Naczelny Polski Komitet Wojskowy
Z Wikipedii
Naczelny Polski Komitet Wojskowy, Naczpol – reprezentacja żołnierzy polskiego pochodzenia w wojsku rosyjskim, powołana na I Ogólnym Zjeździe Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie (8 czerwca-22 czerwca 1917). Prezesem komitetu został chorąży armii carskiej Władysław Raczkiewicz.
Z chwilą wybuchu I wojny światowej, po stronie rosyjskiej rozpoczęły sie prace nad organizacją formacji polskich. Podstawą ich tworzenia była odezwa wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza, głównodowodzącego wojskami rosyjskimi z dnia 14 sierpnia 1914 do Polaków, w odpowiedzi na akcje oddziałów strzeleckich Józefa Piłsudskiego. Już we wrześniu 1914 powstały tzw. drużyny Gorczyńskiego, przemianowane na Legion Polski,a przyjmujące od miejscowości formowania nazwy Legion Puławski i Legion Lubelski, następnie rozwiązane i przemianowane na drużyny pospolitego ruszenia, z których w październiku 1915 została powołana Brygada Strzelców Polskich, przeformowana na Dywizję Strzelców Polskich pod dowództwem gen. Tadeusza Bylewskiego. Rozbudowana w lutym 1917 i skierowana do walki na Front Południowy w rejon Stanisławowa. Drużyny Gorczyńskiego nie miały swej reprezentacji politycznej. Dopiero po przemianowaniu ich na Legion Polski, Komitet Narodowy w Warszawie podjął sie reprezentowania tej formacji i wyłonił w styczniu 1915 Komitet Organizacyjny Legionów Polskich. Przetrwał on do marca 1915 wraz z przemianowaniem Legionu Puławskiego w pospolite ruszenie. Brygada i Dywizja Strzelców Polskich także nie posiadały reprezentacji politycznej, gdyż powstała możliwość jej tworzenia dopiero po rewolucji lutowej w Rosji, kiedy zaistniały warunki do tworzenia nowych polskich sił zbrojnych w Rosji.
Lutowa rewolucja rosyjska 1917 i postępujący z każdym dniem rozpad armii rosyjskiej i deklaracja rosyjskiego Rządu Tymczasowego z 30 marca 1917 w sprawie polskiej skłoniły Polaków do w wojsku rosyjskim do organizowania się w odrębne jednostki narodowe. Początkowo celem tej organizacji było utrzymanie frontu przeciwko Niemcom i Austro-Węgrom, zapewnienie Polakom powrotu do kraju, sprawy socjalne i kulturalno-oświatowe. Szybko jednak akcja ta postawiła przed sobą program polityczno-wojskowy w sensie walki o polska państwowość. Jednak z biegiem czasu po rewolucji rozwój sytuacji nie sprzyjał działaniom mającym na celu tworzenie jednostek polskich. Przeciwnikiem tworzenia jednostek polskich był m.in. Aleksander Kiereński - minister wojny Rządu Tymczasowego.
W dniach 8-22 czerwca 1917 obradował w Piotrogrodzie I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków. W trakcie obrad zaznaczyły sie ostre spory pomiędzy tzw. tendencja rewolucyjna, a narodową. Część wojsk uległa tendencjom bolszewickim i nie zamierzała uczestniczyć w dalszych walkach na froncie po stronie białej Rosji. Na czele lewicowego Związku stanął chorąży Antoni Żabolicki. Nurt związany z endecją powołał własną polityczna nadbudowę - Naczelny Polski Komitet Wojskowy - Naczpol pod przewodnictwem chorążego Władysława Raczkiewicza. W skład Naczpolu wchodziły 33 osoby. Był mało operatywny ze względu na dużą ilość osób kierujacych. Był zwalczany przez polskie organizacje lewicowe. W celu zorganizowania jednolitej polskiej siły zbrojnej przy Naczpolu powołana została polska komendantura z gen.Józefem Dowbor-Muśnickim na czele. Powołano też specjalną Komisję Wojskową z gen. Janem Jacyną.
Jego działaczami byli m. in. M. Jamontt, gen. Józef Dowbor-Muśnicki, płk Lucjan Żeligowski i gen.Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański, gen Jan Jacyna. Do głównych zadań jego działalności należała organizacja wojskowych oddziałów polskich w Rosji (w czym współpracował z podporządkowaną mu Komisją Wojskową przy rosyjskim Sztabie Generalnym) i obrona ludności polskiej, zamieszkującej kresy wschodnie.
W Rosji, w lipcu 1917, na czele antybolszewickich stanął gen. Ławr Korniłow. Był on zwolennikiem powołania nowej polskiej formacji wojskowej, która mogłaby zastąpić tracąca walory bojowe Dywizję Strzelców Polskich. Wtedy powstały warunki do utworzenia Korpusów Polskich na Wschodzie (w Rosji). Naczpol zaproponował na dowódcę I Korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Rozwiązany 4 lutego 1918. Grupa jego członków utworzyła Radę Naczelną Polskiej Siły Zbrojnej w Kijowie, która 4 marca 1918 przekazała kompetencje Radzie Regencyjnej.
