Nitroglikol

Z Wikipedii

Nitroglikol
Ogólne informacje
Nazwa systematyczna	diazotan(V) glikolu etylenowego
Inne nazwy	EGDN
Wzór sumaryczny	C2H4N2O6
SMILES	O=N(=O)OCCON(=O)=O
Masa molowa	152,1 g/mol
Wygląd	bezbarwna lub żółtawa, oleista ciecz o słodkawym zapachu
Identyfikacja
Numer CAS	628-96-6
Właściwości
Gęstość i stan skupienia	1,49 g/cm3 ; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie	6,8 g/l (20°C)
Temperatura topnienia	-22 °C (251,15 K)
Temperatura wrzenia	114 °C (387,15 K; nie osiąga – eksploduje)
Niebezpieczeństwa
Klasyfikacja UE	Treść oznaczeń: E - wybuchowy T+ - silnie toksyczny
Zwroty ryzyka	R2, R26/27/28, R33
Zwroty bezpieczeństwa	(S1/2), S33, S35, S36/37, S45
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)

Nitroglikol ((CH₂ONO₂)₂) jest zwyczajową nazwą diazotanu(V) glikolu etylenowego. Jest to azotan organiczny – związek chemiczny z grupy estrów (a więc w rzeczywistości nie jest związkiem nitrowym; niektórzy jednak uznają go za związek O-nitrowy). Stosowany jest jako kruszący materiał wybuchowy.

Spis treści 1 Właściwości fizyczne, chemiczne i wybuchowe 2 Otrzymywanie 3 Zastosowanie 4 Działanie fizjologiczne 5 Zobacz też

[edytuj] Właściwości fizyczne, chemiczne i wybuchowe

W stanie czystym i w temperaturze pokojowej jest to oleista, bezbarwna, klarowna ciecz o gęstości 1,49 g/cm³. Rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych oprócz tetrachlorometanu (CCl₄) i benzyny.

Energia wybuchu nitroglikolu wynosi ok. 6,6 MJ/kg, co stanowi ok. 169% energii trotylu i przewyższa także energię wybuchu nitrogliceryny. W próbie Trauzla wydęcie bloku ołowianego wynosi 600 cm³ (z przybitką piaskową) lub 650 cm³ (z przybitką wodną) i są to jedne z najwyższych notowanych wartości spośród wszystkich znanych materiałów wybuchowych. Objętość gazowych produktów wybuchu to 737 dm³/kg. Podobnie jak nitrogliceryna, nitroglikol może detonować na dwa sposoby. Przy słabym pobudzeniu prędkość detonacji wynosi 1000-3000 m/s, natomiast przy silnym czynniku inicjującym i w mocnej osłonce prędkość ta wynosi 6800 m/s do nawet 8300 m/s. Bilans tlenowy nitroglikolu wynosi 0%, co stanowi o jego przewadze w sile nad innymi materiałami wybuchowymi w stanie czystym. Jest także bezpieczniejszy w stosowaniu od nitrogliceryny.

[edytuj] Otrzymywanie

Nitroglikol otrzymywany jest w reakcji glikolu etylenowego z mieszaniną nitrującą:

(CH₂OH)₂ + 2HNO₃ --- H₂SO₄---> (CH₂ONO₂)₂ + 2H₂O

Do przemywania z kwasów odpadkowych używa się małych ilości wody, gdyż nitroglikol względnie dobrze się w niej rozpuszcza. Wydajność po przemywaniu wodą wynosi ok. 77% wydajności teoretycznej.

Innym sposobem otrzymywania nitroglikolu jest działanie kwasem azotowym na tlenek etylenu i estryfikacja otrzymanego produktu mieszaniną nitrującą. Metoda ta szerzej się nie przyjęła.

[edytuj] Zastosowanie

Mimo że jest silniejszy od nitrogliceryny oraz mniej wrażliwy na bodźce mechaniczne, to nie znalazł takiego jak nitrogliceryna zastosowania w przemyśle ze względu na swoją dużą lotność (20 razy większą od nitrogliceryny). Jest czasem dodawany do dynamitów w celu otrzymania dynamitów niezamarzających. Glikol jest wtedy poddawany nitrowaniu (a ściślej: estyfikacji) razem z gliceryną. W stanie czystym nie jest stosowany z takich samych powodów, co nitrogliceryna – ciekły stan skupienia utrudnia elaborację pocisków, a wrażliwość na bodźce mechaniczne stwarza niebezpieczeństwo przypadkowego wybuchu.

[edytuj] Działanie fizjologiczne

Tak jak pozostałe estry kwasu azotowego, nitroglikol wdychany lub spożyty powoduje rozkurcz mięśni gładkich w ścianie naczyń krwionośnych (wazodilatację), co obniża ciśnienie tętnicze krwi. Objawia się to bólem głowy, czasem bardzo dokuczliwym.

[edytuj] Zobacz też

• glikol etylenowy
• materiał wybuchowy
• nitrogliceryna
• pentryt

Uwaga: Opisane substraty lub produkty są wybuchowe, toksyczne lub łatwopalne, ich nielegalne posiadanie może być przyczyną konsekwencji prawnych z karą pozbawienia wolności włącznie, a eksperymenty z nimi mogą skończyć się poważnymi uszkodzeniami ciała lub nawet śmiercią!