Matka Boża z Guadalupe

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy obrazu Matki Bożej z Guadalupe. Zobacz też: rzeźby Matki Bożej z Guadalupe w Hiszpanii.

Matka Boża z Guadalupe - określenie Matki Bożej, która miała objawić się azteckiemu Indianinowi św. Juan Diego Cuauhtlatoatzin na wzgórzu Tepeyac, obecnie w granicach miasta Meksyk. Jak głoszą przekazy w ostatnim dniu objawień, 12 grudnia 1531 roku dojść miało do powstania obrazu Matki Bożej z Guadalupe. Sposób w jaki to nastąpiło nie został dotąd naukowo wyjaśniony. Jest to najstarsze objawienie maryjne oficjalnie uznane przez Kościół katolicki.

Matka Boża z Guadalupe nazywana jest również (niepoprawnie) jako: Matka Boża z Gwadelupy lub Matka Boża z Guadelupy.

Wspomnienie liturgiczne Najświętszej Maryi Panny z Guadalupe przypada 12 grudnia.

[edytuj] Legenda objawień

Biskup Juan de Zumárraga nie dowierzając relacjom Juana Diego o ukazaniu się mu Maryi na wzgórzu Tepeyac oraz jej życzeniu, by na nim została zbudowana świątynia ku jej czci, domagał się przekonującego dowodu potwierdzającego prawdziwość jego relacji. Maryja przyjęła to wyzwanie i poleciła mu przyjść następnego dnia, wspiąć się na wzgórze i zerwać kwitnące tam kwiaty. Kiedy Juan to uczynił, Maryja sama ułożyła te kwiaty w wiązankę i ukrytą pod osłoną tilmy poleciła mu zanieść ją do biskupa. Kiedy Juan Diego zjawił się w rezydencji biskupa i odsłonił tilmę, kwiaty wypadły na podłogę, a na tilmie biskup ujrzał niezwykły obraz Maryi, przed którym upadł na kolana i ze łzami skruchy przepraszał Maryję za swe niedowierzanie.

Świadkami tego wydarzenia byli także tłumacz biskupa, Juan Ganzalez, oraz biskup Santo Domingo Ramirez y Fuenleal, jako gość biskupa Zumarragi. Wizerunek ten zobaczyli także wszyscy obecni w rezydencji biskupa. Wkrótce dowiedzieli się o tym niezwykłym wydarzeniu mieszkańcy miasta, a z biegiem czasu coraz szersze rzesze Indian. Biskup zatrzymał ten wizerunek na tilmie u siebie w kaplicy domowej, a w kilkanaście dni potem, w uroczystej procesji przeniósł go 24 grudnia do wybudowanej kaplicy w pobliżu wzgórza Tepeyac, spełniając życzenie Maryi.

Wizerunek Maryji od samego początku stał się obiektem niezwykłej czci zarówno wśród Azteków jak i Hiszpanów.

Wizerunek ten postawił świat nauki przed szeregiem pytań, na które uczeni po dzień dzisiejszy usiłują znaleźć wyczerpującą odpowiedź.

[edytuj] Nazwa objawienia

Najprawdopodobniej nazwa Matka Boża z Guadalupe została przypadkowo zmieniona ponieważ podobne określenie oznacza "depcząca węża".^[1]

[edytuj] Pochodzenie obrazu

Zgodnie z przekazem Juan Diego wiedział, że niesie do biskupa ukrytą w tilmie wiązankę kwiatów jako dowód prawdziwości objawień Maryi, nie wiedział natomiast nic o wizerunku.

