Wikipedysta:Paweł68/brudnopis
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Materiały archiwalne
- (dokumenty oznaczane symbolem "A"; przechowywane są wieczyście). Dokumenty kwalifikuje się jako materiały archiwalne w oparciu o wykaz akt. Do materiałów archiwalnych zalicza się dokumenty wytworzone w komórce merytorycznej (odstępuje się od tej zasady w przypadku, jeżeli nie zachowały się oryginały, a jedynie kopie w innych komórkach). Dokumentację tę można podzielić na dwie grupy:
[edytuj] akta typowe
dotyczą najistotniejszej dokumentacji wytwarzanej we wszystkich zakładach, tj.; dotyczącej dokumetacji zarządzania, kadr, ekonomii i finansów i można wyodrębnić w tej grupie:
akta organów kolegialnych własnej jednostki
Składa się na nie dokumentacja z posiedzeń zarządu, kolegium, dyrekcji, rady nadzorczej. Ale także listy obecności z posiedzeń powyższych organów, ich skład, protokoły, spawozdania i stenogramy z posiedzeń, a także relacje z realizacji uchwał.
dokumentacja zjazdów, sesji
Organizowane są przez własną jednostkę i dotyczą referatów tam wygłaszanych, programów, uchwał, wniosków.
dokumentacja dotycząca podstaw prawnych funkcjonowania jednostki
Składają się na nie przepisy ogólnopaństwowe, resortowe, program, dokumenty założycielskie, numery statystyczne i NIP, pełnomocnictwa.
[edytuj] akta specyficzne
[edytuj] Bibliografia
- Archiwistyka praktyczna dla archiwów zakładowych, pod red. St. Kłysa, Poznań 1986.
[edytuj] Samuel Pepys
(ur. 23 lutego 1633, zm. 26 maja 1703), angielski urzędnik państwowy, pamiętnikarz. Wsławił się Pamiętnikami (nazywane też Wielkimi pamiętnikami) pisanymi w latach 1660-1669.
[edytuj] pochodzenie
Pepysowie byli starym rodem drobnoszlacheckim zamieszkującym okolice Cambridge. Linia Samuela wywodziła się z Brampton, wsi leżącej na północny zachód od Londynu (obecnie Cambridgeshire). Bliskimi ich sąsiadami była rodzina Cromwellów, którzy tamtejsze dobra ziemskie odsprzedali sir Sydneyowi Montagu, ojcu Edwarda Montagu; wujowi Samuela drugiego stopnia.
[edytuj] rodzeństwo
Samuel urodził się w Londynie, jako piąte dziecko Jana (ur. 1601 r., zm. w 1680 r.); z zawodu krawca, który prowadził swój warsztat w Salisbury Court i Małgorzaty (z domu Kite - zm. w 1667 r.); według jednych źródeł praczki, według innych była służącą - słabo umiejącą czytać i pisać. Najstarszy z czwórki żyjącego rodzeństwa (Peypsowie mieli w sumie jedenaścioro dzieci. Zachowały się imiona czwórki starszego rodzeństwa Samuela; Mary, Sarah i dwóch chłopców o imieniu John.), pozostali to: Tomas (ur. 1635, zm. 1664) , Paulina (ur. 1640, po mężu Jackson, jej syn John Jackson był jedynym spadkobiercą Samuela), John (ur. 1641).
