Przegląd zagadnień z zakresu wspinaczki

Z Wikipedii

Indeks:
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - Ł - M - N - O - Ó - P - R - S - Ś - T - U - W - Y - Z - Ż

---

[edytuj] A

• A0-A5+ – skala trudności dróg skalnych w technice hakowej
• abałakow – sposób założenia punktu asekuracyjnego poprzez przełożenie pętli przez dwa prostopadłe otwory wydrążone w lodzie (od nazwiska rosyjskiego alpinisty Witalija Abałakowa)
• AF – zobacz all-free
• aklimatyzacja – proces przystosowywania się organizmu do trudnych warunków, we wspinaczce najczęściej do zmniejszonej ilości tlenu w powietrzu na dużych wysokościach
• all-free (w jęz. ang. wszystko wolne) – sposób przejścia drogi wspinaczkowej
• altimetr – zobacz wysokościomierz
• alpinizm
  • alpinizm przemysłowy
• asekuracja – zespół działań mających na celu zabezpieczenie przed skutkami potencjalnego odpadnięcia
• azerowanie – technika wspinaczki (od A0 – najniższego stopnia trudności w technice hakowej)

[edytuj] B

• bloker – węzeł stosowany m.in. do autoasekuracji podczas zjazdu na linie
• bong – rodzaj haka
• bouldering
• buty wspinaczkowe

[edytuj] C

• campus – przyrząd służący do treningu wspinaczkowego, składający się z szeregu poziomych listewek
• Camalot – rodzaj frienda (opatentowany wzór firmy Black Diamond)
• choroba wysokościowa
• chwyt – fragment rzeżby terenu, którego wspinacz chwyta się ręką
• chwytotablica – przyrząd służący do treningu wspinaczkowego, składający się z szeregu chwytów różnego typu i rozmiaru
• czekan
  • czekan turystyczny
  • czekan wspinaczkowy
• czekanomłotek
• czwórka – technika wspinaczkowa

[edytuj] D

• deadman (ang. nieboszczyk) – zobacz kotwiczka śnieżna
• deterioracja
• direttissima (wł. droga kropli wody) – określenie drogi wspinaczkowej poprowadzonej możliwie blisko linii spadku wierzchołka
• droga wspinaczkowa
• dulfer – technika wspinaczkowa używana do pokonywania rys (od nazwiska niemieckiego wspinacza Hansa Dülfera)
• dziabka – potocznie: czekan wspinaczkowy
• dziewiątka (węzeł) – węzeł
• dziewiątka (wspinaczka) – technika wspinaczkowa

[edytuj] E

• egipcjanin – technika wspinaczkowa używana do pokonywania miejsc przewieszonych polegająca na uniesieniu jednej stopy powyżej kolana w celu uzyskania lepszego ułożenia ciała
• ekspozycja – wrażenie dużej wysokości nad ziemią, otwartość formacji skalnej
• ekspres – dwa karabinki spięte taśmą
• ekstraktor – zobacz jebadełko

[edytuj] F

• ferrata – zobacz via ferrata
• fifka – rodzaj haka
• flash (w jęz. ang. błysk światła) – sposób przejścia drogi wspinaczkowej za pierwszym podejściem, bez odpadnięcia i bez obciążania przelotów, jednak z wcześniejszą znajomości drogi lub jej schematu
• folia NRC
• friend – mimośrodowy przyrząd służący do zakładania punktów asekuracyjnych w szczelinach o różnej szerokości

[edytuj] G

• garda (węzeł) – samozaciskowy węzeł stosowany m.in. do podchodzenia na linie
• giełgaczka
• główka skowronka – węzeł stosowany m.in. do wiązania taśmy do karabinka
• GPS (ang. Global Positioning System) – system służycy do określania współrzędnych geograficznych i wysokości za pomocą satelit, potocznie: przyrząd służący do nawigacji za pomocą systemu GPS
• grań – krawędź utworzona przez stykające się zbocza górskie
• Grigri – samozaciskowy przyrząd asekuracyjno-zjazdowy (opatentowany wzór firmy Petzl)
• gzyms – forma ukształtowania terenu

[edytuj] H

• hak
• hakówka – wspinaczka techniką sztucznych ułatwień
• harszle
• heks – rodzaj sześcioramiennej kostki
• HMS (niem. Halb Mastwurf Sicherung) – zobacz półwyblinka, również dla określenia karabinka o kształcie ułatwiającym asekurowanie za pomocą półwyblinki