Wizerunek o wymiarach 145 x 105 cm przedstawia Maryję w postawie stojącej. Ubrana jest w tunikę koloru różowego, spiętą pod szyją broszką, przepasana szarfą w talii i przyozdobiona kwiatami. Okryta jest ponadto płaszczem w kolorze błękitnym, ozdobionym gwiazdami. Cera twarzy Maryi jest koloru ciemnego, stąd od hiszpańskiego słowa moreno została nazwana Morenitą z Tepeyac. Ówcześni Indianie w żadnym wypadku nie kojarzyli sobie osoby Maryi na tym wizerunku z jakąś księżniczką z ich narodu. Dorosłe dziewczęta i kobiety indiańskie ubierały się zupełnie inaczej. Strój Maryi na tym wizerunku wskazuje natomiast na sposób ubierania się kobiet na Bliskim Wschodzie^{[potrzebne źródło]}. Tę różnicę dostrzegli z łatwością zarówno Indianie, jak i ówcześni Hiszpanie.

Bardzo interesującą w tym względzie jest opinia prawosławnego duchownego A. Ostrapowima, dziekana wydziału archeologii kościelnej w Moskwie, eksperta od ikon. Kiedy uczony ten otrzymał kopię tego wizerunku z prośbą o wyrażenie swej opinii, nie wiedząc przy tym nic o objawieniach w Guadalupe orzekł, że jest to ikona typu bizantyńskiego. Wskazał przy tym na Wschodnią Azję, jako na miejsce pochodzenia tego wizerunku. Taką opinię podzielają także inni znawcy ikon Wschodu^{[potrzebne źródło]}.

W efekcie tego wydarzenia (objawienia) 8 milionów Azteków przyjęło wiarę chrześcijańską^{[potrzebne źródło]} i doprowadziło do pojednania Indian z Hiszpanami^{[potrzebne źródło]}, w rezultacie czego narodził się nowy naród meksykański, w większości dziś katolicki. Z tego powodu już papież Jan XXIII wyraził opinię, że cud pojednania prawosławia z Kościołem katolickim jest dzisiaj możliwy dzięki wspólnej czci i miłości do Matki Bożej.

Żyjący w XVIII w. meksykański malarz Miguel Gabrera (1695-1768), który namalował najwięcej kopii Morenity z Guadalupe, badał dokładnie oryginalny wizerunek na tilmie. Jako artysta obeznany z 4 technikami malowania obrazów stwierdził, że żaden z malarzy dotąd nie posłużył się żadną z tych 4 technik, gdyż w przypadku tilmy jest to szczególnie trudne. Tilma jest materiałem nietrwałym, rzadkim i bez podkładu żaden malarz nie odważyłby się namalować obrazu na takim płótnie. Późniejsze badania i odkrycia potwierdziły, że na wizerunku Morenity z Guadalupe nie ma żadnego podkładu. Opinię M. Gabrery potwierdził w 100 lat później inny malarz meksykański Ibarra.

XX w. dostarczył nauce dalszych odkryć. W 1936 r. niemiecki chemik R. Kuhn odkrył, że czerwone i żółte włókna tkaniny tilmy nie są pomalowane farbą, lecz są kolorowe. Uczony ten stwierdził ponadto, że te barwy włókna nie są pochodzenia ani zwierzęcego, ani roślinnego, ani mineralnego. Nauka nie znajduje na to racjonalnej i zadowalającej odpowiedzi^{[potrzebne źródło]}.

Wizerunek Maryi na tilmie poddano także badaniom fotograficznym, posługując się promieniami podczerwonymi. W wyniku tych badań stwierdzono, że obraz na tilmie przypomina błonę fotograficzną^{[potrzebne źródło]}. Brak na nim śladów pędzla artysty malarza.

Profesor Philip S. Callahan, biofizyk z Florydy oraz J. Smith na podstawie swoich badań przeprowadzonych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia stwierdzili, że sposób namalowania tego wizerunku Maryi na tilmie – czyli postaci Maryi, Jej szat, rąk i twarzy – są niewytłumaczalne z punktu widzenia naukowego^{[potrzebne źródło]}.

