Prawa człowieka w Korei Północnej

Z Wikipedii

Ten artykuł jest częścią serii Ustrój i polityka Korei Północnej

Ustrój polityczny Korei Północnej Prezydent: Kim Ir Sen (zmarły) Przywódca KRLD: Kim Dzong Il Premier: Kim Yong-il Koreańska Partia Pracy Podział administracyjny Geografia Prawa człowieka Dżucze Polityka zagraniczna

Edytuj ten szablon

Niezwykle trudno jest precyzyjnie ustalić, w jakim stopniu przestrzegane są prawa człowieka w Korei Północnej. Związane jest to z panującą w kraju atmosferą powszechnej nieufności oraz zamkniętym charakterem państwa. Rząd Korei Północnej stawia duże utrudnienia przed obcokrajowcami starającym się o pozwolenie na wjazd na terytorium państwa oraz monitoruje wszelką aktywność tych, którym zostaje udzielona taka zgoda. Pracownicy organizacji pomocy humanitarnej również są obiektem stałej inwigilacji i nie mają dostępu do miejsc i regionów, w których rząd nie życzy sobie ich obecności. Obywatele Korei Północnej nie mogą swobodnie opuszczać swojego kraju, dlatego też dokumentacja stanu praw człowieka jest gromadzona głównie na podstawie relacji zebranych od uchodźców i uciekinierów. Oficjalne stanowisko rządu wyrażone za pośrednictwem Koreańskiej Centralnej Agencji Prasowej informuje, że problem nieprzestrzegania praw człowieka w Korei Północnej nie istnieje, ponieważ panujący tam ustrój socjalistyczny został wybrany przez samych ludzi, którym wiernie służy.

Pomimo trudności z zarysowaniem przejrzystego, całościowego obrazu sytuacji wewnętrznej kraju, bezspornym pozostaje fakt, że rząd kontroluje praktycznie każdą działalność, która ma miejsce na terytorium Korei Północnej. Obywatele nie mogą w sposób wolny wyrażać swoich opinii, a ci którzy krytykują reżim narażeni są na surowe represje. Wszystkie działające media znajdują się pod ścisłą kontrolą rządu i spełniają przede wszystkim funkcję tuby propagandowej administracji Kim Dzong Ila.

Szereg rządów państw oraz organizacji pozarządowych (włączając w to Amnesty International i Organizację Narodów Zjednoczonych) potępiło Koreę Północną za nieprzestrzeganie podstawowych standardów praw człowieka. Organizacja Freedom House w raporcie z 2006 stwierdza, że “Korea Północna jest totalitarną dyktaturą i jednym z najbardziej restrykcyjnych państw na świecie. Każdy aspekt życia - społeczny, polityczny lub ekonomiczny – jest ściśle kontrolowany przez państwo. Panujący reżim odmawia Północnym Koreańczykom ich wszystkich podstawowych praw, przetrzymuje w ciężkich warunkach dziesiątki tysięcy więźniów politycznych i prowadzi mocno izolacjonistyczną politykę zagraniczną”. W rankingu Freedom House ^[1] Korea Północna otrzymała najniższe z możliwych ocen zarówno w kategorii wolności obywatelskich, jak i praw politycznych. Władze Korei Północnej stanowczo zaprzeczają doniesieniom o łamaniu praw człowieka – wyjątkiem jest sprawa porwań obcokrajowców. Co więcej, uciekinierzy są oskarżani o kłamstwa i działanie na rzecz interesu Stanów Zjednoczonych.

Spis treści 1 Prawa i wolności obywatelskie 1.1 Wolność wypowiedzi i prawo do zrzeszania się 1.2 Wolność sumienia i wyznania 1.3 Wolność poruszania się 1.4 Prawo do informacji 1.5 Prawa mniejszości 1.6 Prawa osób niepełnosprawnych 2 Państwowy wymiar sprawiedliwości 2.1 System więziennictwa 2.2 Znane lokalizacje obozów koncentracyjnych 3 Ekonomia 3.1 Klęska głodu i system dystrybucji żywności 4 Porwania obcokrajowców 5 Bibliografia 6 Przypisy 7 Linki zewnętrzne i źródła informacji

[edytuj] Prawa i wolności obywatelskie

Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych Do Spraw Praw Człowieka w oficjalny sposób potwierdziło powszechne i powtarzające się przypadki łamania praw człowieka, które mają miejsce w Korei Północnej. Jak informuje oficjalne stanowisko:

Wyraża [się] głębokie zaniepokojenie z powodu powtarzających się doniesień na temat systemowych, szeroko rozpowszechnionych i poważnych pogwałceń praw człowieka w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej, włączając w to:

(a) Tortury i inne okrutne, nieludzkie lub degradujące traktowanie lub karanie, publiczne egzekucje, przetrzymywanie w więzieniu bez decyzji sądu lub na podstawie arbitralnej decyzji, brak rzetelnych procesów sądowych i jasnych zasad prawych, wykonywanie kary śmierci w procesach politycznych, utrzymywanie dużej liczby obozów więziennych oraz wykorzystywanie na dużą skalę przymusowej siły roboczej;

(b) Sankcje obejmujące obywateli Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej repatriowanych spoza jej granic, traktowanie opuszczenia przez nich kraju jako zdrady, co skutkuje uwięzieniem, torturami, nieludzkim i degradującym traktowaniem oraz karą śmierci;

(c) Wszechobecne i surowe ograniczenia wolności myśli, sumienia, wyznania, opinii i wypowiedzi, prawa do pokojowych zgromadzeń i do zrzeszania się, prawa do informacji oraz ograniczenia nałożone na każdą osobą pragnącą swobodnie poruszać się po kraju, jak i poza jego granicami;

(d) Nieustające łamanie praw człowieka i podstawowych wolności kobiet, w szczególności handel kobietami w celu zmuszania ich do uprawiania prostytucji, zmuszanie do wstępowania w związki małżeńskie, przymusowe aborcje motywowane przynależnością etniczną, włączając w to stosowanie zastrzyków wywołujących sztuczne poronienie, a także zabijanie dzieci repatriowanych matek w takich miejscach jak areszty policyjne lub obozy pracy;^[2]

[edytuj] Wolność wypowiedzi i prawo do zrzeszania się

W Korei Północnej wolność słowa i zgromadzeń jest zagwarantowana konstytucyjnie.^[3] W praktyce jednak konstytucyjne zapewnienia stanowią martwy zapis, wobec którego pierwszeństwo mają inne rozporządzenia, łącznie z wymogiem by obywatele prowadzili “socjalistyczny tryb życia”. Wszelka krytyka rządu i osób sprawujących władzę jest surowo zabroniona i może być pretekstem do aresztowania i osadzenia w obozach “reedukacyjnych”. Wszystkie odbiorniki radiowe i telewizyjne są dystrybuowane za pośrednictwem odpowiednich urzędów; przestrajanie ich w celu uzyskania możliwości odbioru transmisji zagranicznych jest surowo wzbronione i obłożone drakońskimi karami. W Korei Północnej działa wiele organizacji społecznych, jednak wszystkie wydają się być pod ścisłą kontrolą rządu. Do porządku dziennego należy oddawanie czci administracji rządowej oraz złożony kult jednostek – Kim Dzong Ila oraz jego zmarłego ojca Kim Ir Sena. Na podstawie relacji uciekinierów można stwierdzić, że propagowanie kultu jednostki jest jedną z podstawowych funkcji praktycznie wszystkich filmów, sztuk i książek produkowanych w kraju.

[edytuj] Wolność sumienia i wyznania

Według oficjalnych szacunków rządu w kraju żyje 10.000 protestantów, 100.000 buddystów i 4.000 katolików gromadzących się w 500 kościołach. Niewiadomym pozostaje jednak, czy w kraju przebywa choć jeden katolicki duchowny. Niektóre doniesienia wskazują, że istniejące organizacje religijne służą przede wszystkim podtrzymywaniu kontaktów z innymi krajami. W Chinach, przy granicy z Koreą działa szereg organizacji chrześcijańskich niosących pomoc uchodźcom, a także zajmujących się przemytem egzemplarzy Biblii oraz innych przedmiotów religijnych.