[edytuj] I

• igła skalna – forma ukształtowania terenu

[edytuj] J

• jama śnieżna – rodzaj schronienia stosowany w sytuacjach awaryjnych
• jebadełko – urządzenie służące do osadzania i wyjmowania kostek i innych przyrządów
• jumar – urządzenie samozaciskowe służące do szybkiego poruszania się z użyciem liny poręczowej
• jumarowanie – technika wspinaczki z użyciem jumara

[edytuj] K

• kant – forma ukształtowania terenu skalnego
• karabinek – metalowy pierścień używany m.in. do łączenia pętli, lin oraz punktów asekuracyjnych
• kask wspinaczkowy
• Karta Taternika – dokument wydawany przez PZA osobom które ukończyły kurs taternicki
• Karta Wspinacza – dokument wydawany przez PZA osobom które ukończyły kurs wspinaczkowy
• klucz do kości – zobacz jebadełko
• kubek – rodzaj przyrządu asekuracyjnego
• klinowanie – technika wspinaczkowa używana do pokonywania szczelin
• klucz zjazdowy – technika zjazdu bez użycia przyrządu zjazdowego a jedynie poprzez oplecenie ciała liną
• kluczka – węzeł stosowany m.in. do łączenia lin o zbliżonej średnicy lub zabezpieczania końcówek lin
• komin – pionowa formacja skalna posiadająca formę zagłębienia ograniczonego ścianami skalnymi
• komora hiperbaryczna – nadmuchiwany worek służący do leczenia m.in. choroby wysokościowej poprzez utrzymywanie chorego w warunkach wyższego ciśnienia atmosferycznego
• kompas
• kontrfifka – rodzaj haka
• kostka
• kotwiczka śnieżna – metalowa płytka służąca do założenia stanowiska asekuracyjnego w terenie pokrytym śniegiem
• krawat – zobacz główka skowronka
• krawędź – forma ukształtowania terenu
• kurs taternicki
• kurs skałkowy

[edytuj] L

• lawina
• lina
  • lina bliźniacza
  • lina dynamiczna
  • lina podwójna
  • lina pojedyncza
  • lina poręczowa
  • lina statyczna
• listek – rodzaj haka o cienkim, prostopadłym do ucha ostrzu
• lodowiec
• lonża

[edytuj] Ł

• ławeczka
• łącznik – pętla w uprzęży wspinaczkowej służąca do wpięcia przyrządu asekuracyjnego lub zjazdowego

[edytuj] M

• magnezja – proszek używany do osuszania dłoni w czasie wspinaczki
• małpa – zobacz jumar
• małpowanie – zobacz jumarowanie
• mata boulderowa
• motyl alpejski – węzeł stosowany m.in. do dopinania się do liny asekuracyjnej

[edytuj] N

• nachwyt
• namiot ścianowy – rodzaj namiotu umożliwiającego biwakowanie na ścianie
• NRC – zobacz folia NRC
• nyża – forma ukształtowania terenu

[edytuj] O

• odpadnięcie
• odzyskiwanie sprzętu wspinaczkowego – techniki służące do odzyskiwania z drogi wspinaczkowej sprzętu takiego jak: liny, friendy czy śruby lodowe po ich użyciu
• okap – forma ukształtowania terenu
• on-sight (w jęz. ang. od razu) – sposób przejścia drogi wspinaczkowej za pierwszym podejściem, bez wcześniejszej znajomości drogi, bez odpadnięcia i bez obciążania przelotów
• OS – zobacz on-sight
• ostaniec
• overboty – ochraniacze zakładane na buty przeciwdziałające zamoczeniu oraz dostaniu się wody lub śniegu górą buta; w odróżnieniu od stuptutów okrywają całość buta

[edytuj] Ó

• ósemka (przyrząd asekuracyjno-zjazdowy)
• ósemka (węzeł) – węzeł stosowany m.in. zabezpieczania końcówek lin