W 1929 r. fotograf Don Alfonso Marcue Gonzales powiększając kilkakrotnie wizerunek na tilmie, dostrzegł w źrenicy prawego oka Maryi twarz ludzką. Ze względu na złe stosunki między państwem a Kościołem, w tym czasie nie podano do publicznej wiadomości tego odkrycia.

W 1951 r. J. Carlos Salinas Ghavez badając ponownie obraz na tilmie przy użyciu silnej soczewki dojrzał też w źrenicy oka – twarz mężczyzny. Powołana przez arcybiskupa Meksyku komisja do zbadania tego odkrycia, w wydanym orzeczeniu z dnia 11 grudnia 1955 r. wskazała na wielkie podobieństwo tej twarzy do wizerunków Juana Diego.

W lipcu 1956 r. dwaj okuliści Javier Torroello Buene i Rafael Torifa Lavoignet w wyniku dalszych badań, posługując się oftalmoskopem, służącym do badań wnętrza oka potwierdzili dostrzegalność w źrenicy oka ludzkiego popiersia. Zjawiska takiego w oparciu o refleks świetlny nie można w żadnym wypadku potwierdzić na obrazie namalowanym farbami, a także na fotograficznej kopii obrazu^{[potrzebne źródło]}.

W 1962 r. dr C. Wahling. z Woodside (ze stanu Nowy Jork) wraz z żoną Izabelą – obydwoje byli optykami – ponownie badając ten wizerunek przy 25-krotnym powiększeniu stwierdzili w źrenicy oczu Maryi obecność dalszych 2 osób. W swym raporcie przedstawili rekonstrukcję tego wydarzenia następująco: przed biskupem stoi Juan Diego z odkrytą tilmą z wizerunkiem, przed którym klęczy biskup Zumarraga. Dwie postacie stojące obok Juana Diego, to Juan Gonzales, biskupi tłumacz, oraz biskup z Santo Domingo, Ramirez y Fuenleal. Maryja stojąca za biskupem Zumarraga, lecz niewidoczna dla otoczenia patrzy na Juana Diego i towarzyszące mu dwie osoby, wspomniane wyżej. Na zasadzie refleksu świetlnego scena ta odbiła się i utrwaliła w oczach Maryi na wizerunku na tilmie.

Potwierdzeniem tego zjawiska jest fakt, że malarz M. Cabrera właśnie tak przedstawił tę scenę w oparciu o przekaz tradycji na swym obrazie namalowanym w 1750 r. Interesującym szczegółem w tym względzie jest także fakt, iż kiedy japoński optyk – w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku – badając ponownie oczy Maryi na tym wizerunku zemdlał^{[potrzebne źródło]}. Po odzyskaniu przytomności powiedział, że oczy te wydały mu się jak żywe i Maryja patrzyła na niego przenikliwie.

W 1981 r. dr José Aste Tansmann odkrył w oczach Maryi kolejne nowe postacie: ciemnoskórą kobietę z niemowlęciem, z małym dzieckiem, mężczyznę oraz siedzącego Indianina. Wskazywałoby to na jakąś rodzinę. Interpretacja Tonsmanna jest wprawdzie kontrowersyjna, ale w archiwum biskupa znaleziono dokument, na podstawie którego przyznał on pewnej rodzinie murzyńskiej wolność.

Wyniki dotychczasowych badań naukowych pozwalają określić dotychczasowe odkrycia:

