Osteoporoza

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

	Osteoporoza
(Osteoporosis)
ICD-10:	M80-M82
M80-M82.0 {{{X.0}}}
M80-M82.1 {{{X.1}}}
M80-M82.2 {{{X.2}}}
M80-M82.3 {{{X.3}}}
M80-M82.4 {{{X.4}}}
M80-M82.5 {{{X.5}}}
M80-M82.6 {{{X.6}}}
M80-M82.7 {{{X.7}}}
M80-M82.8 {{{X.8}}}
M80-M82.9 {{{X.9}}}

Osteoporoza (łac. osteoporosis, dawna nazwa zrzeszotnienie kości) - stan chorobowy charakteryzujący się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości oraz zwiększoną podatnością na złamania. Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po menopauzie (osteoporoza pomenopauzalna).
Stanem zmniejszonej, w odniesieniu do norm dla płci i wieku, ale jeszcze nie osiągającej wartości patologicznych, gęstości kości jest osteopenia.

[edytuj] Przyczyny

Do przyczyn wystąpienia osteoporozy pierwotnej należą:

menopauza (zwłaszcza wczesna)
zaawansowany wiek

Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy:

uwarunkowania genetyczne
szczupła budowa ciała lub nadwaga (obciążenie)
nieprawidłowa dieta (ubogobiałkowa oraz ubogowapniowa)
długotrwałe unieruchomienie, które może spowodować zmiany osteoporotyczne nawet u młodych osób
picie alkoholu
palenie papierosów
nadmierne spożywanie kawy
przyjmowanie leków: kortykosteroidów, nasennych, hormonów tarczycy
inne choroby: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, kamica nerkowa

Bardzo ważną rolę odgrywają hormony, które działają ochronnie, a ich niedobór sprzyja rozwojowi choroby:

estrogen u kobiet
testosteron u mężczyzn

Nadmiar kortykosteroidów może doprowadzić do rozwoju osteoporozy steroidowej.

[edytuj] Objawy

W początkowej fazie, choroba przebiega bezobjawowo.

Do najczęstszych objawów klinicznie jawnej osteoporozy należą:

bóle kości długich pod wpływem obciążenia;
obniżenie wzrostu (złamania kompresyjne kręgów) i ból kręgosłupa oraz powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (garb starczy)
złamania kości przy niewielkich urazach (szczególnie niebezpieczne są złamania szyjki kości udowej, ale często łamią się kość ramienna - bliższy odcinek i dalszy k. promieniowej).

[edytuj] Profilaktyka i leczenie

Celem leczenia jest zapobieganie złamaniom kości, co osiąga się przez zwiększenie masy kostnej, zapobieganie jej ubytkowi i poprawę wewnętrznej struktury kości.

U osób zagrożonych wystąpieniem osteoporozy należy prowadzić profilaktykę. Polega ona na usunięciu lub minimalizacji czynników prowadzących do osteoporozy, a także uzupełnianie niedoborów żywieniowych wapnia, witaminy D oraz białka. Należy pamiętać o nasilającym osteoporozę wpływie unieruchomienia, dlatego zaleca się szczególnie przed menopauzą uprawianie sportu, aby wzmocnić kości i mięśnie odpowiadające za stabilizację postawy.

Badaniem służącym rozpoznaniu osteoporozy jest badanie densytometryczne kośćca, które określa gęstość mineralną kości (ang. Bone Mineral Density - BMD). Zwykle ocenia się BMD odcinków układu kostnego, które najczęściej ulegają złamaniom w przebiegu osteoporozy - szyjki kości udowej, odcinka lędźwiowego-krzyżowego kręgosłupa oraz dalszego odcinka kości promieniowej. Dane z badania densytometrycznego prezentowane są jako wskaźniki: T-Score (por. do gęstości kości osób młodych) i Z-Score (por. do osób w tym samym wieku).
Zdjęcie RTG pokazuje tylko bardzo zaawansowaną osteoporozę i nie może być podstawą rozpoznania.

Leczenie osteoporozy zwykle rozpoczyna się jeśli T-Score jest równy lub przekracza -2,5 SD lub istnieją inne pozakostne czynniki ryzyka złamań np. skłonność do upadków.

Wykorzystuje się również w diagnostyce badania laboratoryjne poziomów m.in. wapnia, fosforu oraz biopsję kości.

Metody lecznicze dzielimy na pobudzanie osteoblastów (tworzenie tkanki kostnej) i hamowanie osteoklastów (hamowanie ubytku kości). Metody te są zwykle kompleksowe i często wymagają korekty. Przed wybraniem odpowiedniej strategii leczenia należy określić parametry metabolizmu tkanki kostnej i typ ubytku kości (przewaga ubytku kości lub zahamowania osteosyntezy).

Kobietom po menopauzie podaje się estrogeny i powinno to trwać nie mniej niż 10 lat.

Leki stosowane w leczeniu osteoporozy to:

bisfosfoniany:
- alendronian sodu
- etydronian disodowy
- klodronian disodowy
- kwas ibandronowy
- kwas zoledronowy
- pamidronian disodowy
- ryzedronian sodu
preparaty wapnia
preparaty witaminy D
fluorki, obecnie rzadko stosowane ze względu na możliwość powstania zaburzeń mikroarchitektury kości
kalcytonina łososiowa
hormonalna terapia zastępcza (estrogeny)
raloksyfen
ranelinian strontu
teryparatyd czyli rhPTH (1-34); rozważa się zastosowanie parathormonu (PTH 1-84) lub innych jego fragmentów

[edytuj] Fizjoterapia

zapobieganie bólowi: ostrożny masaż, masaż podwodny, fango, elektroterapia, ćwiczenia czynne w odciążeniu
budowa siły mięśniowej: ostrożne ćwiczenia oporowe, krótkie napięcia, pozycja stabilna, kręgosłup najlepiej w pozycji poziomej
postawa i ruchomość w stawach: ćwiczenia mięśni posturalnych, nauka prawidłowej postawy

[edytuj] Osteoporoza a dieta

Optymalnie i właściwie zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych i mineralnych. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe jest uzależnione od płci, wieku i trybu życia. Nie jest prawdą, że istnieje jedna idealna dieta, która byłaby odpowiednia dla wszystkich i w pełni realizowałaby potrzeby żywieniowe każdego z nas. Inne oczekiwania dietetyczne ma wzrastający i szybko zmieniający się organizm dziecka, a inne rozwinięte ciało osoby dorosłej.

Osteoporoza należy do grupy chorób, w których dieta ma olbrzymie znaczenie. Wiedza, że sposób odżywiania się może mieć wpływ na czas ujawnienia się i tempo rozwoju osteoporozy jest naszą potężną bronią. Należy tylko umieć odpowiednio ją wykorzystać. Podczas konstruowania modelu odżywiania, który ma chronić przed osteoporozą, obowiązują ogólne zasady żywienia racjonalnego. Szczególny nacisk kładzie się jednak na spożywanie pokarmów bogatych w wapń i witaminę D (mleko i nabiał), natomiast zaleca się ograniczanie tych produktów, które nie służą naszym kościom np. napoje gazowane.