Mordechaj Tenenbaum
Z Wikipedii
Mordechaj Tenenbaum (ur. w 1916 w Warszawie, zm. 20 sierpnia 1943 w Białymstoku) – uczestnik żydowskiego ruchu oporu w Wilnie i getcie warszawskim oraz przywódca powstania w getcie białostockim.[1][2]
[edytuj] Biografia
Mordechaj Tenenbaum urodził się w Warszawie w 1916. Studiował semistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1935 roku był członkiem Socjalistycznego Związku Młodzieży Żydowskiej Frajhajt (Wolność) – młodzieżowej organizacji, której patronował Poalej Syjon – Prawica. Od 1938 roku należał do Centralnego Komitetu Hechaluc (Pionier)[2], organizacji syjonistycznej dla młodzieży żydowskiej powyżej 18 lat przygotowującej młodych do pracy w Palestynie. W czasie II wojny światowej członkowie tej organizacji byli najaktywniejszymi członkami podziemia żydowskiego, współorganizowali między innymi Blok Antyfaszystowski. Zaraz po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku Tenenbaum udał się do Kowla a następnie do Wilna, z nadzieją dostania się do Palestyny, jednak plan ten się nie powiódł.[2] Zaangażował się w tworzenie podziemnej siatki, wspomagającej Żydów na terenach okupowanych. Po zajęciu Wilna przez Niemców w 1941 roku, wzmógł jeszcze bardziej swoją konspiracyjną działalność. Organizował schronienie aktywistom żydowskim, w spokojnym w tym czasie jeszcze Białymstoku. Po kraju poruszał się podając się za Tatara dzięki podrobionym dokumentom na nazwisko Yussuf Tamaroff.[1]
W 1942 roku powrócił do Warszawy. Do stolicy przywiózł informacje o eksterminacji Żydów na kresach wschodnich. Po masowej deportacjach z getta warszawskiego latem 1942 roku, Żydowska Organizacja Bojowa podjęła 12 września decyzję o organizacji zbrojnego oporu w innych dużych gettach na terenie kraju. Mordechaj Tenenbaum został skierowany do getta w Białymstoku, w celu przygotowania powstania, w razie próby likwidacji getta. Inicjatywa spotkała się początkowo z niechęcią Efraima Barasza (zarządcy białostockiego Judenratu) oraz pozostałej społeczności żydowskiej, wobec przekonania, że getto białostockie pozostanie nietknięte w związku ze swoją wysoką produktywnością przemysłową. Mimo trudności podziemna siatka została zawiązana. Zostało rozpoczęte gromadzenie wszelkiego rodzaju broni, przemycanej od jednostek partyzanckich z okolic Białegostoku oraz skradzionej żołnierzom niemieckim.[2] W nocy z 15 na 16 sierpnia 1943 Niemcy przystąpili do ostatecznej likwidacji getta. Działania te spotkały się z oporem kilkuset słabo uzbrojonych młodych ludzi dowodzonych przez Mordechaja Tenenbauma i Daniela Moszkowicza. Powstanie z góry skazane na niepowodzenie trwało niewiele ponad dobę.[1]
Przez długi okres dalsze losy Tenenbauma nie były znane. W wyniku dochodzenia, historyk dr Szymon Datner ustalił, że Mordechaj Tenenbaum wraz ze swoim zastępcą Danielem Moszkowiczem popełnili samobójstwo, wobec konieczności poddani bronionej placówki w ręce Niemców.[1]
18 kwietnia 1945 Mordechaj Tenenbaum został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.[1]
