Pryska (cesarzowa)

Z Wikipedii

Pryska, Prisca Valeria (zm. ok. 315 n.e. w Tesalonice) - żona cesarza Dioklecjana, matka drugiej żony Galeriusza, Galerii Walerii.

Bliższe szczegóły z jej życia nie są znane. W chwili wstąpienia na tron Dioklecjana (284) była już jego żoną. Towarzyszyła córce Walerii na dworze zięcia Galeriusza (małżeństwo zawarto w 293), gdzie prawdopodobnie nie odgrywała większej roli politycznej. Nie zachowały się żadne wzmianki o posiadanych przez nią tytułach ani monety z wizerunkiem (w odróżnieniu od Walerii).

W czasie wypraw wojennych Galeriusza przebywała czasowo z córką na dworze męża Dioklecjana w Nikomedii. W czasie ostatniej fali prześladowań chrześcijan w 303 znalazła się w gronie osób zobowiązanych do złożenia ofiar dawnym bogom. Historyk Laktancjusz w dziele De mordibus persecutorum zasugerował, że zarówno Prisca jak i Waleria mogły być chrześcijankami, do czego późniejsi badacze podchodzą z pewną rezerwą. Sceptycznie o tej możliwości (która wprost nie została wyrażona przez Laktancjusza) wypowiedział się m.in. francuski tłumacz Laktancjusza J. Moreau, a inni historycy ograniczają się do stwierdzenia, że na dworze obie cesarzowe uchodziły za chrześcijanki, co mogło się wyrażać np. w udzielanej pomocy.

Prawdopodobnie Prisca nie towarzyszyła Dioklecjanowi w Dalmacji po jego abdykacji. Dalsze jej losy były nierozerwalnie związane z córką. W 311 zmarł po chorobie nowotworowej Galeriusz, wyznaczając na opiekuna Walerii Licyniusza, innego ze współcesarzy. Licyniusz nie był wówczas żonaty i prawdopodobnie złożył Walerii propozycję małżeństwa, którą ta odrzuciła i razem z matką udała się na dwór cesarza Maksymina Dai (siostrzeńca Galeriusza). Z kolei o rękę Walerii wystąpił Maksymin Daja, chociaż żonaty, i kolejna odmowa pociągnęła za sobą niełaskę. Majątek Walerii i Priski został skonfiskowany, stracono część ich służby, a same cesarzowe skazane zostały na wygnanie. Przez jakiś czas przebywały na zesłaniu na Saharze. Bezskutecznie za żoną i córką wstawiał się były cesarz Dioklecjan.

W 313 cesarz Maksymin Daja został pokonany przez Licyniusza i niebawem zmarł. Z rozkazu Licyniusza zginęli m.in. wdowa i dzieci zmarłego, a także przebywający na jego dworze syn Galeriusza Kandydian (niegdyś adoptowany przez Walerię). Licyniusz wydał także wyrok śmierci na Walerię i Priscę, ale obie zdołały zbiec w przebraniu prostych kobiet. W różnych prowincjach cesarstwa ukrywały się przez piętnaście miesięcy, przypuszczalnie próbując schronić się w Dalmacji u Dioklecjana. Ostatecznie zostały ujęte w Tesalonice i publicznie stracone.

Źródła:

• Beata Stola, Cesarzowe pierwszej tetrarchii: Priska, żona Dioklecjana i Waleria, żona Galeriusza, w: "Meander", nr 1-2 z 1991, str. 55-62