Rzecznik Praw Obywatelskich

Z Wikipedii

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Prawo
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów
Władza ustawodawcza
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kluby parlamentarne
PO PiS Lewica PSL
Wybory
Wybory w Polsce (od 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) - jednoosobowy centralny organ administracji publicznej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska. Obecnie urząd ten sprawuje dr Janusz Kochanowski, a jego zastępcą jest Stanisław Trociuk i prof. UW dr hab. Marek Zubik. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

Spis treści 1 Poczet Rzeczników Praw Obywatelskich 2 Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich 3 Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich 4 Struktura organizacyjna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich 4.1 Pełnomocnicy terenowi 5 Nagroda Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica 6 Działalność 6.1 Przypisy 6.2 Zobacz też 6.3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Poczet Rzeczników Praw Obywatelskich

• I kadencja: Ewa Łętowska od 19 listopada 1987 ^{[1] [2]} do 12 lutego 1992
• II kadencja: Tadeusz Zieliński od 13 lutego 1992 do 7 maja 1996
• III kadencja: Adam Zieliński od 8 maja 1996 do 29 czerwca 2000
• IV kadencja: Andrzej Zoll od 30 czerwca 2000 do 30 czerwca 2005
• wakat od 1 lipca 2005 do 15 lutego 2006, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił ustępujący rzecznik Andrzej Zoll ^[3]
• V kadencja: Janusz Kochanowski od 15 lutego 2006 (upłynie 15 lutego 2011)

[edytuj] Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do RPO w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.

Rzecznik wypełnia 4 funkcje:

• prewencyjną
• diagnostyczną
• kontrolną
• kreującą

[edytuj] Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich

• Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 1 miesiąca od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.

• Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika

• Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:

1. zrzekł się wykonywania obowiązków,
2. stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.
3. jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

[edytuj] Struktura organizacyjna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich

Marszałek Sejmu na wniosek Rzecznika, nadaje statut określający zadania i organizację Biura. RPO nadzoruje merytorycznie bezpośrednio Zespół Prawa Karnego, oraz Prawa Karnego Wykonawczego. Pozostała część kontrolują jego zastępcy oraz Dyrektor Biura sprawujący również nadzór organizacyjny biura

• Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego

• Zespół Prawa Karnego

• Zespół Zabezpieczenia Społecznego

• Zespół Prawa Cywilnego i Gospodarki Nieruchomościami

• Zespół Prawa Administracyjnego i Spraw Mieszkaniowych

• Zespół Prawa Gospodarczego, Danin Publicznych i Ochrony Praw Konsumenta.

• Zespół Prawa Karnego Wykonawczego

• Zespół Prawa Pracy

• Zespół Praw Żołnierzy, Funkcjonariuszy Służb Publicznych i Cudzoziemców.

• Zespół Administracji Lokalnej, Mniejszości Narodowych i Współpracy z Organizacjami Społecznymi

• Zespół Prawa Rodzinnego i Ochrony Praw Osób Niepełnosprawnych

• Zespół Ochrony Zdrowia

• Zespół Klasyfikacji Wniosków

• Zespół Przyjęć Interesantów

• Zespół Prezydialny

• Samodzielny Wydział Spraw Osobowych i Wynagrodzeń

• Samodzielny Wydział Finansowy

• Pion Ochrony Informacji Niejawnych

• Komórka Audytu Wewnętrznego

[edytuj] Pełnomocnicy terenowi

Rzecznik posiada pełnomocników terenowych, rozpatrujących sprawy z obszaru oddalonych od Warszawy województw.

• Pełnomocnik Terenowy w Gdańsku (dla województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego) - Krzysztof Szerkus

• Pełnomocnik Terenowy w Katowicach (dla województw: śląskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego) - dr Aleksandra Wentkowska

• Pełnomocnik Terenowy we Wrocławiu (dla województw: dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego) - dr Maciej Lis

Organem pomocniczym Pełnomocnika Terenowego jest podległy mu Zespół Terenowy.

[edytuj] Nagroda Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica

Rzecznik Praw Obywatelskich jako wyraz uznania dla występowania w obronie podstawowych wartości i prawd, nawet wbrew zdaniu i poglądom większości przyznaje doroczną Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica.

Laureaci:

• 2006 - miesięcznik Więź
• 2007 - ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski^[4]

[edytuj] Działalność

W styczniu 2008 RPO objął patronatem akcję NZS "Jednomandatowe Okręgi Wyborcze - poseł odpowiedzialny przed wyborcami"^[5].

[edytuj] Przypisy

1. ↑ 4-letnia kadencja liczona od dnia uchwały Sejmu PRL
2. ↑ obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich wykonywała od 1 stycznia 1988, z chwilą wejścia w życie ustawy
3. ↑ Rzecznik, któremu upłynął 5-letni czas kadencji pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika (art. 3 ust. 6 Ustawy o RPO)
4. ↑ ""Ks. Isakowicz-Zaleski dostał nagrodę RPO"", Gazeta Wyborcza, 29 września 2007 [dostęp 29 września 2007].
5. ↑ http://jednomandatowe.salon24.pl/56780,index.html

[edytuj] Zobacz też

• Rzecznik Praw Dziecka
• Rzecznik Praw Pacjenta
• Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego
• Rzecznik Praw Ofiar

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Rzecznika Praw Obywatelskich