Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Z Wikipedii
Współrzędne: 50.057738° N 19.936001° E
| Muzeum Archeologiczne w Krakowie | |
 Widok budynku Muzeum od strony Plant |
|
| Data założenia | 18 lutego 1850 |
| Lokalizacja |  Polska Kraków |
| Zakres zbiorów | archeologia Polski i świata |
| Wielkość zbiorów | 500 000 egzemplarzy (2007) |
| Dyrektor | dr Jacek Rydzewski |
| Adres | ul.Senacka 3, 31-002 Kraków (e-mail) |
| Telefon | (0-12) 422-71-00 |
| Strona internetowa muzeum | |
Muzeum Archeologiczne w Krakowie – najstarsza tego typu placówka w Polsce, powstała w 1850 roku.
Spis treści |
[edytuj] Historia i działalność
W pierwszej połowie XIX wieku, gdy Polska była pod zaborami, tworzyły się różne towarzystwa naukowe mające za zadanie utrzymywać przy życiu polskość. W Krakowie, należącym do zaboru austriackiego, władze zachowywały się dość liberalnie wobec Polaków i zezwoliły na utworzenie w 1816 roku Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.
W 1848 powstał Oddział Sztuk i Archeologii, a w 1850 Komitet Archeologiczny do sprawy utworzenia w Krakowie Muzeum Starożytności (co stało się 18 lutego 1850 roku), którego członkami byli: Karol Kremer (dyrektor), Józef Muczkowski, Wincenty Pol, Teofil Żebrowski. Początkowo Muzeum miało swoją siedzibę w Bibliotece Jagiellońskiej przy ul. Św. Anny. 14 lat późnej zostało przeniesione na ulicę Sławkowską 17, a następnie (w 1967, po zakończeniu remontu gmachów poklasztornych i powięziennych św. Michała, przekazanych przez Radę Narodową m. Krakowa) do budynku przy ulicy Senackiej 3, gdzie znajduje się do dziś.
W roku 1891 Muzeum Archeologiczne zostało przyjęte jako placówka Akademii Umiejętności. W 1955 przeszło pod zarząd administracji państwowej. W momencie utworzenia Muzeum wystosowano do społeczeństwa apel z prośbą o przekazywanie znalezisk i obiektów archeologicznych, które mogłyby być eksponowane w nowej placówce. Dzięki szerokiemu odzewowi zbiory Muzeum znacznie się powiększyły m.in. o jeden z najcenniejszych eksponatów - posąg Światowida ze Zbrucza. Wkrótce Muzeum rozpoczęło także własne badania archeologiczne i w ten sposób wzbogaciło się o kolejne eksponaty.
Już w 1857 zorganizowano pierwszą wystawę, która odbyła się w Pałacu Lubomirskich przy ul. św. Jana 17. Pokazano na niej materiały z badań cmentarzysk ludności kultury łużyckiej z okolic Krakowa, wyroby brązowe, monety rzymskie itp i którą zwiedziła rekordowa liczba (jak na owe czasy) 16 tysięcy osób. W 1872 otwarto drugą Wystawę Starożytności w salach pałacu biskupiego w Krakowie. Utworzono na jej potrzeby specjalny katalog, zaś w trakcie wystawy prowadzone odczyty popularnonaukowe. W roku 1893 zbiory historyczne przekazano do Muzeum Narodowego.
W działalności archeologicznej zasłużył się Godfryd Ossowski, biorący udział w wykopaliskach na osadzie ludności kultury trypolskiej w Bilczu Złotym na Podolu oraz późniejszych w Ryżanówce na Ukrainie; a także Władysława Kluger, który ofiarował Muzeum kolekcję zabytków staroperuwiańskich, a w tym sarkofagi egipskie z badań Tadeusza Smoleńskiego w El-Gamhud z 1906 roku. Osoby, które zaznaczyły się w historii muzeum to Józefa Żurowski i Tadeusza Reyman. Do najważniejszych odkryć należą znaleziska z Giebułtowa, Książnic Wielkich, Prokocimia, czy Złotej Sandomierski i niemniej interesujące odkrycia rzemiosła garncarskiego z okresu rzymskiego w Igołomi i Tropiszowie na wschód od Krakowa. W roku 1894 dyrektorem Muzeum został Włodzimierz Demetrykiewicz, który kontynuował m.in. prace wykopaliskowe w Bilczu Złotym i prowadził badania w Galicji. Nie można zapomnieć o odkryciu z 1955 roku starożytnego hutnictwa żelaza w Górach Świętokrzyskich.
Główny obszar działania Muzeum to Małopolska(w ostatnich latach prowadzona była akcja badań ratowniczych w Górce Narodowej), jednak uczestniczyło ono też w badaniach kurhanu scytyjskiego w Ryżanówce na Ukrainie (odkopano grób wodza scytyjskiego z początków III wieku p.n.e), otwarto wystawę pt. Tutanchamon ukraińskich stepów. Brało również udział w badaniach wykopaliskowych w Delcie Nilu, w miejscowości Benha w Egipcie (starożytne Tell-Atrib) i w starożytnej Marei, położonej w pobliżu Aleksandrii.