[edytuj] P

• Pantera Śnieżna – rosyjskie wyróżnienie alpinistyczne
• perć – górska ścieżka, często poprowadzona granią jak np. Orla Perć
• Pieps – system wspomagający wyszukiwanie zasypanych przez lawiny
• płachta biwakowa – rodzaj schronienia stosowany w sytuacjach awaryjnych
• płytka hamująca
• PP – zobacz pink-point
• pink-point (w jęz. ang. różowy punkt) – sposób przejścia drogi wspinaczkowej
• płytka Stichta – rodzaj przyrządu asekuracyjnego
• podchwyt
• podwójna ósemka – węzeł stosowany m.in. do łączenia liny do uprzęży wspinaczkowej
• połanieta – zobacz jumar
• poręczówka – zobacz lina poręczowa
• portaledge – zobacz namiot ścianowy
• półwyblinka – węzeł stosowany m.in. do zjazdu lub asekuracji bez użycia przyrządu asekuracyjnego
• prace wysokościowe – zobacz alpinizm przemysłowy
• prowadzenie – zobacz wspinaczka z dolną asekuracją
• prusik – węzeł stosowany m.in. do autoasekuracji podczas zjazdu na linie
• przeciwwaga – technika wspinaczkowa używana do pokonywania miejsc przewieszonych
• przerysa
• przewieszka – forma ukształtowania terenu
• przyrząd asekuracyjny
• przyrząd zaciskowy
• przyrząd zjazdowy
• PZA (Polski Związek Alpinizmu) – organizacja skupiająca kluby górskie i wspinaczkowe w Polsce

[edytuj] R

• rajbung – technika wspinaczki z użyciem tarcia, stosowana w miękkich skałach takich jak np. piaskowiec
• raki – metalowe kolce na ramie mocowane do butów dla ułatwienia poruszania się w terenie śnieżno-lodowym
  • raki automatyczne – raki mocowane do butów za pomocą specjalnego zatrzasku
  • raki paskowe – raki mocowane do butów za pomocą pasków
  • raki półautomatyczne
• rakiety śnieżne
• Recco – system wspomagający wyszukiwanie zasypanych przez lawiny (opatentowany znak handlowy)
• red-point (w jęz. ang. czerwony punkt) – sposób przejścia drogi wspinaczkowej
• repsznur – cienka lina używana pomocniczo do łączenia sprzętu wspinaczkowego
• Reverso – rodzaj przyrządu asekuracyjnego (opatentowany wzór firmy Petzl)
• ring
• RK – zobacz rot kreis
• rot kreis (w jęz. niem. czerwony krzyż) - zobacz yo-yo
• RP – zobacz red-point
• RURP – rodzaj haka
• rysa – forma ukształtowania terenu

[edytuj] S

• serak – bryła lodu tworząca się w wyniku pękania lodowca
• skala trudności dróg skalnych
• skałoplan – schemat drogi wspinaczkowej
• skorupy – rodzaj butów używanych w turystyce wysokogórskiej
• siła graniczna
• sonda lawinowa
• spit
• stanowisko asekuracyjne
• stopień – fragment rzeżby terenu, na którym wspinacz staje nogą
• stopnie zagrożenia lawinowego
• strzał – dynamiczny ruch ręką lub całym ciałem do chwytu
• stuptuty – ochraniacze zakładane na buty przeciwdziałające zamoczeniu oraz dostaniu się wody lub śniegu górą buta; w odróżnieniu od overbotów okrywają tylko górną część buta
• styl wspinaczki
  • styl alpejski
  • styl oblężniczy
  • styl wyprawowy – zobacz styl oblężniczy
• supeł – zobacz węzeł zwykły
• szabla śnieżna – metalowa tuleja lub kształtownik służąca do założenia stanowiska asekuracyjnego w terenie pokrytym śniegiem
• szczelina – forma ukształtowania terenu
• szpej – potocznie: sprzęt wspinaczkowy
• szpejarka – pętla przy uprzęży wspinaczkowej lub osobny przyrząd służący do noszenia sprzętu wspinaczkowego

[edytuj] Ś

• śruba do traw – metalowy wkręt z zewnętrznym gwintem umożliwiającym osadzenie w zmrożonej kępie trawy w celu uzyskania punktu asekuracyjnego
• śruba lodowa – metalowa tuleja z zewnętrznym gwintem umożliwiającym osadzenie w lodzie w celu uzyskania punktu asekuracyjnego

