Plac Grunwaldzki we Wrocławiu
Z Wikipedii
stan w styczniu 2006, sprzed przebudowy 2006/2007
Współrzędne: 51°6'41.68" N 17°3'37.81" E
Plac Grunwaldzki (niem. Kaiserstraße, ulica Cesarska) — nazwa dawnego obszernego placu, obecnie zredukowanego do szerokiej ulicy i skrzyżowania, a także rejonu ten plac otaczającego, położonego na wschód od ścisłego centrum Wrocławia.
Obecnie cały rejon placu (częściowo historyzująca zabudowa obrzeżna) posiada status osiedla. Granice tego osiedla wyznaczają ulice: Wyszyńskiego na zachodzie, Sienkiewicza, Górnickiego i Grunwaldzka na północy oraz rzeka Odra: Stara Odra na wschodzie i główne koryto na południu. Niemiecka nazwa centralnego skrzyżowania (Scheitniger Stern - "Gwiazda Szczytnicka") i obowiązujące dziś nazwy mostu Szczytnickiego i ulicy Szczytnickiej związane są ze średniowieczną wsią Szczytniki, położoną za tym mostem; dziś mieści się tam Park Szczytnicki. Osiedle obejmuje także teren dawnej osady Fischerau (tłumaczonej niekiedy jako Rybaki), położonej w okolicy skrzyżowania ul. Grunwaldzkiej i Piastowskiej. Na terenie osiedla Plac Grunwaldzki mieszka (koniec 2004 roku) około 16,6 tysięcy osób. Plac jest powszechnie określany w skrócie jako "Grunwald".
|
|
Spis treści |
[edytuj] Założenia architektoniczne
Ulica stanowiąca obecnie zasadniczą część placu, nazywana niekiedy osią Grunwaldzką i przebiegająca przez teren dawnych Nowych Szczytnik powstała na podstawie projektów opracowanych w latach 80. XIX wieku w celu polepszenia skomunikowania nowych wschodnich i północno-wschodnich dzielnic miasta z jego centrum. Głównym inicjatorem budowy osi był miejski radca budowlany Richard Plüddemann. Reprezentacyjna, dwupasmowa aleja Kaiserstraße łączyła diagonalnie nowo zbudowany Kaiserbrücke (później Freiheitsbrücke, a obecnie Most Grunwaldzki) z Fürstenbrücke (późniejszy Adolf-Hitler-Brücke, a obecnie Most Szczytnicki). W okolicach połowy liczącej 1350 m długości trasy powstało skrzyżowanie z istniejącymi wcześniej ulicami zwane Scheitniger Stern ze względu na ulice biegnące w sześciu kierunkach (dziś na tym skrzyżowaniu - pl. Grunwaldzki/Skłodowskiej-Curie/Piastowskiej - łączy się pięć kierunków, szósty zabudowano). Trasa została ostatecznie ukończona dopiero w końcu lat 20. XX wieku, gdy zdołano wykupić działki we wschodniej części jej szlaku.
[edytuj] Okres II wojny światowej
Obszerne pole, które dało podstawę do nazwania całego rejonu placem, powstało w ostatnich tygodniach II wojny światowej podczas oblężenia Festung Breslau przez Armię Czerwoną w 1945. Po tym, jak 1 kwietnia Armia Czerwona zajęła lotnisko na peryferyjnym Gądowie i twierdza straciła możliwość otrzymywania zaopatrzenia drogą lotniczą (ściślej: od tego czasu zaopatrzenie mogło docierać tylko drogą zrzutów na spadochronach - dokonywano ich na teren Ogrodu Botanicznego), szef wrocławskiej NSDAP Karl Hanke podjął decyzję o wybudowaniu lotniska we wnętrzu miasta. Wyznaczył w tym celu oś Kaiserstraße. Zburzono wszystkie budynki - reprezentacyjne kamienice i obiekty użyteczności publicznej - wzdłuż tej alei, w tym ewangelicki kościół Marcina Lutra z najwyższą we Wrocławiu, ponad dziewięćdziesięcio metrową wieżą (stał na miejscu obecnych gmachów D-1 i D-2 Politechniki Wrocławskiej; dziś między tymi budynkami, na miejscu Lutherkirch Platz przed zburzonym kościołem jest Skwer prof. Kazimierza Idaszewskiego i Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich). Pośpieszne odgruzowywanie terenu przyszłego lotniska trwało pod ostrzałem radzieckich samolotów i pochłonęło liczne ofiary, tak wśród miejscowej ludności cywilnej, jak wśród zapędzonych tu do pracy cudzoziemskich robotników. Z lotniska tego wystartowały tylko dwa samoloty: 10 kwietnia Junkers Ju 52, który ewakuował 22 rannych oraz 5 maja Fi 156 Storch, którym Karl Hanke uciekł z Wrocławia do Sudetenlandu; podejrzewa się, że mógł tam zginąć z rąk czeskich partyzantów.
[edytuj] Okres powojenny
Po wojnie na kilka lat plac zamienił się w największe targowisko w mieście (tzw. szaberplac): handlowano tu wszelkim mieniem wyszabrowanym z opuszczonych niemieckich domów. Na początku lat 50. rozpoczęto planowanie zabudowy areału placu. Najpierw wzdłuż głównej osi, po jej południowej stronie - potem także po przeciwnej - zaczęły powstawać budynki Politechniki, Akademii Rolniczej, później także Uniwersytetu, w tym akademiki "Dwudziestolatka" i "Parawanowiec". W czasie budowy jednego z obiektów AR doszło 22 marca 1966 - wskutek pośpiechu i niezachowania reżimów budowlanych - do katastrofy budowlanej. W latach 1967-1975 na północ od osi Placu Grunwaldzkiego powstały mieszkalne bloki -"sedesowce" - wg awangardowego na owe czasy projektu arch. Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, a później - akademiki "Ołówek" i "Kredka" wg projektu arch. Krystyny i Mariana Barskich.
Aż do końca lat 90. XX wieku na części placu - w kwartale pomiędzy ulicami Curie-Skłodowskiej, Piastowską, Reja i Grunwaldzką - znajdowało się targowisko, głównie owocowo-warzywne. W marcu 2006 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa Placu Grunwaldzkiego. Główne jego skrzyżowanie zostało w dniu 4 kwietnia 2007 roku oddane do użytku jako rodzaj ronda pn. 'Rondo Reagana' o kształcie elipsy przykrytego w części środkowej dachem, pod którym znajduje się węzeł komunikacji zbiorowej ze zintegrowanymi przystankami tramwajowymi i autobusowymi. Część środkowa wraz z przejściem podziemnym została uruchomiona 15 marca 2008 r. Obok głównego skrzyżowania, na miejscu do niedawna funkcjonującego targowiska, powstał uruchomiony w kwietniu 2007 pięciokondygnacyjny wielofunkcyjny obiekt handlowo-usługowy nazwany Pasażem Grunwaldzkim, połączony z wyspą centralną przejściem podziemnym.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- osiedle Plac Grunwaldzki we Wratislaviae Amici
- granice wrocławskich osiedli - załącznik do uchwały nr XXXI/2280/04 Rady Miejskiej Wrocławia 9 grudnia 2004
- przebudowa pl. Grunwaldzkiego - wizualizacja i rysunek
- plac Grunwaldzki z satelity
Bartoszowice • Biskupin • Dąbie • Nadodrze • Ołbin • Plac Grunwaldzki • Sępolno • Zacisze • Zalesie • Szczytniki