Rząd Korei Północnej stoi na stanowisku, że za religijnie motywowaną południowokoreańską pomocą i wsparciem dla uchodźców próbujących przedostać się przez północno-wschodnią granicę do Chin, kryją się cele polityczne, w tym także działanie na rzecz obalenia reżimu. Według relacji uciekinierów miały miejsce egzekucje osób zaangażowanych w przemyt egzemplarzy Biblii.^[4] Istnieją podstawy by sądzić, że uciekinierzy, którzy przyjęli chrześcijaństwo po ucieczce do Chin, po czym zostali deportowani przez chińskie władze z powrotem do Korei Północnej, są rutynowo osadzani w obozach koncentracyjnych lub uśmiercani.^[5][6]

W Pjongjang czynne są cztery kościoły chrześcijańskie – dwa protestanckie, katolicki i prawosławny. Według relacji uciekinierów, uprzednio zajmujących wysokie stanowiska w reżimie, kościoły te są jedynie fasadowymi ośrodkami, w których zatrudnieni są opłacani przez rząd pracownicy, a ich głównym celem jest stwarzanie przed obcokrajowcami wrażenia, że w społeczeństwie północnokoreańskim panuje wolność wyznania. Pomimo tych doniesień nabożeństwa w tych kościołach nie różnią się znacząco od nabożeństw odprawianych poza granicami Korei Północnej.

[edytuj] Wolność poruszania się

Zwykli obywatele nie mają możliwości swobodnego poruszania się po kraju ani wyjazdu za granicę. Tylko członkowie elity politycznej mogą posiadać samochód. Dostęp do paliwa i innych środków transportu jest reglamentowany przez rząd. Zdjęcia satelitarne Korei Północnej pokazują praktycznie całkowity brak pojazdów na drogach. Jako środek represji politycznych powszechnie stosowane są przymusowe przesiedlenia poszczególnych obywateli i całych rodzin.^[7]

Zezwolenie na mieszkanie w Pjongjangu otrzymują jedynie ci, którzy wykazują się dobrą kondycją fizyczną i nienaganną postawą polityczną. Obywatele, których podejrzewa się o działalność wywrotową lub podejrzewani są o to członkowie ich rodzin, są usuwani z miasta. Podobnym procedurom poddawani są ci, którzy wykazują się określonym stopniem niepełnosprawności fizycznej lub umysłowej. Praktyki te mogą stanowić znaczącą metodę utrzymywania dyscypliny społecznej, ponieważ, jak się powszechnie uważa, zaopatrzenie w żywność i warunki mieszkaniowe są znacznie lepsze w stolicy niż na prowincji.

[edytuj] Prawo do informacji

Korea Północna znajduje się na ostatniej pozycji Światowego Wskaźnika Wolności Prasy publikowanego przez organizację Reporterzy bez Granic.^[8] Wszystkie media są ściśle kontrolowane przez rząd i skupione przede wszystkim na uprawianiu politycznej propagandy oraz promowaniu kultu jednostki Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila. Powszechnie uważa się, że podawane przez media informacje są często nieprawdziwe. Powszechną praktyką jest stawianie Stanów Zjednoczonych w roli “kozła ofiarnego”, przy pomocy którego tłumaczone są przyczyny wewnętrznych kryzysów i niepowodzeń.

Odbiorniki radiowe i telewizyjne, które można kupić na terenie Korei Północnej są skonstruowane tak, by mogły odbierać tylko rządowe częstotliwości. Wszystkie odbiorniki opatrzone są pieczęcią, której stan może zostać sprawdzony. Samodzielna manipulacja sprzętem i odbieranie transmisji spoza Korei Północnej jest traktowane jako poważne przestępstwo. ^[9]

Korea Północna i Południowa stosują różne systemy telewizyjne (odpowiednio SECAM i NTSC), w związku z czym nie jest możliwy odbiór sygnału telewizyjnego w rejonie przygranicznym. Istnieje natomiast możliwość odbioru chińskich transmisji telewizyjnych w rejonach graniczącym z tym krajem.

[edytuj] Prawa mniejszości

Korea Północna jest jednym z najbardziej jednorodnych etnicznie krajów świata, w którym praktycznie nie istnieje zjawisko imigracji. Wśród niewielkiej liczby nie-koreańskich imigrantów, którzy dobrowolnie osiedlili się na terenie Korei Północnej przeważają przede wszystkim małżonkowie (głównie kobiety) tych Koreańczyków, którzy wyemigrowali z Japonii w latach 1955 – 1980. Osoby te zostały zmuszone do asymilacji i w znacznej mierze (z wyjątkiem tych, którzy zostali przyjęci do administracji rządowej) nie zostali w pełni zaakceptowani przez północnokoreańskie społeczeństwo.

