Giza

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy płaskowyżu Giza w Egipcie. Zobacz też: Józef Giza - polski dowódca wojskowy i Piotr Giza - polski piłkarz.

Współrzędne: 29°98' N 31°13' E30.6333333 31.2166667 (Giza)


Giza الجيزة
Państwo	Egipt
Muhafaza	Giza
Położenie	29° 98' N 31° 13' E
Ludność (2005) • liczba ludności	2 443 490
Położenie na mapie kraju Giza الجيزة
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Mapa kompleksu piramid w Gizie:
1 Piramida Cheopsa
2 Piramida Chefrena
3 Piramida Mykerinosa
4 Świątynia grobowa Chefrena
5 Świątynia grobowa
6 Dodatkowa piramida
7 Dolna świątynia Chefrena
8 Dolna świątynia Mykopojusa
9 Grobowiec Królowej Hetepheres
10 Grobowiec Królowej Khentkawes
11 Piramidy Królowych
12 Mastaby
13 Wielki Sfinks
14 Świątynia Sfinksa
15 Grobowiec wezyra Hemona
16 Biuro studiów piramid
17 Kasa biletowa
18 Zakopane łodzie
19 Współczesna droga
20 Kamienne grobowce
21 Kwatery budowniczych
22 Kair
23 Współczesne miasto Nazlat as-Samman
24 Aleja procesyjna
25 Kamieniołom Mykerinosa
26 Współczesny cmentarz
27 Południowe pole głównie kamiennych grobów
28 Murowane ogrodzenie
29 Mastaby i kamienne grobowce
30 Zachodni cmentarz
31 Wschodni cmentarz
32 Centralny teren z mastabami i kamiennymi grobowcami

Giza (arab. الجيزة; [al-ǧīzah] lub [al-Gīza]) – miasto w starożytnym Egipcie leżące na lewym brzegu Nilu, około 20 km od Kairu. Obecnie trzecie co do wielkości miasto w Egipcie (ok. 2,5 miliona mieszkańców) - wchodzi w skład aglomeracji Kairu.

Giza znana jest jako miejsce jednych z najbardziej imponujących budowli starożytności, powstałych na tym terenie w większości w XXV w. p.n.e., przy czym słynne piramidy oddalone są o ok. 8 km od centrum starożytnej Gizy. Kompleks piramid oraz pozostałości państwa były atrakcją turystyczną już w starożytności, kiedy niektóre z budowli liczyły 2000 lat.

Zespół piramid w Gizie to dwie największe piramidy zbudowane w starożytnym Egipcie oraz piramida Mykerinosa. Wszystkie mają kształt ostrosłupa na podstawie kwadratu. Największą z nich jest piramida Cheopsa - w starożytności "Horyzont Cheopsa" - jeden z siedmiu cudów świata. Ma podstawę o boku 230 m i wysokość 147 m"^[1]. Piramida Chefrena, ("Wielki jest Chefren"^[2]), jest wysoka na 137 m, piramida Mykerinosa ("Boski jest Mykerinos"^[3]) ma tylko 65 metrów wysokości. Wokół tych piramid pobudowano szereg mniejszych, przeznaczonych na grobowce królowych i dostojników państwowych.

Piramida Chefrena wyróżnia się ustawioną obok niej, przy dolnej świątyni grobowej, monumentalną rzeźbą Sfinksa. Został on wyrzeźbiony w olbrzymim bloku skalnym. Sfinks ma ciało lwa i głowę faraona osłoniętą szeroką chustą nemes . Rzeźba ma długość 57 m i wysokość 20 m. Jest to pierwsza, monumentalna rzeźba w sztuce egipskiej. Późniejsze świątynie były zdobione potężnymi posągami władców ustawianych najczęściej po obu stronach wejścia. We wnętrzu dolnej świątyni grobowej odnaleziono posąg Chefrena wykonany z ciemnego diorytu. Przedstawia on faraona siedzącego na tronie. Nogi tronu zostały wyrzeźbione jako figury lwa, a sam tron zdobiony jest reliefem przedstawiającym heraldyczny emblemat Sema-taui, symbolizujący połączenie Obu Krajów, Górnego i Dolnego Egiptu. Głowę Chefrena obejmują skrzydła Horusa, który chroni władcę. Rzeźba ta znajduje się w Muzeum w Kairze.

Najbardziej oryginalny wystrój wnętrz zachował się w piramidzie Mykerinosa. Zachowane w dolnej świątyni rzeźby przedstawiają króla wraz z boginią Hathor z krowimi rogami obejmującymi tarczę słoneczną i uosobieniem jednego z nomów egipskich. Triady Mykerinosa, to najstarsze zachowane w Egipcie kompozycje trzech postaci. W grobowcu znaleziono także posąg Myrekinosa z jego żoną. Jest to nietypowe, jak na kanon egipski przedstawienie postaci. Artysta nie tylko zrównał wzrostem króla i królową, ale ukazał zażyłość pomiędzy małżonkami poprzez gest, w którym królowa obejmuje króla prawą ręką. Obydwie postaci ukazane są w lekkim wykroku, czyli w postawie zastrzeżonej dla posągów mężczyzn. Rzeźba ta znajduje się w Muzeum Sztuk Pięknych w Bostonie.

Cały zespół grobowy wybudowano z różnego rodzaju kamienia. Dziedzińce wyłożono czarnym bazaltem, kolumny i filary wykonano z czerwonego granitu, ściany miały biały kolor użytych do budowy wapieni i alabastru. Wnętrze pokryte było licznymi inskrypcjami wykutymi w kamieniu. Do wejścia do grobowców, umieszczonych po wschodniej stronie budowli, prowadziły długie rampy w kierunki Nilu. Zakończenie rampy stanowi budowla w kształcie świątyni. Jest ona umieszczona na granicy pól uprawnych, pełniła rolę przystani dla podpływających barek.

Obok piramid budowano podziemne pomieszczenia dla barek, które mogły służyć za życia faraona do ceremonialnych podróży po Nilu, a po śmierci były identyfikowane z świętą barką, służącą do podróży po niebie w zaświatach. Przy piramidzie Cheopsa została odnaleziona używana barka, możliwe, że stosowano je do transportu zwłok faraona, jednak inskrypcja zamieszczona na barce wskazuje na to, że ta została umieszczona przez następcę Cheopsa.

W 1979 kompleks budowli starożytnych został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.