[edytuj] dzieciństwo
Od wczesnych lat Samuel cierpiał na kamienie nerkowe, a jego rokowania zdrowotne długo nie były najlepsze. Jak się wydaje była to przypadłość rodzinna, bo z podobnym problem zdrowotnym zmagała się jego matka oraz najmłodszy brat John. Pierwszą osobą, która zwróciła uwagę na młodego Sama był bogaty kuzyn ojca John Pepys. Wpływ na to mogły mieć zarówno ujwaniające się uzdolnienia chłopca, jak też to, że był najstarszym z rodzeństwa. Zabrał go w każdym bądź razie ze sobą do Durdas, posiadłości blisko Epsom w Surrey. Tutaj wuj Sama pracował dla rodziny Coke, która była właścicielem posiadłości, a Samuel dostał ekscytującą pracę przy organizowaniu amatorskich przedstawień, w których brał także udział, jako że właściciele uwielbiali tego rodzaju rozrywkę. Już w okresie studiów pisał będzie dramaty, które, o ile sądzić można z jego późniejszych refleksji były wcale udane, ale które niestety nie zachowały się. Pobyty w Durdas poszerzyły horyzonty Samuela daleko poza granice Salisbury Square. Koniec tego nastąpił, gdy Anglia zaczęła zmierzać ku wojnie domowej. Samuel mający wtedy 9 lat mógł przyglądać się zamieszkom na ulicach i atakom na kościoły katolickie, które to zdarzenia poprzedziły wojnę. 4 stycznia 1642 roku podjęto próbę przeprowadzenia zamachu na króla Karola I. Aresztowano pięciu spiskowców. Karol I opuścił Londyn w tydzień później i rozpoczął gromadzenie armii w Nottingham. Oficjalnie wojna domowa rozpoczęła się 22 VIII 1642r., kiedy król zdecydował się opuścić zamek w Nottingham. Przejęcie władzy przez Cromwella i purytan w życiu Samuela skutkowało przede wszystkim tym, że nie mógł już uczestniczyć w przedstawieniach teatralnych, gdyż jako wytwór szatana zostały zakazane.
W 1643 roku Samuel został wysłany do innej majętnej gałęzi rodu Pepys`ów mieszkającej w [Hrabstwo|hrabstwie]] Cambridge. Gościł u swojego wuja Roberta Pepys`a w Bramptonwith, który pracował jako zarządca w pobliskiej posiadłości Hinchingbrooke. Robert Pepys często pojawia się na kartach Dziennika tyleż z uwagi na fakt, że w latach 6o-tych XVII w. był posłem do parlamentu, co i z tego, że Samuel uważał go za najznaczniejszą osobę w rodzinie i darzył autentycznym szacunkiem. Mieszkało tu więcej krewnych Pepys`ów. Jedna z ciotek poślubiła wspomnianego sir Sidney`a Montagu z Hinchingbrooke, zaś ich syn Edward, który walczył po stronie Cromwella, miał się stać w przyszłości protektorem Samuela.
[edytuj] nauka
Samuel przez rok czy dwa był słuchaczem Huntingdon Grammar School, w której uczył się łaciny. Następnie przyjeżdża do Londynu, gdzie w jego w południowo–zachodniej części, w przykatedralnej szkole św. Pawła kończy kształcenie. Także tutaj łacina była jedynym przedmiotem. 30 stycznia 1649 roku Samuel albo porzuca szkołę, albo zostaje ona zamknięta. W każdym bądź razie kieruje swe kroki do Banqueting House w Whitehall, gdzie na własne oczy przygląda się egzekucji króla Karola I. Jego reakcją na to wydarzenie było skinienie głową na znak aprobaty. O swoich młodzieńczych fascynacjach republikańskich niejdnokrotnie wspomina w Dzienniku. Jest to zresztą przyczyną jego zgryzot, boi się bowiem, że w przypadku jeżeli doszłoby to uszu królewskich, równoznacznym byłoby z końcem jego kariery, jako urzędnika królewskiego.
W październiku 1650 roku Samuel wyrusza do Magdalene College w Cambridge. Tutaj wśród studentów powstał plan powołania organizacji skupiającej sympatyków nowego porządku, w który to projekt Pepys mocno zaangażował się (przynaje zresztą, że był zapaloną "okrągłą głową", a więc radykalnym zwolennikiem republikanizmu).
Wkrótce też otrzymał stypendium. Cambridge było ostoją purytanizmu, i jeśli nawet Samuel był więcej jak dobrym studentem oraz gorcym zwolennikiem nowego porządku, to równie często karany był za pijaństwo. Jego edukacja nie sprowadzała się tylko do programu studiów, dużo czytał o historii Anglii i brał żywy udział w dyskusjach na takie tematy, jak np.”jaka żona jest bardziej preferowana – piśmienna czy niepiśmienna?” Znał Dryden`a, który przebywał w Trinity House i razem z nim dzielił podziw dla Chaucer`a, spotykał również John'a Evelyn'a - wybitną postać epoki.