[edytuj] T

• Tibloc – niewielki przyrząd zaciskowy używany w sytuacjach awaryjnych np. do wychodzenia ze szczelin lodowcowych (opatentowany wzór firmy Petzl)
• TR (od jęz. ang. top rope) – zobacz wspinaczka z górną asekuracją
• trawers
• Tri-cam – rodzaj frienda o trzech krzywkach
• tuber – zobacz kubek
• turnia – wybitny szczyt lub skałka o ostrych, stromych lub nawet pionowych ścianach
• tyrolka

[edytuj] U

• ucho skalne – forma ukształtowania terenu
• UIAA (Międzynarodowa Federacja Związków Alpinistycznych) – największa federacja krajowych związków alpinistycznych
• uprząż wspinaczkowa

[edytuj] V

• via ferrata – droga wspinaczkowa ubezpieczona dla celów autoasekuracji liną stalową lub łańcuchem

[edytuj] Y

• yo-yo – sposób przejścia drogi wspinaczkowej

[edytuj] W

• wędka – zobacz wspinaczka z górną asekuracją
• węzeł
  • węzeł Baumgartnera – zobacz półwyblinka
  • węzeł flagowy – węzeł stosowany m.in. do blokowania przyrządu asekuracyjnego
  • węzeł płaski – węzeł stosowany m.in. do łączenia lin o zbliżonych średnicach
  • węzeł podwójny zderzakowy – węzeł stosowany m.in. do łączenia lin o różnych średnicach
  • węzeł podwójny zwykły – węzeł używany jako stoper (węzeł) zabezpieczający węzeł główny
  • węzeł Prusika – zobacz prusik
  • węzeł skrajny tatrzański – węzeł stosowany m.in. do awaryjnego wiązania się do liny bez uprzęży wspinaczkowej (nie zaciska się pod obciążeniem)
  • węzeł ratowniczy – zobacz węzeł skrajny tatrzański
  • węzeł zwykły – najprostszy węzeł używany jako stoper (węzeł) zabezpieczający węzeł główny
• wibram – rodzaj gumy stosowanej do produkcji podeszw butów górskich
• wpinka – wpięcie liny do ekspresu
• wspinaczka
  • wspinaczka bez asekuracji
  • wspinaczka klasyczna
  • wspinaczka sportowa
  • wspinaczka z auto-asekuracją
  • wspinaczka z dolną asekuracją
  • wspinaczka z górną asekuracją
• współczynnik odpadnięcia
• wyblinka – węzeł stosowany m.in. do mocowania liny do stanowiska asekuracyjnego
• wyciąg – odległość między dwoma stanowiskami asekuracyjnymi
• wycof
• wysokościomierz – przyrząd służący do pomiaru wysokości – zazwyczaj za pomocą pomiaru ciśnienia atmosferycznego

[edytuj] Z

• zachód – półka skalna biegnąca wzdłuż ściany, często umożliwia bezpieczny wycof
• zacięcie – wklęsła formacja skalna na styku dwóch ścian
• zapieraczka – technika wspinaczkowa używana do pokonywania kominów
• załupa – poziomy komin lub zacięcie
• ząb skalny – forma ukształtowania terenu skalnego
• zjazd – opuszczanie się na linie
• Złoty Czekan – prestiżowa nagroda przyznawana za wybitne osiągnięcia w alpinizmie
• zwornik – szczyt do którego dochodzą trzy granie

[edytuj] Ż

• żabka – technika wspinaczkowa stosowana do odpoczynku w czasie wspinaczki
• żebro – forma ukształtowania terenu
• żleb – forma ukształtowania terenu
• żywcowanie – zobacz wspinaczka bez asekuracji

[edytuj] Bibliografia

• Józef Nyka, Alpinizm. Wszystko o ..., Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa, 1976
• Allen Fyffe, Iain Peter, Podręcznik wspinaczki, Galaktyka, Łódź, 2000, ISBN 83-87914-09-6
• Malcolm Creasey, Szkoła wspinania, National Geographic, Warszawa, 2003, ISBN 83-89019-23-X
• Wacław Sonelski, W skale. Zasady alpinizmu, Almapress, 1990
• Krzysztof Treter, Wspinaczka skalna, Pascal, 2005, ISBN 83-7304-448-5

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Leksykon terminów związanych ze sprzętem wspinaczkowym
• Słowniczek górski
• Słownik terminów wspinaczkowych
• Słownik terminów wspinaczkowych
• Style przejść dróg wspinaczkowych