Michał Kajka

Z Wikipedii

Michał Kajka, spotykane także Kayka (ur. 27 września 1858 w Skomacku Wielkim, powiat ełcki, zm. 22 września 1940 w Orzyszu), mazurski poeta ludowy, artysta, działacz mazurski.

Pochodził z rodziny chłopskiej, był najstarszym synem kilkumorgowego wyrobnika wiejskiego Frycza i Justyny z Zawadzkich. Miał jednak możność już w siódmym roku życia uczęszczać na naukę do nauczyciela Owczarka, następnie Jasińskiego, a trzy lata później do szkoły ludowej w Rostkach.

Po skończeniu szkoły ludowej pracował jako parobek u bogatszych chłopów, nauczył się ciesielstwa i murarstwa; zawody te wykonywał później do końca życia. Od 1883 mieszkał na stałe w Ogródku koło Ełku wraz z żoną Wilhelminą z Karasiów (zm. 1937).

Od ok. 17. roku życia pisał wiersze w języku polskim. Poznał znanego pisarza mazurskiego Marcina Gerssa. Pierwsze utwory poetyckie opublikował w "Mazurze" Jana Karola Sembrzyckiego (1884), w 1886 ogłosił korespondencję w "Nowinach Śląskich". W kolejnych latach jego wiersze ukazywały się w "Mazurze", "Gazecie Ludowej" (Ełk), "Mazurskim Przyjacielu Ludu". Jednocześnie rozpoczął działalność społeczną i polityczną. Od 1890 zajmował się biblioteką Towarzystwa Czytelni Ludowych w Ogródku, był w gronie założycieli Mazurskiej Partii Ludowej (1896), w 1907 uczestniczył w spotkaniu polskich działaczy z Mazur i Wielkopolski w Szczytnie. Działał także na rzecz sprawy polskiej w okresie plebiscytu, a w kolejnych latach w Zjednoczeniu Mazurskim i Związku Polskich Towarzystw Szkolnych. Na licznych spotkaniach narodowych deklamował swoje wiersze. Już w 1897 określony przez Niemców mianem "zatwardziałego Polaka", od lat 30. znajdował się pod stałą obserwacją nazistów. Uniemożliwiono mu m.in. udział w wycieczce Mazurów do Polski w 1930, ale mógł przyjąć w 1935 wizytę Melchiora Wańkowicza. W ostatnich latach życia część utworów ogłaszał anonimowo. Został pochowany w Ogródku.

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski (1945), został także uhonorowany (w trakcie uroczystych obchodów 100-lecia urodzin) pomnikiem w Ełku oraz muzeum w Ogródku (otwartym w 1968). W warszawskim Aninie jest ulica jego imienia (dawniej Królewska), jego imię nosi także szkoła znajdująca się przy tej ulicy – Szkoła Podstawowa nr 218 im. Michała Kajki

Część uratowanych w 1945 rękopisów poety znajduje się w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie, część zaś w dziale rękopisów Biblioteki PAN w Krakowie. Przyczynił się do utrwalenia polskości na Mazurach. Jego utwory cechuje ogromne umiłowanie ojczystej ziemi, ludu mazurskiego i jego spraw. Poeta dotyka często w tych utworach rożnych problemów życia religijnego Mazurów, znajdując i przy tym okazję do upomnienia się o krzywdę ojczystego języka Za życia doczekał się zbioru Pieśni mazurskie (1927), który ukazał się nakładem redakcji "Gazety Mazurskiej" i "Mazura". Po śmierci utwory Kajki ukazywały się m.in. w zbiorach: Wybór wierszy (1954), Wiersze wybrane (1958), Zebrałem snop plonu... (1958), Opowiadania uciesne (1970, wraz z utworami Michała Lengowskiego), Z duchowej mej niwy... (1982).

[edytuj] Źródła

• Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983