Przez cały ten czas okropnie cierpiał z powodu kamienia nerkowego, który zsunął się do pęcherza. Po obronie w 1654 roku Pepys wrócił do Londynu, nie wykazywał jednak żadnego entuzjazmu dla kościoła, co stanowiło zwyczajową ścieżkę kariery dla absolwentów Cambridge. Zamiast tego rozpoczął pracę dla Edwarda Montagu jako jego sekretarz.
[edytuj] małżeństwo
W grudniu 1655 Pepys ożenił się z Elizabeth Marchant de St Michel, córką Aleksandra, emigranta – hugenoty z Francji. Małżeństwo poprzedził namiętny romans. Związek dla jednej i drugiej rodziny był mezaliansem. Dla rodziny Pepys'a 14-letnia Elizabeth, córka emigrantów ze znienawidzonej Francji, owszem protestantka mająca więcej jak zacnych przodków, ale bez grosza... Dla Elżbiety Pepysowie byli plebsem. 13 lat później, w Dzienniku, Pepys dokładnie opisuje wszelkie emocje towarzyszące ich wczesnej miłości. Na początku sprawy nie układały się nowopobranej parze dobrze. Pepys nadal bardzo cierpiał z powodu kamienia, co doprowadzało Elizabeth do frustracji. Do tego stopnia, że ta na kilka miesięcy go opuściła. W końcu oboje pokonali trudności i w 1658 roku Samuel poddał się operacji usunięcia kamienia, który osiągnął rozmiar piłki tenisowej. Ryzykowna operacja zakończyła się na szczęście powodzeniem, a Pepys przyrzekł każdą jej rocznicę uczcić wyszukanym obiadem, co też sumiennie czynił. W 1659 roku małżonkowie przeprowadzili się do małego domu w Axe Yard, które już nie istnieje. Dobiegały końca ostatnie miesiące istnienia Wspólnoty Narodów. Oliver Cromwel zmarł w 1658, a jego syn-Richard, udowodnił ponad wszelką wątpliwość, że nie nadaje się na sukcesora. W tym samym czasie, w Axe Yard, Elizabeth była przekonana, że jest w ciąży, ale okazał się to fałszywy alarm.
[edytuj] kariera
W przededniu przewrotu rojalistycznego, jak już wspomniano Samuel był sekretarzem Edwarda Montagu. Zajmował się takimi sprawami jak zlecanie czyszczenia kapeluszy, ubrań czy rozwiązywanie problemów ze służbą domową. Wbrew pozorom praca ta sprawiała mu satysfakcję. Pomimo ograniczeń purytańskiego reżimu były organizowane towarzyskie spotkania w tych samych tawernach, które nowy rząd starał się zlikwidować. Pepys był członkiem ekipy pracującej dla rządu, która oficjalnie krzywo patrzyła na wszelkie tego typu uciechy.
W trakcie zamieszania związanego z abdykacją Richarda Cromwella i restauracją królestwa, Pepys wspomaga swojego znakomitego krewnego Montagu przy zorganizowaniu powrotu Karola II z wygnania w Holandii. Razem na statku Naseby, na którym cieśla w pośpiechu usuwał dziobową rzeźbę przedstawiającą Cromwella wyruszyli po porwacającego Karola II. Statek został przemianowany na „Karola II”, i zabrał nowego króla z Holandii. W drodze powrotnej do Anglii, Pepys znajdował się na pokładzie i przypadkiem podsłuchał Karola, który zajmował się swoją ulubioną rozrywką, czyli opowiadaniem o przygodach jakie miał na wygnaniu. Pepys opisał to wydarzenie, a także znajdował czas na robienie innych uwag, na przykład tych dotyczących królewskiego psa „który srał na statku, rozśmieszał nas i pozwalał myśleć, że zarówno król jak i wszystko co do niego należy niczym nie różnią się od całej reszty”.
