Pluty (województwo warmińsko-mazurskie)

Z Wikipedii


Pluty
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Sołtys	Bazyli Śwituszak
Strefa numeracyjna (do 2005)	55
Tablice rejestracyjne	NBR

Pluty (niem. Plauten) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie elbląskim.

Przez teren wsi przepływa Wałsza.

[edytuj] Historia

Wieś została założona w pobliżu pruskiego grodu Pelten. Około 1325 r. Jordan - prepozyt kapituły warmińskiej - zbudował tu zamek. Ów zamek z pewnością przypominał wcześniejszy gródek pruski - konstrucja drewniana i umocnienia ziemne. Parafia w Plutach powstała w pierwszej połowie XIVw. - upsażenie w 1326r.

Wieś została zniszczona w 1410r. w czasie wielkiej wojny.

W roku 1583 odnotowano funkcjonowanie szkoły parafialnej w Plutach.

[edytuj] Zabytki

Gotycki kościół parafialny, p.w. św. Wawrzyńca z połowy XIV w., przebudowywany w wieku XVI, i rozbudowany w 1801 r. - przdłużony w kierunku zachodnim, z dobudowaną w tym czasie wieżą. Kościół wybudowano na planie prostokąta, murowany w przyziemiu z kamieni polnych, wyżej z cegły, współcześnie otynkowany za wyjątkiem wieży. Kościół posiada przybudówki: zakrystię od północy i kruchtę od południa. Wyposażenie wnętrza barokowe. Ołtarz główny z 1694 r. wykonany został w Królewcu, najprawdopodbniej w warsztacie Izaaka Riga. Ołtarze boczne z około 1697. W lewym bocznym ołtarzu obraz Piotra Kolberga z 1702r Ostatnia Wieczerza. Ambona późnobarokowa z 1732r., chór muzyczny z XIXw. i neobarokowe organy z pocżątku XXw.. Z okresu średniowiecza są granitowe chrzcielnica i kropielnica.
Grodzisko leży na wschód od wsi, nad Wałszą, na wzgórzu wyniesionym 30 m ponad dolinę. Widoczne są pozostałości wałów obronnych i fos. Miejsce gdzie w XIVw. stał drewniany zamek kapitulny, a wcześniej był gród pruski w Ziemi Wewa.

[edytuj] Demografia

Liczba mieszkańców: w roku 1933 - 319 osób, w 1939 - 310.

We wsi znajduje się przystanek autobusowy i sklep.

[edytuj] Bibliografia

Mieczysław Orłowicz,"Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii" , Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn, 1991, ISBN 83-900155-0-1, (Str. 262 - 264).
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 133 - 135)
Andrzej Kopiczko, Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1993 (str 207 - szkoły parafialne)
Darmochwał T., Rumiński M. J., Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok, 1996.