Marian Zdziechowski

Z Wikipedii

Marian Zdziechowski
Marian Zdziechowski, fotografia, 1905
Urodzony	30 kwietnia 1861 Nowosiółki koło Rakowa
Zmarł	5 października 1938 Wilno
Kolekcja cytatów w Wikicytatach

Marian Zdziechowski (ur. 30 kwietnia 1861 w Nowosiółkach koło Rakowa pod Mińskiem, zm. 5 października 1938 w Wilnie), polski historyk idei i literatury, filolog, filozof, krytyk literacki i publicysta, rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Spis treści 1 Biografia 2 Zainteresowania 3 Twórczość 4 Źródła 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Urodzony w polskiej rodzinie ziemiańskiej, ukończył w 1879 rosyjskie gimnazjum w Mińsku a następnie studiował na wydziale historyczno-filologicznym Uniwersytetu Petersburskiego, a w latach 1879-1883 na Uniwersytecie Dorpackim (dziś Tartu). Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia. Uczył się także w Zagrzebiu. Grazu i Genewie. Po studiach współpracował z petersburskimi czasopismami, m.in. "Siewiernym Wiestnikiem" i "Krajem" wydawanym przez Włodzimierza Spasowicza. Działalność naukową rozpoczął w 1882 drukując pierwsze swoje studia i szkice, po czym dalsze swoje prace przez pół wieku z górą ogłaszał stale w wydawnictwach osobnych, czasopismach krajowych i zagranicznych, w różnych językach, pod imieniem własnym oraz (ze względów cenzuralnych) pod pseudonimami: M.Ursyna i Karowskiego.

W 1888 przeniósł się do Krakowa, gdzie doktoryzował się wkrótce na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy p.t. "Mesjaniści i Słowianofile" napisanej pod kierunkiem prof. Stanisława Tarnowskiego. W latach 1899-1919 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Krakowie dał się poznać jako utalentowany, natchniony i popularny wykładowca. W czasie jego wykładów największa sala UJ zapełniała się w całości studentami i gośćmi z miasta.

W 1901 współzałożyciel "Klubu Słowiańskiego" w Krakowie oraz czasopisma "Świat Słowiański". Od 1902 członek Akademii Umiejętności. W latach pierwszej wojny światowej przebywał także w Rosji: w rodzinnym majątku w pod Mińskiem, w Moskwie i Petersburgu. W 1917 został zaproszony do objęcia katedry na Uniwersytecie Londyńskim ufundowanej przez Aleksandra Lednickiego. Zaproszenia nie przyjął.

W latach 1919-1932 profesor Uniwersytetu Wileńskiego gdzie objął katedrę literatur europejskich. W latach 1925-1927 rektor tegoż uniwersytetu, piastował też funkcję dziekana wydziału humanistycznego. W Wilnie był również profesorem w Szkole Nauk Politycznych przy Towarzystwie dla Badań Europy Wschodniej oraz prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). W ostatnich latach życia był również prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Należał jednocześnie do założycieli wileńskiego dziennika "Słowo". W maju 1926 znalazł się wśród kandydatów do godności Prezydenta Rzeczypospolitej.

Doktor honoris causa uniwersytetów w Wilnie, Dorpacie i Segedynie. Od 1929 członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Zmarł po ciężkiej chorobie w Wilnie 5 października 1938. Spoczął na Antokolskim cmentarzu wojskowym.

[edytuj] Zainteresowania

Autor szeregu prac z zakresu filozofii religii i literatur słowiańskich. W szczególności zainteresowany polsko-rosyjskimi stosunkami kulturowymi. Znawca rosyjskiej literatury filozoficznej. Prowadził korespondencję z Lwem Tołstojem i odwiedził go nawet raz w Jasnej Polanie. Utrzymywał kontakty z wieloma znanymi rosyjskimi intelektualistami w tym z Mikołajem Bierdiajewem, Sergiejem Bułgakowem, Piotrem Struwe, Dymitrem Mereżkowskim, Nikołajem Trubieckim. Zajmował go m.in. problem zła w ujęciu filozoficznym, w tym komunizmu w kontekście apokaliptycznym, zjawisko modernizmu w Kościele katolickim oraz źródła kryzysu kultury europejskiej.