W nowej sytuacji politycznej Pepys wiele zyskał. Dostał nową i lepszą pracę w Urzędzie Morskim oraz po sąsiedzku nowe mieszkanie na Seething Lane. W związku z nią wizytował stocznie marynarki w Deptford, Woolwich, Portsmouth i Chatham. Inni nie mieli tyle szczęścia, pomimo że Karol prosił o taką łaskawość dla nich, jaka było tylko możliwa. Wielu dawnych przyjaciół i kolegów Pepysa było związanych pracą dla rządu Cromwella. Opisując w dzienniku wydarzenia związane z tą sprawą bohater starał się pocieszyć sam siebie, np. przez pójście do tawerny na ostrygi.
[edytuj] Wielki Dziennik
Samuel do prowadzenia [Dzienik]a przystąpił z godną podziwu konsekwencją. Zakupił więc 282 stronicowy zeszyt, ten pierwszy oraz jego 5 kolejnych następców do dziś znajduje się w Bibliotece im. Pepys`a w Magdalene College, w Cambridge.
1 stycznia 1660 rozpoczął swoje zapiski. I kontynuował je dzień po dniu przez następne 9 lat. Opisywał wydarzenia, takie jak powrót Karola II, plotki dotyczące rodziny królewskiej, jak i własną karierę, i nadzieje związane z przyszłością, jego finanse, relacje z członkami rodziny, znajomymi, służbą.
"Dziennik" Samuela Pepysa jest utworem wielowątkowym. Wynika to tyleż z istoty tej formy literackiej, co bogatej osobowości piszącego. Jest też niezwykłą pełną paradoksów autokreacją. Jednymi z najbardziej znaczących wątków dzieła są: zagmatwane i przedstawione na wskroś współczesnie życie intymne pisarza, pełne plastyki; sprzeczności, dramaturgii, pasji i pożądania, i poczucia winy... Opis relacji z żoną i sporym gronem kochanek, posunięty chwilami wręcz do masochizmu, to antycypacja powieści modernistycznej. Równie interesującą, rozpisaną na całość dzieła, jest realizacja mitu pucybuta. W momencie rozpoczęcia dziennika poznajemy Samuela, jako biednego i podrzędnego urzędnika. Utwór kończy się, kiedy bohatera stać na własny powóz, na codzienne wizyty w teatrze i organizowanie dużych przyjęć dla przyjaciół. Inne znaczące wątki utworu to opis sławnego wielkiego pożaru Londynu z 1666 roku, czy opis wielkiej zarazy z 1665r. /zob. też Dziennik roku zarazy, autor Daniel Defoe/. Na marginesie tych dwóch wątków godną uwagi jest postać i postawa piszącego. Sam o sobie często na kartach dziennika pisze, że jest "słabego ducha", bojaźliwy, nadwrażliwy, itp.; np. kiedy jest świadkiem brutalnego i bezwzględnego poboru marynarzy (inna sprawa, że odbywało się to w oparciu o instrukcję, którą sam przygotował) pisze, że prawie płakał nad losem tych biedaków. I oto ten "słabeusz", jako zresztą jeden z nielicznych jest obecny w Londynie od pierwszego do ostatniego dnia tych kataklizmów. Cały dwór, wszyscy najwyżsi urzędnicy państwowi już na samym początku w panice pouciekali, a on, modląc się do swojego Boga z przygotowanym testamentem dzień w dzień pokonuje drogę przez pełne śmierci ulice Londynu.
Samuel Pepys pisał swój dziennik używając, jednego z wielu popularnych w tamtych czasach stenogramu. Był to rodzaj szyfru, który umożliwiał skrótowe zapisywanie. Autorem tego "szyfru" był Thomas Shelton, po raz pierwszy opublikował go w 1626 (Short Writing), potem ulepszył swój system i nazwał go "Tachygraphy" – wydawcą został Uniwersytet Cambridge. Wśród młodych ludzi zapanowała swoista moda na używanie tego systemu, przede wszystkim do zapisywania treści kazań. Samuel Pepys najprawdopodobniej nauczył się go podczas swoich studiów w Cambridge, gdyż podczas spisywania pamiętników był już bardzo wprawiony w używaniu szyfru Sheltona.
