Onkogeneza

Z Wikipedii

Onkogeneza (ang. oncogenesis) - proces prowadzący do powstania nowotworu. Zwykle zachodzący na poziomie DNA w postaci mutacji molekularnej. Zmiany zachodzą na wielu poziomach:

mutacji pojedynczych genów
mutacji chromosomalnych (amplifikacje, delecje i translokacje)
zmiany ekspresji genów, np. w wyniku metylacji
w wyniku włączenia do genomu genów wirusa onkogennego.

Geny, których inaktywacja powoduje bądź przyspiesza onkogenezę, to antyonkogeny, częściej nazywane genami supresorowymi; geny, których amplifikacja/zwiększenie ekspresji powoduje bądź przyspiesza onkogenezę to onkogeny.

Substancje chemiczne, prowadzące do transformacji nowotworowej określane są mianem karcynogenów i należą do dwóch zasadniczych grup:

inicjatorów karcynogenezy
promotorów karcynogenezy (należą tu m.in. estrogeny, cytokiny i inne substancje pochodzenia endogennego, których zmiany stężenia mogą prowadzić do rozwinięcia się nowotworów)

Spis treści

1 Działalność retrowirusów
2 Zmiany genetyczne związane z onkogenezą
3 Metody badań uszkodzeń DNA w komórkach nowotworowych
4 Zobacz też
5 Bibliografia

[edytuj] Działalność retrowirusów

Jednym z czynników prowadzących do wystąpienia nowotworu są retrowirusy. Ze względu na mechanizm działania można wydzielić ich trzy podkategorie:

retrowirusy ostro transformujące
retrowirusy przewlekle transformujące (zaburzają działanie promotora protoonkogenu)
retrowirusy transaktywujące (prowadzą do transaktywacji niektórych genów. przykładami mogą być wirus ludzkiej białaczki wywodzącej się z limfocytów T - HTLV-1 oraz powszechnie znany wirus HIV)

[edytuj] Zmiany genetyczne związane z onkogenezą

[edytuj] Mutacje pojedynczych genów

Niewielkie delecje, lub mutacje punktowe: najczęściej występują one w genach kodujących Białka Ras bądź kinazy tyrozynowe, uczestniczących w szlakach transdukcji sygnału w komórce.
amplifikacje pewnych genów
translokacje chromosomowe, takie jak przeniesienie protoonkogenu w pobliże silnego promotora (zachodzi m.in. w przypadku chłoniaka Burkitta) lub utworzenie na tej drodze nowego białka fuzyjnego, będącego stymulatorem proliferacji (przykładem może być przeniesienie fragmentu onkogenu ABL z chromosomu 9 na chromosom 22, w pobliże regionu BCR)

[edytuj] Geny supresorowe

Geny supresorowe zwane też antyonkogenami są to geny kodujące białka takie jak: inhibitory proliferacji, induktory apoptozy oraz enzymy odpowiedzialne za naprawę uszkodzeń DNA. W przypadku gdy oba allele genu kodującego takie białko są zmutowane i powstające białko jest niefunkcjonalne ryzyko wystąpienia nowotworu gwałtownie wzrasta. Przykładem może być białko p53.

[edytuj] Uszkodzenia DNA w komórkach nowotworowych

rozmaite aberracje chromosomowe
aneuploidie - bardzo duże spektrum możliwych zmian
translokacje chromosomowe takie jak tworzenie chromosomów fuzyjnych (głównie w przypadku chłoniaków i białaczek); tworzenie się specyficznych translokacji jest możliwe dzięki stałemu ułożeniu względem siebie chromosomów w jądrze interfazowym, jest ono specyficzne tkankowo.
amplifikacje genów, obejmujące m.in. tworzenie amplikonów, małych bezcentromerowych chromosomów oraz regionów chromatyny o zatartej strukturze prążkowej

[edytuj] Metody badań uszkodzeń DNA w komórkach nowotworowych

FISH, a szczególnie M-FISH (multicolor FISH)
CGH (porównawcza hybrydyzacja genomowa), może być użyta w połączeniu z mikromacierzą DNA, lub w wersji CGH HR (high resolution)
różne warianty PCR
DGGE (denaturyzacyjna elektroforeza gradientowa)
HA (analiza heterodupleksów)
SSCP (analiza konformacji pojedynczych nici , ang. single strand conformation polymorphism)
DTT (test przedwczesnej terminacji translacji)
DHPLC (denaturyzująca HPLC)