Niestierow

Z Wikipedii

Niestierow (ros. Нестеров, do 1938 niem. Stallupönen, lit. Stalupénai, pol. Stołupiany, w latach 1938-1946 niem. Ebenrode) - miasto (5 tys. mieszkańców w 2001) w obwodzie kaliningradzkim w Rosji, siedziba powiatu (район).

Miejscowość położona we wschodniej części obwodu kaliningradzkiego około 25 kilometrów na wschód od Gusiewa i 10 kilometrów od granicy z Litwą, na linii kolejowej Kaliningrad-Moskwa i trasie E28.

Osada założona w 1539 roku. W czasie zarazy z lat 1709-1711 miasto wyludniło się (zmarło 1800 osób). W 1719 miasteczko zniszczył pożar. 22 czerwca 1722 król pruski Fryderk I nadał miejscowości prawa miejskie. Regularny układ urbanistyczny z dwoma prostokątnymi placami zaprojektowany przez architekta Johanna Schultheiss von Unfried. W pierwszej połowie XVIII wieku do miasta napłynęli imigranci z Nassau, Frankonii i Szwajcarii. Ewangelicki kościół parafialny zbudowano 1756-1758 (wieża 1910), ale wyposażenie było wcześniejsze, XVII-wieczne. Od 1818 siedziba powiatu (Landkreis). W 1860 do miasta dotarła linia kolejowa z Królewca.

W 1914 (17 sierpnia) w pobliżu miasta rozegrała się pierwsza zwycięska dla Niemców bitwa na froncie wschodnim I wojny światowej. W wyniku działań wojennych miasto doznało poważnych zniszczeń. Dzięki pomocy partnerskiego miasta Kassel zostało sprawnie odbudowane pod kierunkiem architekta okręgowego Kurta Fricka. W 1938 roku naziści zmienili nazwę miasta na Ebenrode, gdyż pierwotna nazwa miasta pochodziła z języka litewskiego (od nazwy pobliskiej rzeki).

W okresie sierpień-październik 1944 w obliczu zbliżającego się frontu, ludność cywilna miasta i powiatu została ewakuowana. Miasto zdobyte 25 października przez 3 Gwardyjski Korpus Strzelców, 28 Armii wchodzącej w skład 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Po wojnie miasto i okoliczne tereny włączono do ZSRR. W 1946 roku nazwę miasta zmieniono na Niestierow na cześć Bohatera Związku Radzieckiego pułkownika Stiepana K. Niestierowa, który zginął 20 października 1944 podczas forsowania rzeki Pissy w okolicach Trakehnen (około 12 km na zachód od miasta). Z historycznej zabudowy miasta zachowane nieliczne budynki, w tym także obiekty z lat 1915 - 1918.

Obecnie ośrodek przemysłu spożywczego i wydobycia torfu. Ze względu na liczną mniejszość litewską ważny ośrodek kultury litewskiej w Rosji.

[edytuj] Bibliografia

• Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
• Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
• Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5