Progress (statek kosmiczny)

Z Wikipedii

Progress to bezzałogowy transportowy statek kosmiczny, zaprojektowany na bazie kapsuły Sojuz. Obecnie pojazdy Progress służą do zaopatrywania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Każdy z 3-4 wystrzeliwanych w ciągu roku pojazdów pozostaje zacumowany do stacji do czasu przybycia następnego - tuż przed startem następcy, kapsuła wypełniana jest odpadkami, odczepiana od stacji, sprowadzana z orbity i ulega kontrolowanemu zniszczeniu w górnej atmosferze.

Pojazdy Progress dostarczały zaopatrzenie do wszystkich stacji kosmicznych od czasu stacji Salut 6. Pojazdy powstały, gdyż uświadomiono sobie, że długoterminowy pobyt kosmonautów na orbicie będzie wymagał ilości zaopatrzenia, której nie byłby w stanie dostarczyć Sojuz. Kosmonauta potrzebował około 30 kilogramów zaopatrzenia dziennie, czyli 5,4 tony na pół roku pobytu na stacji.

Progress jest zbliżony kształtem i rozmiarami do Sojuza. Składa się z trzech modułów:

• Ciśnieniowego modułu przedniego, zawierającego zaopatrzenie dla załogi, m.in. żywność - świeżą i pakowaną, ubrania, wyposażenie naukowe i korespondencję. Urządzenie cumownicze jest podobne do tego stosowanego w pojazdach Sojuz - z dodatkowymi przewodami na paliwo i utleniacz.

• Moduł lądownika zastąpiono niehermetycznym modułem paliwowym, o przewodach biegnących po zewnętrznej powierzchni pojazdu. Dzięki takiemu rozwiązaniu, ewentualny wyciek toksycznych gazów nie doprowadziłby do zanieczyszczenia atmosfery stacji.

• Moduł napędowy pozostał w niezmienionej formie w stosunku do modułu Sojuza, i zawiera silniki manewrowe wykorzystywane przy automatycznym dokowaniu.

Oszczędności masy w stosunku do Sojuza wynikały z tego, iż Progress był z założenia pojazdem bezzałogowym i niezdolnym do powrotu z orbity. Nie potrzebował więc ciężkich systemów podtrzymywania życia, ani osłon termicznych. Pojazd nie musiał także dzielić się na osobne moduły. Po odłączeniu od stacji, pojazd odpala rakiety hamujące i spala się w atmosferze.

Projekt pojazdu opracowało biuro TsKBEM (dziś RKK Energia). Prace nad pojazdem rozpoczęto w 1973 roku, pod oznaczeniem 11F615A15. Projekt ukończono w lutym 1974 roku, a pierwszy pojazd był gotowy do startu w listopadzie 1977. Progress 1 wystrzelono 20 stycznia 1978 roku przy pomocy rakiety wynoszącej pojazdy Sojuz.

Pierwsza wersja pojazdu miała masę 7,02 t i zabierała 2,3 t ładunku - 30% masy startowej. Miał on tę samą średnicę, co Sojuz - 2,2 metra, ale był nieco dłuższy - 8 metrów. Lot automatycznego pojazdu trwał 3 dni, tyle samo, co Sojuza. Progress był w stanie pozostawać zacumowany do stacji przez jeden miesiąc.

Pierwsza wersja pojazdu pozostawała w służbie do roku 1986. Zastąpiła ją wersja Progress M, wyposażona w usprawnienia pochodzące z pojazdów Sojuz T i Sojuz TM. Była w stanie wykonywać loty automatyczne o czasie do 30 dni i wynosić o 100 kg ładunku więcej. Była także w stanie - po raz pierwszy - transportować niewielkie ładunki z powrotem na Ziemię, dzięki kapsule Raduga. Kapsuła była w stanie pomieścić ładunki o masie do 150 kg. Miała 1,5 m długości i średnicę 60 cm. Wersja ta była także pierwszą wyposażoną w panele słoneczne.

Pojazd pozostaje w użyciu, jako statek dostawczy dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Wraz z uziemieniem floty amerykańskich wahadłowców w czasie przeprowadzania programu Return to flight, przez pewien okres był jedynym pojazdem zdolnym do wynoszenia na stację znaczących ładunków.

Podobnie jak Sojuz, a w przeciwieństwie do większości pojazdów amerykańskich, Progress posiada automatyczny system dokowania ze stacją. System można wyłączyć i dokować ręcznie, jednak w większości wypadków pojazd dokuje autonomicznie.

[edytuj] Parametry pojazdu Progress

• Masa startowa 7020 - 7249 kg
• Masa ładunku (Progress 1-24) ~2300 kg
• Masą ładunku (Progress 24-42) ~2500 kg
• Długość 7,94 m
• Średnica modułów towarowych 2,2 m
• Maksymalna średnica 2,72 m
• Objętość ładowni 6,6 m³

[edytuj] Parametry pojazdu Progress M

• Masa startowa 7130 kg
• Masa ładunku 2600 kg
• Masa ładunku stałego 1500 kg
• Masa ładunku płynnego 1540 kg
• Długość 7,23 m
• Rozpiętość baterii słonecznych 10,6 m
• Objętość ładowni hermetycznej 7,6 m³
• Średnica modułów towarowych 2,2 m
• Maksymalna średnica 2,72 m

[edytuj] Zobacz też

• Automatyczny Statek Transportowy (ATV)
• Lista bezzałogowych lotów kosmicznych do ISS