Leopold Szersznik
Z Wikipedii
Leopold Jan Szersznik (ur. 3 marca 1747, zm. 12 lutego 1814), ksiądz katolicki, jezuita, pedagog, bibliofil, fundator biblioteki, pionier muzealnictwa.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie
Leopold Szersznik pochodził z rodziny, której przedstawiciele byli notowani na Śląsku Cieszyńskim od połowy XVII wieku. Bratem jego dziadka był Jerzy Szersznik, drugi mąż Magdaleny, dobrodziejki ubogich i fundatorki wieży kościelnej w Cieszynie. Dziadek Leopolda, Andrzej Szersznik (zm. po 1756), był książęcym leśnikiem w Skoczowie.
Leopold był najstarszym z piątki dzieci Jana Antoniego Szersznika, syndyka miejskiego w Cieszynie, i jego pierwszej żony Joanny Alojzji, córki Leopolda Innocentego Polzera, prawnika i burmistrza Cieszyna.
[edytuj] Biografia
Urodzony w Cieszynie, studiował w Ołomuńcu i w Pradze. Do 1773 był jezuitą, następnie księdzem świeckim; w 1777 został profesorem gimnazjum w Cieszynie, a w następnym roku jego prefektem. W 1804 został nadzorcą szkół katolickich w Księstwie Cieszyńskim, walczył o wprowadzenie podręczników polskich w początkowym nauczaniu młodzieży. Interesował się matematyką, historią, botaniką i geologią. Dbał o rozwój kulturalny oraz wizerunek Cieszyna. Był twórcą m.in. publicznych ogrodów romantycznych, zwanych "cieszyńską arkadią" (nie zachowały się do dzisiaj).
Od wczesnej młodości zdradzał skłonności bibliofilskie i gromadził własną bibliotekę. Zwiedził wiele bibliotek i archiwów. Podczas pobytu w Pradze był pomocnikiem bibliotecznym Karola Charmela, a w 1774 r. pracował dorywczo w Bibliotece Klementyńskiej nad katalogiem rękopisów. Pewną część książek odziedziczył po ojcu i dziadku, później księgozbiór powiększał dzięki darom przyjaciół i zakupom, głównie na licytacjach. Po kasacji zakonu jezuitów w 1773 r. przejął jego bibliotekę w Cieszynie, zawierającą m. in. dzieła teologiczne, prawnicze, medyczne oraz wiele dokumentów rękopiśmiennych. Księgozbiór Szersznika rozrósł się do około 12 tys. pozycji, w tym wiele inkunabułów, sztychów i map. Część książek zaopatrzył w exlibris z napisem "Ex Bibliotheca Leop. Joann. Scherschnik".
Zbiory Szersznika, udostępniane częściowo już od 1782 r., stały się zaczątkiem pierwszego na ziemiach polskich publicznego muzeum (dziś Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie). W 1808 r. na mocy testamentu ufundował w tym mieście bibliotekę publiczną, dla pomieszczenia której zakupił już w 1802 r. dawny budynek pogimnazjalny. Wszystkie zbiory opisał i skatalogował według ówczesnej wiedzy. Zarówno księgozbiory jak i zbiory muzealne Szersznika, włącznie z regałami na książki, zachowały się w większej części do chwili obecnej we wspomnianym muzeum oraz Książnicy Cieszyńskiej.
[edytuj] Bibliografia
- Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej t. 1, Cieszyn 1993, s. 242; ISBN 83-901-007-0-7
- Iwanek Witold, Słownik artystów na Śląsku Cieszyńskim, Bytom 1967, s. 32 (nr 119).
- Spyra Janusz, Ksiądz Leopold Jan Szersznik - życie i działalność, w: Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim. Studium ekumeniczne, [red. ks. Józef Budniak, ks. Karol Moroz], WAM Kraków 2005, ss.165-177, ISBN 83-7318-583-6
- Adamczyk Irena, Kolekcja Księdza Leopolda Jana Szersznika w zbiorach sztuki Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie, w: Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim. Studium ekumeniczne, [red. ks. Józef Budniak, ks. Karol Moroz], WAM Kraków 2005, ss.233-242, ISBN 83-7318-583-6
- Ks. Leopold Jan Szersznik znany i nieznany , [red. Hanna Łaskarzewska i Anežka Baďurová]. - Cieszyn, 1998, ISBN 83-902888-7-7
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Linki zewnętrzne
- http://www.muzeum-cieszyn.ox.pl - Muzeum Śląska Cieszyńskiego
- http://www.ata.com.pl/kcc - Książnica Cieszyńska
- http://www.ckcieszyn.of.pl - strona o historii Cieszyna
