Oddychanie

Z Wikipedii

Oddychanie, respiracja (łac. respiratio – oddychanie) – złożony proces biologiczny zachodzący bezustannie w organizmie zwierzęcym lub roślinnym, polegający na dostarczaniu do komórek organizmu gazów niezbędnych do uwolnienia energii użytecznej biologicznie.

Wymiana gazowa u roślin odbywa się poprzez aparaty szparkowe, przetchlinki i korzenie oddechowe.

Większą różnorodnością cechuje się oddychanie zwierząt, które dzieli się na trzy główne etapy:

• oddychanie zewnętrzne na poziomie całego organizmu, polegające na pobieraniu tlenu (w przypadku aerobów) zawartego w powietrzu lub wodzie i wydalaniu dwutlenku węgla poprzez drogi oddechowe (zewnętrzna wymiana gazowa), transport do narządu oddechowego (narządu wymiany gazowej) wprowadzającego tlen do krwi oraz odbierającego z krwi dwutlenek węgla, transport gazów przez krew do tkanek.
• oddychanie wewnętrzne polegające na wymianie gazowej pomiędzy płynami ustrojowymi a komórkami (przekazanie tlenu z krwi do komórek organizmu, odebranie dwutlenku węgla), zachodzi w tkankach ciała.
• oddychanie komórkowe (wewnątrzkomórkowe) – nazywane również utlenianiem biologicznym lub metabolizmem oddechowym – polegające na wykorzystaniu tlenu przez komórki

oraz wydalanie dwutlenku węgla i wody na zewnątrz organizmu.

Ze względu na środowisko życia organizmu rozróżniamy oddychanie tlenowe (tlen pobierany z powietrza lub z wody) i oddychanie beztlenowe (w środowisku beztlenowym).

Powszechność stosowania terminu oddychanie – w odniesieniu do procesów z nim związanych, odbywających się na różnych poziomach funkcjonowania organizmu – prowadzi do częstych nieporozumień, nie tylko w języku polskim. Np. oddychanie wewnętrzne często jest mylone z o. wewnątrzkomórkowym, a ogólnie rozumiane oddychanie – zawężane do oddychania komórkowego. W języku angielskim używa się terminów: breathing, external respiration, respiration, cellular respiration, ventilation i eupnoea, których poprawne znaczenia również są często mylnie synonimizowane.

[edytuj] Zobacz też

• oddychanie komórkowe
• oddychanie beztlenowe
• oddychanie tlenowe
• oddychanie wewnętrzne
• oddychanie zewnętrzne
• oddychanie holotropowe
• fotooddychanie
• narząd oddechowy
• układ oddechowy
• sztuczne oddychanie
• respirator
• cykl kwasu cytrynowego
• łańcuch oddechowy
• ubichinion
• efekt Pasteura

[edytuj] Bibliografia

• Encyklopedia popularna PWN
• Encyklopedia multimedialna WIEM 2006
• Internetowa encyklopedia PWN
• Encyklopedia Internautica INTERIA.pl
• Słownik języka polskiego PWN
• Richard D. Jurd Biologia zwierząt Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999
• Mały słownik biologiczny, Wiedza Powszechna, 1972
• Słownik Biologiczny, Europa, 2002