[edytuj] Prawa osób niepełnosprawnych

22 marca 2006, południowokoreański oddział agencji Associated Press opublikował relację północnokoreańskiego uciekiniera, lekarza Ri Kwang Chol, który opisał praktyki natychmiastowego uśmiercania noworodków z wadami fizycznymi.^[10] W jednym z raportów Organizacja Narodów Zjednoczonych wspomina o podejrzeniach, że w Korei Północnej niepełnosprawni ludzie są “grupowani” i wysyłani do “specjalnych obozów”.^[11]

[edytuj] Państwowy wymiar sprawiedliwości

[edytuj] System więziennictwa

Powszechnie uważa się, że w Korei Północnej samo podejrzenie o działalność dysydencką w większości przypadków prowadzi do aresztowania, tortur i osadzenia w więzieniu. Administracja Kim Dzong Ila utrzymuje, że nic takiego nie ma miejsca. W odpowiedzi na te zapewnienia wielu uchodźców złożyło relacje, w których opisują warunki życia panujące w Korei Północnej. Rząd jest oskarżany o utrzymywanie obozów dla więźniów politycznych, w których przebywać może nawet 200.000 osadzonych, włączając w to dzieci, których jedynym przewinieniem jest posiadanie “wroga klasowego” wśród krewnych. Wiele relacji północnokoreańskich uchodźców mówi o przypadkach aborcji, dzieciobójstwa i głodu w tych obozach. Osadzeni są stale narażeni na ekstremalne formy znęcania się fizycznego, w wielu wypadkach kończącego się śmiercią.^[12][13]

W 2002 była działaczka partyjna Lee Soon Ok złożyła oświadczenie przed komisją Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych, którego tematem był sposób, w jaki została potraktowana przez północnokoreański wymiar sprawiedliwości. Lee Soon Ok zrelacjonowała szereg rodzajów tortur, którym była poddawana, których skutkiem był trwały uszczerbek na zdrowiu. Zrelacjonowała również proces przed marionetkowym sądem, który skazał ją na 13 lat w obozie koncentracyjnym. Jak stwierdziła była traktowana wyjątkowo łagodnie ze względu na jej doświadczenie w zawodzie księgowej. Zgodnie z jej oświadczeniem “w okresie [jej] osadzenia od 1987 do 2000 roku, większość z przebywających tam 6.000 więźniów umarło z powodu panujących złych warunków lub tortur”. Opisała też dużą liczbę przypadków tortur i śmierci poszczególnych więźniów, włączając w to zabijanie dzieci i przymusowe aborcje. Szczegóły jej zeznań pokrywają się z zeznaniami innych świadków.^[14]

W wyprodukowanym w 2004 przez telewizję BBC filmie dokumentalnym znalazły się doniesienia o tym, że w jednym obozów koncentracyjnych na więźniach umieszczanych w komorach gazowych testowana jest broń chemiczna.^[15] Życie w północnokoreańskich obozach koncentracyjnych jest tematem kilku innych filmów dokumentalnych, w tym The Aquariums of Pyongyang autorstwa Kang Chol Hwana.

[edytuj] Znane lokalizacje obozów koncentracyjnych

Poniższa lista zawiera nazwy niektórych miejscowości, w których, według ustaleń, usytuowane obozy koncentracyjne. Lista ta nie jest kompletna.

• Bukchang
• Chongjin
• Daeheung
• Danchun
• Haengyong
• Hoeryong
• Hwasong
• Jeonger-ri
• Kaechon
• Kangdong
• Kyungsung
• Onsong (zamknięty w 1987 po zamieszkach i masakrze więźniów)^[16]
• Oro
• Senghori
• Sinuiji
• Yongdam
• Yodok

[edytuj] Ekonomia

[edytuj] Klęska głodu i system dystrybucji żywności

W latach 60. i 70., przy pomocy centralnie sterowanej ekonomii, Korei Północnej udawało się utrzymać względnie wysoki wzrost gospodarczy. Gospodarka północnokoreańska do późnych lat 70. była uznawana za silniejszą od południowokoreańskiej. Poważne kłopoty zaczęły się w latach 90., kiedy silnym ciosem okazał się upadek ZSRR i związane z tym zerwanie strategicznych umów handlowych.^[17] Normalizacja stosunków pomiędzy Koreą Południową a Chinami stała się przyczyną ochłodzenia stosunków z tym drugim krajem.^[18] Na złą sytuację ekonomiczną nałożyły się katastrofalne powodzie z lat 1995 i 1996 oraz następująca po nich równie katastrofalna susza, której początek przypadł na rok 1997.^[19] W powiązaniu z faktem, że tylko 18 procent kraju nadaje się do produkcji rolnej^[20] oraz brakiem możliwości importu dóbr niezbędnych do podtrzymania produkcji przemysłowej^[21], doprowadziło to do ogromnej klęski głodu i upadku gospodarczego kraju. Liczbę ofiar głodu szacuje się na ok. 600.000.

