Pogrzeb pięciu poległych

Z Wikipedii

Pogrzeb pięciu poległych 2 marca 1861

Pośmiertne zdjęcie Michała Arcichiewicza, autorstwa Karola Beyera

Pogrzeb pięciu poległych – pogrzeb 5 ofiar starć manifestacji politycznej z 27 lutego 1861 roku, a zarazem wielka manifestacja polityczno-społeczna przeciwko rosyjskim władzom okupacyjnym w Królestwie Kongresowym. Miał miejsce 2 marca 1861 na Cmentarzu Powązkowskim.

27 lutego 1861 roku w czasie manifestacji na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, zorganizowanej przez studentów Szkoły Sztuk Pięknych i Akademii Medyko-Chirurgicznej, w starciu z wojskiem rosyjskim zostali zabici: Filip Adamkiewicz – czeladnik krawiecki, Michał Arcichiewicz – uczeń Gimnazjum Realnego, Karol Brendel – robotnik metalowiec, Marceli Karczewski i Zdzisław Rutkowski – ziemianie.

Ciała zabitych złożono w Hotelu Europejskim, gdzie pilnowali ich członkowie Towarzystwa Rolniczego w obawie przed próbą wykradzenia ich przez carską policję. Po sporządzeniu przez lekarzy obdukcji ciała zostały wystawione na widok publiczny. Trzy dni po zajściach ciała złożono w kościele Św. Krzyża gdzie odprawiono nabożeństwo żałobne. Do Warszawy przybyły delegacje włościan z Krakowskiego i Poznańskiego.

W pogrzebie uczestniczyli przedstawiciele wszystkich cechów, stanów społecznych i wyznań. Na placu Bankowym do korowodu pogrzebowego przyłączyli się przedstawiciele mniejszości żydowskiej, np. rabini Dob Baer Meisels i Izaak Kramsztyk w otoczeniu chórów synagogalnych.

Korowód pogrzebowy przeszedł przez plac Saski i ulicami Wierzbową, Bielańską, Nalewki aż na Stare Powązki.

Ciała 5 poległych złożono w zbiorowej mogile na Cmentarzu Powązkowskim. Krzyż postawiony na grobie wkrótce usunęły władze rosyjskie. Nad grobem nie wygłoszono mowy pogrzebowej gdyż, jak napisał W. Przyborowski w „Historii dwóch lat 1861-1862”, „policja stanowczo się temu oparła”.

Efektem manifestacji jaką był pogrzeb, były drastyczne wtargnięcia policji rosyjskiej na tereny kościołów, które na znak protestu zamknięto; podobnie uczynił rabin Izaak Kramsztyk zamykając warszawskie synagogi.

Pogrzeb 5 poległych natchnął znanego poetę Or-Ota do napisania wiersza „Pięciu poległych”.