Pląsawica Huntingtona

Z Wikipedii

	Choroba Huntingtona
(chorea chronica hereditaria progressiva)
ICD-10:	G10
G10.0 {{{X.0}}}
G10.1 {{{X.1}}}
G10.2 {{{X.2}}}
G10.3 {{{X.3}}}
G10.4 {{{X.4}}}
G10.5 {{{X.5}}}
G10.6 {{{X.6}}}
G10.7 {{{X.7}}}
G10.8 {{{X.8}}}
G10.9 {{{X.9}}}

Pląsawica Huntingtona (choroba Huntingtona, łac. chorea chronica hereditaria progressiva, ang. Huntington disease, chorea progressiva maior, HD) – choroba genetyczna, atakująca ośrodkowy układ nerwowy. Objawami choroby są niekontrolowane ruchy oraz otępienie. Nasilenie objawów postępuje w czasie. Pląsawica Huntingtona dziedziczona jest autosomalnie dominująco. Pląsawica Huntingtona występuje w Polsce z częstością 1 na 15 000 osób.

[edytuj] Historia

Nazwa choroby pochodzi od amerykańskiego lekarza George'a Huntingtona (1850-1916), który opisał ją dokładnie w 1872^[1]. Choroba znana była jednak wielu innym lekarzom przed Huntingtonem; norweski lekarz Johan Christian Lund (1830-1906) przedstawił w 1860 roku opis przypadków pląsawicy w małej społeczności mieszkańców wioski Setesdal w południowo-zachodniej Norwegii^[2]; w ojczyźnie Lunda pląsawica Huntingtona znana jest do dziś także jako setesdalsrykkja.

[edytuj] Epidemiologia

Choroba ujawnia się w późnym wieku (na ogół u osób w wieku 35-50 lat). Młodzieńcza odmiana choroby (postać Westphala) dotyczy ludzi przed 20. rokiem życia. Od momentu rozpoznania średni czas przeżycia wynosi 15-20 lat^[3]. Częstość występowania choroby Huntingtona szacuje się na 4-8:100 000^[3].

[edytuj] Etiologia

Przyczyną choroby jest mutacja w genie HD kodującym białko huntingtynę, położonym na chromosomie 4. Choroba dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że statystycznie połowa potomstwa chorego na pląsawicę odziedziczy zmutowany allel powodujący chorobę. Zmutowany allel genu utrzymuje się w populacji ze względu na późne wystąpienie objawów choroby. Mutacja polega na ekspansji trójki nukleotydowej CAG (kodon oznaczający aminokwas glutaminę). Powoduje to, że w sekwencji aminokwasowej huntingtyny pojawia się długi ciąg glutamin. Jeśli powtórzeń trójki CAG jest więcej niż 35, mutacja staje się niestabilna, i przy kolejnych podziałach komórkowych ilość powtórzeń się zwiększa. W związku z tym w kolejnych pokoleniach ciąg glutamin w białku jest coraz dłuższy, a co za tym idzie, objawy choroby pojawiają się wcześniej i są silniejsze. Takie zjawisko nazywa się antycypacją. W chorobie Huntingtona ekspansja trójnukleotydów jest znacząco większa przy przekazie mutacji od ojca.

Nieprawidłowe białko gromadzi się w komórkach nerwowych, powodując ich śmierć. Przypuszcza się, że neurotoksyczność zmutowanej huntingtyny wiąże się z dysfunkcją mitochondriów, jednak dokładny mechanizm patogenezy nie jest znany. Zmiany dotyczą przede wszystkim jądra ogoniastego, skorupy i kory mózgowej.

[edytuj] Rozpoznanie

Diagnozy dokonuje się na podstawie objawów klinicznych. W badaniach obrazowych (TK i MRI) stwierdza się poszerzenie układu komorowego mózgowia, z charakterystycznym obrazem komór bocznych, mających kształt "skrzydeł motyla".

Badania genetyczne mogą dać odpowiedź, czy pacjent ma zmutowany allel genu, także zanim wystąpią objawy choroby. Możliwe są również genetyczne badania prenatalne.

[edytuj] Różnicowanie

Diagnostyka różnicowa pląsawicy Huntingtona obejmuje:

inne choroby uwarunkowane genetycznie, takie jak:
- neuroakantocytoza
- choroba Wilsona
- typ 17 ataksji rdzeniowo-móżdzkowej
- choroba podobna do pląsawicy Huntingtona (HDL2);
wtórne ruchy pląsawicze
zakażenia i choroby autoimmunologiczne:
działanie niepożądane leków (lewodopa, cholinolityki)
zaburzenia metaboliczne i enfokrynologiczne (m.in. pląsawica ciężarnych)
choroby naczyniowe - objawy podobne do pląsawicy (hemibalizm, balizm) może dać np. udar niedokrwienny w okolicy jądra niskowzgórzowego.

[edytuj] Objawy i przebieg

Do objawów HD należą:

niekontrolowane ruchy (ruchy pląsawicze)
pojawienie się drżenia rąk i nóg
zmniejszenie napięcia mięśni (nie dotyczy postaci młodzieńczej, w której napięcie mięśni jest wzmożone)
zaburzenia umysłowe, otępienie, postępujące zaburzenia pamięci
zmiany osobowości, depresja.

Przebieg choroby jest powolny i postępujący. Z czasem pojawiają się zaburzenia mowy i połykania, a chory staje się uzależniony od pomocy innych ludzi. Zachłystowe zapalenie płuc spowodowane zaburzeniami połykania jest pierwszą przyczyną śmierci pacjentów z HD, odpowiadając za 85% zgonów^[3].

[edytuj] Leczenie

Jak na razie nie ma skutecznych metod leczenia tej choroby. Stosuje się jednak leczenie objawowe mające na celu złagodzenie pląsawicy, omamów czy depresji.

Przypisy

↑ G. Huntington: On Chorea. Medical and Surgical Reporter of Philadelphia, volume 26, no. 15, April 13, 1872, 317-321 (1872)
↑ J.C. Lund: Chorea Sti Viti i Saetersdalen. Uddrag af Distriktslæge J.C. Lunds Medicinalberetning for 1860. Beretning om Sundhedstilstanden m.m. i Norge i 1860, 137-138 (1860).
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Andrzej Szczeklik (red.) Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-031-0.

[edytuj] Bibliografia

Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, ss. 1939-1940. ISBN 83-7430-031-0.
Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, ss. 254-255. ISBN 83-200-3244-X.
Stwardnienie zanikowe boczne. W: Irena Hausmanowa-Petrusewicz, Janina Rafałowska: Choroby układu nerwowego. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, ss. 363-364. ISBN 83-200-2636-9.
Elena Cattaneo, Dorotea Rigamonti, Chiara Zuccato. Zagadka pląsawicy Huntingtona. Świat Nauki. 2, 42-47. 2003.