Począwszy od roku 1999 dzięki międzynarodowej pomocy liczba osób umierających z głodu została znacząco ograniczona. Wiosną 2005 roku organizacja World Food Program doniosła, że istnieje niebezpieczeństwo ponownego wystąpienia klęski głodu oraz że rząd północnokoreański zmobilizował ok. miliona mieszkańców miast do pracy w rolnictwie.^[22] W 2005 roku ogólna sytuacja w rolnictwie poprawiła się, a zbiory wzrosły o 5,3% (do 4,54 milionów ton zboża); miało to miejsce przede wszystkim dzięki zastosowaniu południowokoreańskich nawozów otrzymanych w ramach pomocy międzynarodowej. Pomimo polepszenia sytuacji World Food Program oszacował, że nadal brakuje ok. 6 milionów ton zboża, niezbędnego do wyżywienia całego społeczeństwa północnokoreańskiego. Rząd zrezygnował jednak z pomocy i dostawy żywności ustały z dniem 31 grudnia 2005. W tym samym czasie agencje prasowe donosiły, że rząd w dalszym ciągu podnosił ceny żywności przy jednoczesnym obniżaniu dziennych racji.

Społeczeństwo północnokoreańskie jest rozwarstwione na szereg klas, u podłoża których leży rodowód polityczny poszczególnych obywateli i ich rodzin.^[23] Organizacje Refugees International, Lekarze bez Granic i Amnesty International oskarżają władzę Korei Północnej o dyskryminacje przedstawicieli “wrogich” klas podczas dystrybucji podstawowych dóbr, w tym także żywności. Do niektórych “zamkniętych” rejonów, w których zamieszkuje wyższa liczba przedstawicieli “wrogich” klas, żywność pochodząca z pomocy międzynarodowej dociera w ograniczonej ilości.

Władze Korei Północnej utrzymują jedną z najliczniejszych armii świata oraz finansują ekstrawagancki styl życia swojego przywódcy Kim Dzong-Ila.^[24] Przed ustaniem pomocy z końcem 2005 r., World Food Program szacował, że Korea Północna potrzebuje natychmiastowej pomocy żywnościowej o wartości 200 milionów dolarów. Dla porównania, według CIA World Factbook, północnokoreański budżet wojskowy z roku 2002 wyniósł 5,2 miliarda dolarów.

[edytuj] Porwania obcokrajowców

Po zakończeniu wojny koreańskiej zaczęły się pojawiać doniesienia o porwanych i przetrzymywanych na terenie Korei Północnej obcokrajowcach. W większości przypadków chodziło o obywateli Korei Południowej i Japonii. Przez wiele lat doniesienia te były lekceważone i uznawane za część teorii spiskowej, także przez wielu krytyków reżimu. Jednak we wrześniu 2002 Kim Dzong-il, w rozmowie z premierem Japonii Junichiro Koizumi, przyznał, że na przełomie lat 70. i 80. północnokoreańskie “specjalne instytucje” były zamieszane w porwania japońskich obywateli. Jak stwierdził, osoby odpowiedzialne za ten proceder zostały ukarane.^[25] Pięciu pozostającym przy życiu ofiarom pozwolono na wyjazd do Japonii. Żadna z tych osób nie zdecydowała się na powrót do Korei Północnej. Ośmioro innych porwanych Japończyków oficjalnie uznano za zmarłych w wyniku chorób lub wypadków. Strona japońska nadal dopomina się o informacje o losach dwóch innych porwanych. Stwierdzono także, że przekazane przez Koreę Północną szczątki mające należeć do Megumi Yokota w rzeczywistości są szczątkami innej osoby. Amerykański żołnierz, który w czasie wojny koreańskiej zdezerterował na stronę północnokoreańską, Charles Robert Jenkins twierdzi, że posiada informacje o porwaniu obywatelki Tajlandii w 1978.