Nowohucki Oddział Muzeum Archeologicznego najpierw kierowany był przez Stanisława Boratyńskiego, potem (od 1981) przez Jacka Rydzewskiego, a od roku 1995 do dzisiaj przez Małgorzatę Kaczanowską.
Muzeum wydaje dwa pisma: "Materiały Archeologiczne" i "Materiały Archeologiczne Nowej Huty’’.
W roku 2000 Muzeum Archeologiczne w Krakowie obchodziło 150 rocznicę powstania.
[edytuj] Budynek
Na zachodnim obrzeżu średniowiecznego miasta gdzie od IX do XIII wieku przebiegały drewniano-ziemne umocnienia podgrodzia Okół, a od XIV wieku w mur obronny miasta. Pozostałości umocnień zachowały się w podziemiach Muzeum i w północno-wschodniej części ogrodu. W północno-zachodnim narożniku zabudowań i pod murem ogrodzenia od strony ul. Poselskiej widoczne są do dziś relikty baszty Legackiej (baszty Murarzy).
Na terenie Muzeum znajdowały się kolejno: dwór Gniewosza z Dalewic, siedziba rodu Tęczyńskich zwana Malowanym Dworem oraz XIV-wieczna łaźnia miejska. Po roku 1874 połączono budynki więzienne z gmachem sądu i wykonano kaplicę w północno-zachodniej części zabudowań (od. strony ul. Poselskiej). Od strony ul. Senackiej wzniesiono dzisiejszą bramę wjazdową i budynek dla potrzeb gospodarczych więzienia (kuchnia, pralnia, magazyn). Pomieszczenia więzienne przystosowano na pracownie, bibliotekę, magazyny i sale wystawowe.
[edytuj] Wystawy
Stałe ekspozycje:
- Bogowie starożytnego Egiptu część zbioru stanowią cztery sarkofagi z wykopalisk w el-Gamhud prowadzonych w latach 1907-1908 przez Tadeusza Smoleńskiego.
Zbiory zabytków egipskich pochodzą m.in z wykopalisk w el-Gamhud przeprowadzonych przez Tadeusza Smoleńskiego. Zabytki pochodzące z Nubii i Tura pozyskała Akademia Umiejętności. Kolekcję wzbogacono także o znaleziska pochodzące z wykopalisk H. Junkera w Gizie (1913) oraz zabytki z muzeum żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich walczących podczas II wojny światowej w Egipcie.
Galeria sztuki egipskiej mieści się na pierwszym piętrze budynku muzeum. Pierwsza sala tzw. niebieska mieści cztery drewniane sarkofagi. Po środku stoi gablota z maskami kartonażowymi, uszebti, alabastrowym torsem męskim z okresu ptolemejskiego i głowami władców odzianych w chustę nemes. Wśród widocznych zabytków stoi posążek siedzącego mężczyzny z V dynastii o wysokości 8,5 cm. Przy ścianie, na prawo od wejścia do sali, w kolejnej gablocie spoczywają figurki siedzących ibisów, symboli boga Tota. Poniżej znajdziemy mumie zbożowe w drewnianych "sokolich" sarkofagach a także starannie zawinięte mumie kota i sokoła z okresu ptolemejsko-rzymskiego. Przy kolejnej ścianie znajdują się rozmaite figurki i naczynia a także... Do kolejnej sali prowadzi korytarz, w którym umieszczono gabloty: numizmatyczną i mieszczącą ostrakony greckie. W następnym pomieszczeniu wyeksponowano figurki Ozyrysa, fragmenty całunów, stele z II i III wieku, figurki uszebti z XXVI dynastii, biżuterię, m.in. plakietki z kartuszem Szabaki i przede wszystkim sarkofagi i mumie. Największa drewniana trumny należała do Aset-iri-khet-es i wraz z drugą, nieco mniejszą, odkryte zostały w el-Gamhud. W tej samej sali umieszczono także maski, kartonaże oraz fragmenty koptyjskich tkanin.
W gablotach zastosowano oświetlenie światłowodowe, gwarantujące bezpieczeństwo zabytków i niepodnoszące temperatury wewnątrz. Lekkie światło oraz gwiazdy stylizowane na egipskie tworzą ciekawy nastrój przypominający egipski grobowiec.
- Garncarstwo prahistoryczne - historia garncarstwa na ziemiach polskich od czasów pojawienia się pierwszych naczyń glinianych w VI tysiącleciu p.n.e. do XII wieku n.e.
- Ogród ceramiki autorami dzieł wystawianych na wolnym powietrzu są artyści wrocławscy.
- Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski - trzy częściowa wystawa (o środowisku przyrodniczym i zdobywanie pożywienia; sposoby zapewnienia bezpiecznego schronienia, zagadnienia związane z dniem codziennym dawnych Małopolan).
- Wozy z Bronocic
Oprócz wystaw stałych, w Muzeum prezentowane są także wystawy czasowe.
[edytuj] Bibliografia
- Hanik Marian Muzea Krakowa Kraków Krakowski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1991
- Lorentz Stanisława Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1973
- Szymańska Hanna, Babraj Krzysztof "Bogowie Starożytnego Egiptu"- katalog wystawy, Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Kraków 2000, ISBN 83-911543-1-9