na rewersie wizerunku (na drugiej stronie tilmy) dostrzegalne są plamy, które są jakby pozostałością soków roślinnych, lub kwiatów;
włókna tilmy dają wrażenie, jakby były wcześniej nasycone kolorem, a następnie w jakiś niewytłumaczalny dotąd sposób utkane, tworząc postać Maryi;
na wizerunku tym nie ma śladu wcześniejszego szkicu, ani podkładu, czy też werniksu;
tilma utkana z włókien agawy jest nietrwała i po 20 latach ulega zepsuciu i rozpadowi. Tymczasem płótno tej konkretnej tilmy wraz z wizerunkiem nie wykazuje żadnych śladów pęknięcia i rozpadu, przeciwnie, zachowało swą trwałość po dzień dzisiejszy, czyli już 475 lat^{[potrzebne źródło]};
kolor tuniki i płaszcza Maryi w ciągu tych kilku wieków, powinien już dawno wyblaknąć na meksykańskim słońcu. Tymczasem szaty te zachowują swoje żywe barwy^{[potrzebne źródło]} ;
stwierdzono, że podłoże, na którym znajduje się wizerunek Maryi, z niewyjaśnionych powodów odpycha kurz i wszelkie mikroorganizmy^{[potrzebne źródło]};
barwy obrazu zmieniają się, zależnie od kąta patrzenia i odległości. Efektu tego nie da się osiągnąć żadną znaną techniką malarską^{[potrzebne źródło]};
w źrenicach oczu Maryi dostrzeżono w dalszych badaniach postacie Juana Diego, biskupa, jego tłumacza oraz biskupa-gościa z Santo Domingo.

[edytuj] Symbole na wizerunku

Kolejnym odkryciem na wizerunku jest broszka, spinająca tunikę Maryi pod szyją. Broszka ta powiększona kilka razy uwidoczniła przypięty do niej różaniec. Nie jest to różaniec, jakim katolicy posługują się obecnie, lecz jakim posługiwano się w tamtych czasach. Na wschodzie chrześcijanie greccy posługiwali się różańcem z 33 paciorkami dla upamiętnienia tajemnic życia Chrystusa, kończąc na jego śmierci i zmartwychwstaniu.

Innym szczegółem tego wizerunku są gwiazdy na błękitnym płaszczu Maryi oraz kwiaty na Jej sukni. Te gwiazdy dekorujące płaszcz Maryi stały się obiektem zainteresowań ks. Rojasa i jego współpracownika dr Juana Homero Hernandeza Illescasa. W swoich pracach badawczych odkryli oni, że rozmieszczenie tych gwiazd na płaszczu Maryi przedstawia konstelację gwiazd na zimowym niebie w grudniu 1531 r. nad Mexico-City w dniu 12 grudnia. Gwiazdy na Maryjnym płaszczu są tak przedstawione, jakby były widziane z zewnątrz w stosunku do sklepienia niebieskiego, tzn. są odwrócone. Wielka Północna Korona umieszczona jest na skroniach Maryi (jest niewidoczna na wizerunku). Gwiazdozbiór Panny spoczywa na sercu Maryi. Bliźnięta (Kastor i Pollux) na kolanach Maryi, Orion na postaci anioła, a gwiazdozbiór Lwa usytuowany jest na łonie Maryi.

Analogicznie wygląda też kwestia kwiatów rozmieszczonych na tunice Maryi. Kwiaty te nie są tylko dekoracją. Znamiennym przy tym szczegółem jest fakt, że suknia jest pofałdowana, a kwiaty ukazane są tak jakby były namalowane na płaszczyźnie płaskiej. Początkowo uważano, że jest to późniejszy dodatek malarzy. Tymczasem ks. Rojas wyraża przekonanie, że kwiaty te są adaptacją azteckich hieroglifów. Dla Azteków kwiaty te jako hieroglify nie mogły być podporządkowane fałdom szaty, bo dla nich był to rodzaj pisma, przy pomocy którego z łatwością mogli odczytać treść w nim zawartą.

I tak na przykład czteropłatowy kwiat umiejscowiony powyżej łona, tzw. „kwinkunks”, najczęściej spotykany u Azteków symbol, oznaczał zasadę porządkującą wszystko – cztery strony świata oraz niebo, ziemię i podziemie.

Patrząc na ten kwiat umiejscowiony na wizerunku na tilmie na łonie Maryi, odczytywali oni ten znak następująco: Maryja jest brzemienna i wkrótce wyda na świat Słońce nowej epoki. Znak ten zapowiada więc narodziny Jezusa Chrystusa^{[potrzebne źródło]}.