Pomimo przyznania się przed premierem Japonii, rząd północnokoreański zaprzecza, jakoby miały miejsce porwania obywateli innych państw i odmawia współpracy w śledztwach. Przedstawiciele rządu Korei Południowej utrzymują, że od zakończenia wojny koreańskiej porwanych zostało 486 obywateli tego kraju, w większości rybaków. Przedstawiciele i członkowie rodzin porwanych oskarżają rząd o niewystarczające starania, mające na celu przywrócenie im wolności.

[edytuj] Bibliografia

• Andrzej Rzepliński, Joanna Hosaniak (red.), Korea Północna za zasłoną,Warszawa, 2004 (pdf - 843kB)
• David Hawk, The Hidden Gulag. Exposing North Korea's Prison Camps, Washington 2003 (pdf - 8245kB) (wersja HTML)
• Stephan Haggard, Marcus Noland, Hunger and Human Rights: The Politics of Famine in North Korea, Washington 2005 (pdf - 758kB) (wersja HTML)

[edytuj] Przypisy

1. ↑ North Korea 2006Freedom in the World 2006, Freedom House
2. ↑ United Nations Commission on Human Rights (2005-04-14) Situation of human rights in the Democratic People’s Republic of Korea, Human Rights Resolution 2005/11
3. ↑ Konstytucja Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokreatycznej NovexCn.com
4. ↑ New Reports Tell of Executions, Torture of Christians in North KoreaChristian Today
5. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor.Korea, Democratic People's Republic of: International Religious Freedom Report 2004. U.S. Department of State
6. ↑ "Promoting Religious Freedom in North Korea": Dr. Sang-Chul Kim Prepared Testimony United States Commission on International Religious Freedom
7. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor.Korea, Democratic People's Republic of: Country Reports on Human Rights Practices 2004.U.S. Department of State
8. ↑ North Korea - Annual report 2005Reporters Without Borders
9. ↑ North Korea - Annual report 2005Reporters Without Borders
10. ↑ [http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article600929.ece Nation under a nuclear cloud. "Racially impure" children killed]The Times Online
11. ↑ U.N.: N. Korea puts disabled in campsDisabled Peoples' International
12. ↑ Running Out of the DarknessTIME Magazine
13. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor..Korea, Democratic People's Republic of: Country Reports on Human Rights Practices 2004U.S. Department of State
14. ↑ Testimony of Sun-ok LeeU.S. House of Representatives
15. ↑ Access to EvilBBC
16. ↑ 5,000 Prisoners Massacred at Onsong Concentration Camp in 1987The Chosun Ilbo
17. ↑ Prospects for trade with an integrated Korean marketAgricultural Outlook, April, 1992.
18. ↑ Why South Korea Does Not Perceive China to be a ThreatChina in Transition, April 18, 2003.
19. ↑ An Antidote to disinformation about North KoreaGlobal Research, December 28, 2005.
20. ↑ North Korea AgricultureFederal Research Division of the Library of Congress
21. ↑ Other Industry - North Korean TargetsFederation of American Scientists, June 15, 2000
22. ↑ North Korea, Facing Food Shortages, Mobilizes Millions From the Cities to Help Rice FarmersNew York Times
23. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor.Korea, Democratic People's Republic of: Country Reports on Human Rights Practices 2004.U.S. Department of State
24. ↑ The Supremo in His LabyrinthTIME Magazine
25. ↑ North Korea trip not a winner in JapanAsia Times Online

[edytuj] Linki zewnętrzne i źródła informacji

• Prawa człowieka w Korei Północnej na stronie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
• Rezolucja ONZ z dnia 8 kwietnia 2004
• Obywatelski Sojusz na rzecz Praw Człowieka w Korei Północnej (en)
• Amerykański Komitet na rzecz Praw Człowieka w Korei Północnej (en)
• Raport Amnesty International na temat sytuacji w Korei Północnej (en)
• Archiwum wiadomości Amnesty International na temat poszanowania praw człowieka w Korei Północnej (en)
• Archiwum wiadomości Human Rights Watch na temat poszanowania praw człowieka w Korei Północnej (en)
• Raport Departamentu Stanu USA na temat poszanowania praw człowieka w Korei Północnej (en)