[edytuj] Twórczość

• Очерки из психологии славянского племени. Славянофилы. Санкт-Петербург, 1887. (pod pseudonimem М. Урсин)
• Mesjaniści i słowanofile. Szkice z psychologii narodów słowiańskich. Kraków: G. Gebether i Spółka, 1888.
• Byron i jego wiek. Studia porównawczo-literackie. t. I: Europa Zachodnia. Kraków: Czas, 1894.
• Религиозно-политические идеалы польского общества. Очерк. С предисловием графа Л. Н. Толстого. Лейпциг: Э. Л. Каспрович, 1896.(pod pseudonimem М. Урсин)
• Byron i jego wiek. Studia porównawczo-literackie. t. II: Czechy, Rosja, Polska. Kraków: Czas, 1897.
• Pestis perniciosissima. Rzecz o współczesnych kierunkach myśli katolickiej. Warszawa: E. Wende i spółka, 1905.
• Die Grundprobleme Russlands. Literarisch-politische Skizzen. Aus dem Polnischen übersetzt von Adolf Stylo. Wien – Leipzig, 1907.
• U opoki mesjanizmu. Nowe szkice z psychologii narodów słowiańskich. Lwów: Gubrynowicz i syn, 1888.
• Wizja Krasińskiego, 1912.
• Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześciaństwa. Kraków: Czas, 1914.
• Zygmunt Miłkowski a idea słowiańska w Polsce, 1915.
• Gloryfikacja pracy: myśli z pism i o pismach Stanisława Brzozowskiego, 1916. [1].
• Wpływy rosyjskie na duszę polską. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1920.
• Europa, Rosja, Azja. Szkice polityczno-literackie. Wilno: Księgarnia Stowarzyszenia nauczycielstwa polskiego w Wilnie, 1923
• Władysław Syrokomla. Pierwiastek litewsko-białoruski w twórczości polskiej. Wilno: Lux, Księgarnia Stowarzyszenia nauczycielstwa polskiego w Wilnie, 1924. [2]
• Renesans a rewolucja. Wilno: Księgarnia Stowarzyszenia nauczycielstwa polskiego w Wilnie, 1925 (Biblioteka Księgarni Stow. nauczycielstwa polskiego IX).
• Walka o duszy młodzieży. Z czasów rektorskich. Wilno: Lux, 1927.
• Od Petersburga do Leningradu. Wilno: Drukarnia Jana Bajewskiego, 1934.
• Niemcy. Szkic psychologiczny, 1935.
• Terror intelektualny w Rosji, 1937.
• Węgry i Polska na przełomie historii, 1937.
• W obliczu końca. Wilno: Grafika, 1937.
• Widmo przyszłości, 1939 (wydanie pośmiertne).

[edytuj] Źródła

• B. Białokozowicz. "Marian Zdziechowski i Michał Arcybaszew", Studia Rossica III. Warszawa, 1996. s. 17—68.
• B. Białokozowicz. Marian Zdziechowski i Lew Tołstoj. Białystok: Łuk, 1995.
• Z. Opacki. W kręgu Polski, Rosji i Słowiańszczyzny. Myśl i działalność społeczno-polityczna Mariana Zdziechowskiego do 1914 roku. Gdańsk 1996.
• S. Kościałkowski. "Marian Zdziechowski" (przedmowa w:) M.Zdziechowski. Widmo Przyszłości. Lausanne: L'Age d'Homme, 1983
• M. Zaczyński. (przedmowa w:) M.Zdziechowski. Wybór Pism. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1993 r.
• Filozofia na Uniwersytecie Stefana Batorego, red. Józef Pawlak, Toruń 2002.
• W.Lednicki. "Marian Zdziechowski 1861-1938", Slavonic Year-Book. American Series, 1941, s.407-411.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Henryk Paprocki, Recepcja rosyjskiej myśli religijnej w Polsce