Poza tym kwiatem jaśminu jest jeszcze na sukni Maryi dziewięć dużych trójkątnych kwiatów ukształtowanych na podobieństwo serca: sześć poniżej szarfy, po jednym na każdym rękawie i jeden na piersi poniżej broszki.

Według ks. Rojasa jest to kwiat magnolii – kwiat serca. Dla Azteków ten kwiat magnolii mógł być symbolem żywego serca, wyrywanego z ciała i składanego ich bożkom w ofierze. Patrząc na ten wizerunek Maryi rozumieli oni teraz, że nie muszą już nadal składać ofiar z życia ludzkiego swoim okrutnym bożkom^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Bazylika Matki Bożej z Guadalupe

Bazylika MB z Guadalupe

Pierwszy kościół, który zbudowano na pamiątkę objawienia, był skromny. Wykonano go z cegły suszonej na słońcu. Ze względu jednak na tłumy pielgrzymów, kościół kilkakrotnie przebudowywano i powiększono w kolejnych stuleciach. Ostatniej przebudowy dokonano w 1895 roku. Obecna bazylika ma cztery wieże i 40-metrową kopułę. W środku masywne korynckie kolumny podtrzymujące dach. Do wykonania balustrad przy ołtarzu i innych ozdób zużyto 62 tony srebra. Aż do lat siedemdziesiątych XX wieku znajdował się tu złoty relikwiarz, zawierający płaszcz Juana Diego. Relikwiarz stał na wysokim ołtarzu z marmuru i brązu, za nim znajdował się posąg klęczącego Juana Diego. W święta na głowę Matki Boskiej wkładano koronę wysadzaną klejnotami. Nowa bazylika została poświęcona w 1974 r. Bazylika Matki Bożej z Guadalupe jest aktualnie największym sanktuarium maryjnym na świecie - rocznie przybywa do Meksyku 12 milionów pielgrzymów. Dla porównania - kolejnymi co do wielkości ruchu pielgrzymkowego sanktuariami są: Lourdes - 6 mln, Fátima - 5 mln, Jasna Góra w Częstochowie - 4 mln pielgrzymów rocznie.

[edytuj] Kult Matki Bożej z Guadalupe w Polsce

Parafia Matki Bożej Królowej Meksyku, ul. 3 Maja 40/42, 05-081 Laski - Link 1, Link 2
Parafia Najświętszej Maryi Panny z Guadalupe, Białystok
Ośrodek Duszpasterski NMP z Guadalupe i św. Jana Diego; ul. Parkowa 30, Żychlin, 62-571 Stare Miasto

[edytuj] Bibliografia

Konstanty Osiński, Autoportret z Guadalupe, Wydawnictwo Księży Marianów MIC, Warszawa 2005. ISBN 83-7119-226-6
Ukryci w moich skrzyżowanych ramionach. Przesłanie z Guadalupe, oprac. Hermann Multhaupt i Elisabeth Prégardier, ilust. Cláudio Pastro, tłum. Jadwiga Szpakowska, Wydawnictwo Księży Werbistów VERBINUM, Warszawa 2002. ISBN 83-7192-126-8
Paul Badde, Guadalupe. Objawienie, które zmieniło dzieje świata, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN, Radom 2006. ISBN 83-89862-57-3
Ks. Ryszard Ukleja SDB, Matka Boża z Guadalupe, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna ADAM, Warszawa 2004. ISBN 83-7232-587-1
Paweł Niedźwiedzki, 1800 mil z Jezusem, Wydawnictwo AA, Kraków. ISBN 83-909397-6-2
ks. Paweł Rozpiątkowski, Zawsze będę przy was. Objawienia Maryjne od Guadalupe po Banneux, Edycja Świętego Pawła, 2005. ISBN 83-7168-769-9
ks. Ryszard Ukleja SDB, Tajemnice wizerunku Morenity z Tepeyac w Meksyku.