Orzysz

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°48'20" N 21°56'45" E53.8055556 21.9458333 (Orzysz)

Orzysz
Herb Orzysza Flaga Orzysza
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina  - rodzaj	Orzysz miejsko-wiejska
Burmistrz	Jan Aleszczyk (e-mail)
Położenie	53° 48'20'' N 21° 56'45'' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności	5818
Strefa numeracyjna (do 2005)	87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie Polski Orzysz
Miasta partnerskie	Zgierz Kropp Włodarsk Wołyński
Urząd miejski3 ul. Giżycka 15 12-250 Orzysz tel. 87 424-10-40; faks 87 424-10-50 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Orzysz (niem. Arys) - miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Orzysz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego. Według danych z 30 czerwca 2004², miasto zamieszkiwało 5818 osób. Położone nad rzeką Orzysz między jeziorami Sajno i Orzysz.

Spis treści 1 Historia 2 Zabytki 3 Garnizon Orzysz 4 Komunikacja 5 Galeria miasta i gminy Orzysz

[edytuj] Historia

Historia miasta sięga XV wieku, kiedy to 2 marca 1443 roku nad jeziorem Aris ulokowano osadę o nazwie Neudorf (Nowa Wieś). Przywilej lokacyjny ustanowił Konrad von Erlichshausen. Nazwa ta nie przyjęła się, już w początkach XVI wieku w dokumentach krzyżackich występuje jako Aris, później Arys. Nazwa polska Orzysz jest spolszczoną nazwą niemiecką. Wieś rozbudowała się wzdłuż szlaku handlowego przyjmując formę ulicówki. W XIX wieku Orzysz otrzymał przywilej odbywania stałych targów i dorocznych jarmarków. Prawa miejskie uzyskał w 1725 roku z rąk króla Fryderyka Wilhelma I. Od 1753 roku stacjonował tu garnizon wojskowy. W 1890 roku w okolicy założono duży poligon wojskowy. Powstanie i rozbudowa poligonu oraz związane z tym inwestycje wojskowe przyczyniły się do rozwoju miasta. Na początku XX wieku uruchomiono połączenia kolejowe, w 1908 roku z Piszem i Giżyckiem, a w 1911 roku z Mrągowem i Ełkiem. W czasie I wojny światowej miasto okupowali Rosjanie (listopad 1914 – luty 1915). W Orzyszu w 1940 roku zmarł znany poeta mazurski Michał Kajka. W czasie II wojny miasto zostało częściowo zniszczone. Po wojnie odbudowane.

[edytuj] Zabytki

• Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej - wzniesiony w 1530 r. i później przebudowany. Świątynia o niskim korpusie przykrytym dwuspadowym dachem ma niewielką wieżę ozdobioną półkolistymi podwójnymi blendami. Wewnątrz jest współczesne wyposażenie. Ołtarz z 1948 roku.
• Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa - elektyczny budynek o wiejskim charakterze położony przy ulicy Ełckiej. Jest to budynek z malowniczymi dekoracjami na fasadzie. Powstał w 1913 r. W środku na belkowym stropie umieszczone są kolorowe malowidła przedstawiające anioły, sceny z życia Jezusa oraz symbole chrześcijaństwa.

[edytuj] Garnizon Orzysz

Miasto zawsze związane było z wojskiem. Stacjonowały w nim zarówno jednostki armii niemieckiej jak i Wojska Polskiego. Były to między innymi:

• 32 Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych
• 4 Suwalska Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. bryg. Zygmunta Podhorskiego
• Litewsko-Polski Batalion Sił Pokojowych

[edytuj] Komunikacja

Orzysz położony jest na linii kolejowej Olsztyn-Ełk, powstałej w 1911 r.

W mieście krzyżują się drogi prowadzące do Olsztyna, Augustowa, Pisza i Giżycka. Miasto nie posiada obwodnicy, ruch tranzytowy odbywa się głównymi ulicami miasta. Orzysz w ostatnich latach bardzo się rozbudował. Rozbudowano drogę na Ełk. Powstało centrum handlowe. Przez miasto ma biec droga ekspresowa S16. Powstać ma obwodnica i rondo. Powstały 3 nowe bloki na ulicy Ełckiej.

Główne drogi przebiegające przez Orzysz:
Drogi krajowe

• 16 Grudziądz – Olsztyn – Mrągowo – Orzysz – Ełk – Ogrodniki
• 63 Węgorzewo – Giżycko – Orzysz – Pisz – Łomża – Sławatycze

[edytuj] Galeria miasta i gminy Orzysz