31 maja 1669 Samuel zakończył pisanie "Dziennika". Powodem była, jak nas poinformował, obawa o pogarszający się wzrok. W czerwcu, za zgodą króla wyjechali z żoną w od lat planowaną podróż do Francji. Trwała ona do października. 10 listopada tego samego roku, jego żona Elżbieta zmarła na tyfus . Samuel do końca życia formalnie pozostał wdowcem. Oboje spoczęli w kościele St. Olave's na Hart Street w Londynie. Jedna z uliczek blisko jego kościoła parafialnego nazwana jest jego imieniem (Pepys Street).
Po śmierci Pepysa myślano jednak, że "Dzienniki" zostały napisane jakimś nieznanym szyfrem, wymyślonym przez samego autora. John Smith, nieświadomy, że w bibliotece Pepysa znajduje się klucz do szyfru, jakim zostały zapisane "Dzienniki", podjął trud zdekodowania zapisków. Udało mu się to w latach 1819 – 1822. Dziennik po raz pierwszy został wydany w 1825, ale w skróconej formie. Skróty wydawane były też między innymi w 1828, 1848–1849 i 1854. Cały tekst (ponad 3800 stron) został wydany dopiero w 1893 przez Henry B. Wheatleya. Najbardziej nam współczesne pełne wydanie to londyńskie, jedenastotomowe wydanie R. Lathama, R. Matthewsa z lat 1970-1983. Nie jest ono jednak dostępne w języku polskim.
W Polsce "Dziennik" ukazał się w wyborze w dwóch tomach (prawie 1000 stron tekstu) w tłumaczeniu Marii Dąbrowskiej, nakładem wydawnictwa PIW w 1952r.; II wydanie w1954r.; III wydanie w 1966r. ostatnie IV wydanie, pochodzi z 1978 r.
Był także człowiekiem, którego charakteryzowała niesłychana ciekawość świata. Miał bardzo szerokie spektrum zainteresowań, między innymi interesował się muzyką, teatrem, książkami. Poliglota władający pięcioma językami. Bogato opisywał w nich m.in. życie kulinarno-gastronomiczne Londynu. Współczesny mu John Evelyn scharakteryzował go jako wszechstronnie wykształconego. W 1665 został członkiem Towarzystwa Królewskiego, a później nawet jego prezesem.
W 1685r., po ustąpieniu z tronu Jakuba II Stuarta odszedł z życia publicznego, jego miejsce w Urzędzie Marynarki zajął William Herwer, najbliższy przyjaciel domu, u którego Samuel mieszkał w ostatnich latach swojego życia.
Za życia Pepysa w 1690 r. ukazała się jego historia marynarki, pt.: Memories of the Navy.
Samuel Pepys zapisał cały swój księgozbiór, a był namiętnym bibliofilem, w testamencie na rzecz Magdalen College. Miał on stanowić odrębną całość i zostać nazwany, zgodnie z wolą testatora: Bibliotheca Pepysiana. Księgozbiór - 3 tysiące tomów: książek drukowanych, rękopisów, rycin, trafił na miejsce swojego przeznaczenia w 1724. Chyba najważniejszą pozycją w tej bibliotece był oryginalny rękopis "Dzienników" Samuela Pepysa.
[edytuj] ostatnie lata
[edytuj] Biografie i studia biograficzne:
− Bryant, Arthur (1933). Samuel Pepys (I: The man in the making. II: The years of peril. III: The saviour of the navy), Revised 1948. Reprinted 1934, 1961, etc., Cambridge: University Press.
− Ollard, Richard (1984). Pepys : a biography, First published 1974, Oxford: Oxford University Press.
− Tomalin, Claire (2002). Samuel Pepys : the unequalled self. London: Viking.
W języku polskim:
− Maria Dąbrowska, Samuel Pepys i jego Dziennik w: Myśli o sprawach i ludziach. Warszawa. Czytelnik 1956
[edytuj] Linki zewnętrzne
- http://www.pepys-club.org.uk/
- http://emc.english.ucsb.edu/ballad_project/index.asp
- http://www.magd.cam.ac.uk/pepys/
Kategoria:Angielscy pisarze Kategoria:Pamiętnikarze Kategoria:Zmarli w 1703 Kategoria:Urodzeni w 1633
