Miranszah
Z Wikipedii
| Miranszah |
|
| władca imperium Timurydów[1] | |
| Okres urzędowania | od 1405 do 1408 |
| Poprzednik | Timur |
| Następca | Chalil Sułtan |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | Timurydzi |
| Urodzony | 1366/1367 |
| Zmarł | 1408 |
| Ojciec | Timur |
| Dzieci | Umar, Chalil Sułtan, Abu Bakr |
Miranszah (albo Miran Szah) (ur. ok. 1366/1367[2] - zm. 1408[3]) - władca z dynastii Timurydów panujący w Azerbejdżanie w latach 1405 - 1408.
Syn Timura. Od 1398 cierpiał na chorobę umysłową. Po śmierci ojca walczył o Azerbejdżan z jednym ze swoich synów, Umarem. Zginął w bitwie z turkmeńskim władcą Kara Jusufem.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie i losy do śmierci ojca
Miranszah był trzecim synem Timura. Już w roku 1380/1381 otrzymał on z rąk ojca namiestnictwo Chorasanu[4], a w roku 1396 Azerbejdżanu, które w nawiązaniu do tego że niegdyś stanowiło centrum państwa Ilchanidów zostało nazwane "tronem Hulagu"[5]. W roku 1398 u Miranszaha wskutek upadku z konia pojawiły się objawy choroby umysłowej. W tym samym czasie podjął on szereg różnych działań, takich jak zabijanie niewinnych ludzi i burzenie ich domów, niezwykła rozrzutność, ekshumacja zwłok Rashid ad-Dina, samodzielny atak na Bagdad rządzony przez Dżala'irydów oraz wysłanie do ojca listu, w którym oskarżał go o wyniosłość i liczne grzechy oraz upominał, że czas już przekazać władzę synom. Timur przybył do Tabrizu w roku 1399 i pozbawił Miranszaha władzy, jemu samemu wprawdzie nic nie czyniąc, ale pozbawiając życia jego doradców. Azerbejdżan otrzymał Muhammad Sułtan, syn Dżahangira, najstarszego syna Timura, a po jego śmierci syn Miranszaha Umar[6]. W międzyczasie inny syn Miranszaha, Abu Bakr, został namiestnikiem zdobytego na Dżala'irydach Iraku[7].
[edytuj] Walka o Azerbejdżan
Po śmierci Timura w roku 1405 Miranszah wdał się w walkę o Azerbejdżan z Umarem, popierany przez Abu Bakra, który utracił Irak na rzecz jego dawnego władcy, Ahmada Ibn Uwajsa (1382 - 1410) z dynastii Dżala'irydów[8]. Jeszcze w tym samym roku Miranszah razem z Abu Bakrem wyruszył w kierunku Samarkandy, żeby wspomóc w walce o nią swojego innego syna, Chalil Sułtana (1405 - 1409). Na wieść o jego pochodzie najgroźniejszy rywal Chalil Sułtana, brat Miranszaha Szahruch (1405 - 1447) odstąpił od zamierzonego ataku, tak że cel Miranszaha został osiągnięty[9]. W walce pomiędzy Abu Bakrem sprzymierzonym z Miranszahem a Umarem i Ahmadem Ibn Uwajsem Tabriz, którego mieszkańcy sprzyjali temu ostatniemu, kikakrotnie przechodził z rąk do rąk. Ostatecznie Abu Bakrowi udało się pokonać Umara, który w roku 1407 zmarł w Chorasanie[10]. Timurydom oprócz Dżala'irydów zagrażała jednak jeszcze inna niegdyś pokonana przez Timura siła, a mianowicie turkmeńska federacja Kara Kojunlu. Ich władca Kara Jusuf (1389 - 1420) w roku 1406 pokonał Abu Bakra na terenie Nachiczewanu, a w roku 1408 dokonał tego ponownie w bitwie pod Sardrud nieopodal Tabrizu, w której Miranszah zginął[11]. Zapoczątkowana przez niego linia Timurydów trwała jednak dalej w Azji Środkowej - jego praprawnuk Babur (1494 - 1530) był założycielem dynastii Wielkich Mogołów[12].
Przypisy
- ↑ John E. Morby: Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny. Kraków: Znak, 1995, s. 334. ISBN 83-7006-263-6.
- ↑ Beatrice Forbes Manz The rise and rule of Tamerlane, Cambridge University Press, s. 77 ISBN 0521633842
- ↑ H.R. Roemer The Succesors of Tīmūr w: William Bayne Fisher (ed.) The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press, s. 102 ISBN 0521200946
- ↑ Beatrice Forbes Manz The rise and rule of Tamerlane, Cambridge University Press, s. 77 ISBN 0521633842
- ↑ H.R. Roemer The Succesors of Tīmūr w: William Bayne Fisher (ed.) The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press, s. 93 ISBN 0521200946
- ↑ Marian Małowist: Tamerlan i jego czasy. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1985, ss. 60-62 i 137. ISBN 83-06-01106-6. ; C. E. Bosworth: AZERBAIJAN iv. Islamic history to 1941. (en). Encyclopaedia Iranica. [dostęp 23 luty 2008].
- ↑ Beatrice Forbes Manz Power, Politics and Religion in Timurid Iran, Cambridge University Press, s. 19 ISBN 0521865476
- ↑ Beatrice Forbes Manz Power, Politics and Religion in Timurid Iran, Cambridge University Press, s. 19 ISBN 0521865476
- ↑ H.R. Roemer The Succesors of Tīmūr w: William Bayne Fisher (ed.) The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press, s. 100 ISBN 0521200946
- ↑ Beatrice Forbes Manz Power, Politics and Religion in Timurid Iran, Cambridge University Press, s. 19 ISBN 0521865476; C. E. Bosworth: AZERBAIJAN iv. Islamic history to 1941. (en). Encyclopaedia Iranica. [dostęp 23 luty 2008].
- ↑ H.R. Roemer The Succesors of Tīmūr w: William Bayne Fisher (ed.) The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press, s. 102 ISBN 0521200946
- ↑ Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 290. ISBN 83-88938-32-0.
[edytuj] Bibliografia
- Marek M Dziekan: Historia Iraku. Warszawa: "Dialog", 2002. ISBN 83-88939-21-5.
- Marian Małowist: Tamerlan i jego czasy. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1985. ISBN 83-06-01106-6.
- Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0.
