży wykonane przed rokiem 1648. Kościół odnowiono w 1875 r. oraz po uszkodzeniach z I wojny światowej. Ołtarz zestawiono w 1753 r. z użyciem elementów nastawy z końca XVII w.
[edytuj] Położenie
Kruklanki położone są we wschodniej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich nad jeziorem Gołdapiwo i wzdłuż rzeki Sapiny.
Krajobraz obszaru gminy Kruklanki ukształtowany został podczas ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Lodowiec, który kilkakrotnie nasuwał się i ustępował z tych terenów, pozostawił liczne ciekawe formy w postaci wyniesień morenowych i dolin erozyjnych.
[edytuj] Oferta turystyczna
Kruklanki są gminą o bardzo dobrze rozwiniętej infrastrukturze turystycznej. Istnieją tu sklepy, restauracje, ogólnodostępne stołówki w ośrodkach wypoczynkowych, kawiarnie, ośrodek zdrowia, apteka, poczta, komisariat policji, kościoły, stacje paliw i punkt informacji turystycznej, wypożyczalnie sprzętu turystycznego, kort tenisowy i stadion sportowy. Działa Gminny Ośrodek Kultury oraz szereg gospodarstw agroturystycznych.
[edytuj] Bibliografia
- Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn
