Ombudsman
Z Wikipedii
Ombudsman (szw. rzecznik) - określenie pochodzące z języka szwedzkiego, określające niezależnego urzędnika, do którego można się odwoływać po wyczerpaniu możliwości prawnych.
Powołany po raz pierwszy w Szwecji w 1809 roku jako kanclerz sprawiedliwości. Jego podstawową kompetencją było kontrolowanie działania administracji. W XIX w. osłabienie pozycji monarchy na rzecz parlamentu wzmocniło rolę Ombudsmana w Szwecji.
Do lat 20. XX w. tylko Szwecja miała taką instytucję.
W 1919 r. urząd ten został wprowadzony w Finlandii, w latach 50. w Danii.Następnie w RFN powołano pełnomocnika Bundestagu do spraw wojskowych (nie jest to klasyczny Ombudsman).
Przełom nastąpił w latach 60. XX w. - nastąpił gwałtowny rozwój tej instytucji w krajach demokratycznych.
W Polsce instytucja ta zaistniała już za czasów PRL - Ewa Łętowska (1. Rzecznik Praw Obywatelskich) została na ten urząd powołana w 1987 roku; już na początku swej działalności zdobyła dużą sympatię i zaufanie.
Czechy powołały Ombudsmana dopiero w 1999 roku, a Słowacja w 2001 r.
Cechy urzędu Ombudsmana:
- samodzielny organ państwowy oddzielony wyraźnie od administracji i sądownictwa
- powiązany z parlamentem poprzez sposób powoływania oraz kontrolną funkcję tego parlamentu
- realizuje podstawowe funkcje:
- wysłuchiwanie skarg obywateli na nieprawidłowe działanie administracji i podejmowanie działań w celu ich wyeliminowania
- informowanie parlamentu, a przez to społeczeństwo o stanie praworządności w działaniu administracji
- łatwa dostępność dla obywateli.
- obywatel występujący do rzecznika praw obywatelskich może wystąpić tylko w swojej indywidualnej sprawie. Ombudsman na podstawie różnego typu informacji może podjąć działania z własnej inicjatywy, a nie tylko na wniosek pokrzywdzonego.
- nie ma dużych wymogów formalnych jeśli chodzi o wnioski do rzecznika ( bez opłat wstępnych itp.).
- jego powołanie odbywa się przeważnie poprzez parlament choć w niektórych krajach dokonuje tego głowa państwa.
