Powieść minionych lat
Z Wikipedii
Powieść minionych lat (ros. Повесть временных лет (Повѣсть временныхъ лѣтъ) ,ukr. Повiсть врем'яних лiт, inne polskie nazwy: Powieść doroczna, Powieść lat minionych, Kronika Nestora) - staroruski latopis opisujący dzieje państwa ruskiego od czasów najdawniejszych (przybycie Ruryka) do początku XII wieku, podstawowe źródło do historii wczesnej Rusi Kijowskiej.
Spis treści |
[edytuj] Autorstwo kroniki i czas jej powstania
Pełny tytuł latopisu brzmi: Oto powieść minionych lat, skąd wyszła ziemia ruska, kto był najpierw księciem w Kijowie i skąd ziemia ruska powstała. Według tradycji autorem był kijowski mnich Nestor (stąd nazwa: Kronika Nestora), jednak jego autorstwo zostało już w końcu XIX wieku podane w wątpliwość. Dziś uczeni są podzieleni w opiniach, najczęściej uważa się jednak, że Nestor był autorem jedynie najstarszej redakcji Powieści minionych lat, napisanej w 1113. Następna redakcja pochodzi prawdopodobnie z roku 1116 i jest przypisywana ihumenowi klasztoru wydubickiego, Sylwestrowi, część badaczy przypuszcza, że Powieść minionych lat posiadała jeszcze trzecią redakcję. Dzisiejszy tekst dotrwał do naszych czasów w późniejszych odpisach i kompilacjach. Istnieją również hipotezy, iż tekst Powieści minionych lat już w czasach Nestora był zmieniany ze względu na interesy dynastii panującej w Kijowie.
[edytuj] Chronologia kroniki
Autor kroniki posługuje się kalendarzem bizantyjskim. Jednocześnie przed omówieniem przywołania Ruryka, przedstawia obliczenia czasu jaki minął między, istotnymi jego zdaniem, wydarzeniami historycznymi: Od Adama do potopu 2242 lata, od Potopu do Abrahama...' itd. aż do panowania Michała III. Obliczenia te zawierają szereg błędów, których wyjaśnienie jest istotne, dla ustalenia rzeczywistych dat, opisywanych przez kronikę wydarzeń, we wczesnej historii Rusi. Jako podstawowy autor wymienia rok 6360 (czyli 852). Ma to być rok w którym zaczął panowanie cesarz Michał III. W rzeczywistości Michał III zaczął panowanie 10 lat wcześniej (koronacja) lub 4 lata później (przewrót pałacowy i odsunięcie od władzy matki cesarza - Teodory). Z drugiej strony, od Narodzenia Chrystusa do Konstantyna minęło, według Nestora 318 lat zaś od Konstantyna do Michała 542 lata co dawałoby rok 860, ten rok sugeruje też druga pojawiająca się pod tą data informacja zaczęto nazywać ten kraj ziemią ruską. O tym zaś dowiedzieliśmy się stąd, że za tego cesarza przychodziła Ruś, na Carogród. Wprawdzie informacja nie jest do końca jasna (nie wiadomo, czy Ruś miała przychodzić do Bizancjum w tym roku, czy jedynie za panowania tego cesarza), nie mniej pasuje to do znanego skądinąd ataku Rusów na Konstantynopol w 860 roku. Jednakże ten właśnie atak opisuje Nestor później, pod rokiem 6374 (czyli 866). Znowu od Michała do Olega miało minąć 29 lat, co dawałoby rok 6389 (czyli 881) a nie jak pisze dalej 6387 (879). Po podliczeniu wszystkich, wymienianych przez Nestora etapów, od stworzenia świata, do początku panowania Michała wychodzi nie jak podaje on 6360, ale 6313 lat. Z tych powodów uczeni ostrożnie podchodzą do wczesnych dat w kronice.
[edytuj] Znaczenie kroniki
Powieść minionych lat jest podstawowym źródłem pisanym dla historii Słowiańszczyzny wschodniej a szczególnie historii państw Ruskich. Ma też wielkie znaczenie jako zabytek literatury w języku staroruskim. Stanowi bardzo ważny element świadomości narodowej narodów wschodniosłowiańskich. Polskie tłumaczenie Powieści minionych lat autorstwa prof. Franciszka Sielickiego zostało wydane w 1968 roku.
