Kalendarz bizantyjski

Z Wikipedii

Kalendarz bizantyjski – kalendarz oficjalnie używany w Cesarstwie Bizantyjskim do upadku tego państwa w 1453 r., a także w innych krajach kulturowo związanych z Bizancjum.

Spis treści 1 Nazwa 2 Rachuba czasu 3 Historia 4 Geograficzny zasięg obowiązywania kalendarza bizantyjskiego 5 Przykładowe ważne daty wg bizantyjskiej rachuby lat 6 Przypisy

[edytuj] Nazwa

Kalendarz bizantyjski w okresie swego obowiązywania nie był nazywany bizantyjskim, jako iż określenie Bizancjum weszło do użytku dopiero w ponad 100 lat po upadku tego cesarstwa, przez współczesnych nazywanego "rzymskim". W życiu codziennym ludzie posługujący się nim na co dzień określali go zapewne jedynie mianem "kalendarz" (podobnie jak to czynią obecnie użytkownicy kalendarza gregoriańskiego); nie wiadomo natomiast, jak określano ten system rachuby czasu dla odróżnienia go od innych kalendarzy.

Obecnie przy podawaniu lat wg kalendarza bizantyjskiego stosuje się niekiedy skrót BE (od ang. Byzantine Era), analogicznie do zapisu A.D., n.e. B.C. czy p.n.e.; skrót ten jest umieszczany po numerze roku (np. 6496 r. BE czyli 988 r. n.e.).

[edytuj] Rachuba czasu

Kalendarz bizantyjski oparty był w swych głównych zarysach na kalendarzu juliańskim, zaś najważniejsza różnice dotyczyły daty rozpoczęcia roku oraz sposobu rachuby lat.

Rok dzielił się na siedmiodniowe tygodnie, a układ miesięcy był taki, jak w kalendarzu juliańskim. Jednak początek roku przypadał na dzień 1 września.

Lata liczone były od stworzenia świata, które, wg Bizantyjczyków nastąpiło 5509/5508 r. p.n.e. Ten sposób rachuby lat zastąpił tradycyjne oznaczanie ich nazwiskami konsulów (co wobec utraty znaczenia przez urząd konsula już od dawna sprawiało problemy także na zachodzie cesarstwa), a przy obliczeniach historycznych – równie tradycyjne liczenie lat od założenia Rzymu (Ab urbe condita).

Istnieją przesłanki do twierdzenia, iż pomiędzy kalendarzem juliańskim a bizantyjskim istniała także różnica w dniach tygodnia: kalendarze te miały by być przesunięte względem siebie o kilka dni, tak że bizantyjska niedziela przypadała w dzień, który na Zachodzie był środą. Nie jest jasne kiedy i w jakich okolicznościach wykształciłaby się owa różnica, której istnienie nie jest pewne^[1]

[edytuj] Historia

Nie jest jasne, kiedy wykształciły się te odrębności w stosunku do kalendarza juliańskiego, a zwłaszcza odmienna rachuba lat; prawdopodobnie nastąpiło to ok. IV – V w. n.e.; kalendarz bizantyjski istniał już na przełomie V i VI w. Oficjalnie potwierdzenie istnienia kalendarza bizantyjskiego nastąpiło późno – dopiero w 988 r. uczynił to cesarz Bazyli II, aczkolwiek stosowanie tego kalendarza w praktyce, także przez administrację cesarską miało miejsce już dużo wcześniej.

[edytuj] Geograficzny zasięg obowiązywania kalendarza bizantyjskiego

Kalendarz bizantyjski używany był w Bizancjum oraz niektórych krajach podlegających wpływowi kultury bizantyjskiej. Przyjęły go zwłaszcza te kraje, które w średniowieczu zostały schrystianizowane przez Bizancjum, m.in. Ruś Kijowska.
Najdłużej kalendarz bizantyjski używany był w Rosji i dopiero w 1700 r. decyzją Piotra I został zastąpiony przez kalendarz juliański.

Obecnie kalendarz bizantyjski stosowany jest niekiedy w kilku małych kościołach należących do Cerkwi prawosławnej

[edytuj] Przykładowe ważne daty wg bizantyjskiej rachuby lat

• rok 4755 (753 r. p.n.e.) – założenie miasta Rzym.
• rok 4841 (667 r. p.n.e.) – założenie miasta Bizancjum
• rok 5509 (1 r. n.e.) – symboliczna data narodzenia Chrystusa i początek tzw. naszej ery w kręgu kultury łacińskiej
• rok 6496 (988 r.) – oficjalne przyjęcie bizantyjskiej rachuby czasu przez cesarza Bazylego II.
• rok 6961 (1453 r.) – upadek Bizancjum

• rok 2008 kalendarza gregoriańskiego (do 31 sierpnia) to wg bizantyjskiej rachuby lat rok 7516, zaś 1 września rozpocznie się rok 7517.

Przypisy