Przemysław Dąbkowski

Z Wikipedii

Przemysław Roman Dąbkowski (ur. 23 lutego 1877 we Lwowie, zm. 18 grudnia 1950 we Lwowie), polski historyk prawa, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

Był synem Bonifacego Korczaka-Dąbkowskiego (inżyniera, uczestnika powstania styczniowego, więzionego później w Cytadeli Warszawskiej) i Heleny z Krassowskich. Uczęszczał do gimnazjów w Stryju i Lwowie, w latach 1895-1899 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim (m.in. pod kierunkiem Oswalda Balzera); w 1900 obronił doktorat praw. Jeszcze w czasie studiów pracował jako aplikant w Archiwum Krajowym Akt Grodzkich i Ziemskich we Lwowie (1898-1901), później był tam adiunktem (1901-1915). Uzupełniał studia z zakresu historii kultury oraz teorii i historii prawa na uniwersytecie w Berlinie (1903-1904), potem w Paryżu (1907-1908). Po przedstawieniu pracy habilitacyjnej Rękojemstwo w prawie polskim średniowiecznym został w 1906 docentem w Katedrze Historii Prawa Polskiego Uniwersytetu Lwowskiego; w 1910 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego. Habilitował się także w dziedzinie prawa niemieckiego (1913, praca Prawo zastawu w zwierciadłach saskim, szwabskim i niemieckim). Kierował Katedrami Historii Prawa Niemieckiego (1916-1919) i Dawnego Prawa Polskiego (1920-1939) na uniwersytecie, był również trzykrotnie dziekanem Wydziału Prawa (1920/1921, 1925/1926, 1927/1928). W latach 1910-1918 przewodniczył Sekcji Archiwalnej Grona Konserwatorskiego dla Galicji Wschodniej. W dwudziestoleciu międzywojennym był kierownikiem zakładów: historii prawa polskiego i historii prawa zachodnioeuropejskiego na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W czasie pierwszej okupacji sowieckiej Lwowa (wrzesień 1939 - lipiec 1941) pracował na Uniwersytecie Lwowskim jako kierownik katedry historii państwa i prawa. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (czerwiec 1941 - lipiec 1944) kontynuował wykłady uniwersyteckie: legalne (od listopada 1941 w uruchomionej przez Niemców we Lwowie filii krakowskiego Instytutu Niemieckiej Pracy na Wschodzie (Institut für Deutsche Ostarbeit), a także nielegalne: recenzował prace doktorskie w tajnym nauczaniu prowadzonym przez wykładowców Uniwersytetu Jana Kazimierza). Wraz z dwoma innymi polskimi profesorami prawa, Marcelim Chlamtaczem i Juliuszem Makarewiczem pozostał we Lwowie także po wojnie; od sierpnia 1944 aż do śmierci pracował naukowo w Katedrze Historii Prawa i wykładał historię państwa i prawa na uniwersytecie im. Iwana Franki. Zmarł we Lwowie, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.

W 1914 został członkiem rzeczywistym, a w 1929 członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1917 wybrano go na członka-korespondenta AU (późniejsza PAU). Należał ponadto do Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej (wieloletni sekretarz), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1920 członek czynny, 1920-1939 sekretarz generalny), Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu (członek honorowy), Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, Państwowej Rady Archiwalnej i Muzealnej we Lwowie, Akademii Umiejętności w Pradze, Akademii Nauk w Sofii. Został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1929) oraz francuskimi Palmami Akademickimi. Polskie środowisko naukowe uczciło go Pamiętnikami trzydziestolecia pracy naukowej prof. dra Przemysława Dąbkowskiego (Lwów 1927). Był rozpatrywany jako kandydat do objęcia Katedr Historii Prawa Polskiego na Uniwersytecie Warszawskim, Poznańskim oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Specjalizował się w historii polskiego prawa cywilnego, prawa litewskiego i niemieckiego. Opracował pierwszą nowoczesną syntezę historii polskiego prawa cywilnego (Prawo prywatne polskie, 1910-1911, 2 tomy); praca ta, stanowiąca przez długi czas jedyne syntetyczne opracowanie tej tematyki, przyniosła mu w 1911 nagrodę AU im. Barczewskiego. Badał stosunki prawne urzędów, rzemiosł i zawodów dawnej Polski, interesował się kwestią nauki prawa w szkołach pod egidą Komisji Edukacji Narodowej. Przygotował do wydania IV tom Corpus Iuris Polonici oraz redagował księgi pamiątkowe poświęcone wybitnym uczonym lwowskim - Oswaldowi Balzerowi i Władysławowi Abrahamowi. Był również redaktorem periodyków "Pamiętnik Historyczno-Prawny" (1925-1939) i "Przewodnik Historyczno-Prawny" (1930-1933). Jan Adamus, uczeń Dąbkowskiego, dokonał szerokiej analizy jego dorobku naukowego.

Niektóre publikacje naukowe:

• Zemsta, okup i pokora na Rusi Halickiej w wieku XV i pierwszej połowie wieku XVI (1898)
• O utwierdzeniu umów pod grozą łajania w prawie polskim średniowiecznym (1903)
• Rys urządzeń pocztowych w dawnej Polsce (1903)
• Załoga w prawie polskim średniowiecznym (1906)
• Litkup (1906)
• Wierna ręka czyli pokład. Studyum z prawa polskiego (1909)
• Stanowisko cudzoziemców w prawie litewskim w drugiej połowie XV i w XVI wieku (1912)
• Tadeusz Czacki jako prawnik (1913)
• Przewóz wodny (1914)
• Dobra rodowe i nabyte w prawie litewskim od XIV do XVI wieku (1916)
• Z przeszłości ksiąg grodzkich i ziemskich żydaczowskich (1916)
• Urzędnicy kancelaryjni sądów ziemskich i grodzkich w dawnej Polsce (1918)
• Stosunki narodościowe ziemi sanockiej w XV stuleciu (1921)
• Szkice z życia szlachty sanockiej w XV stuleciu Lwów (1922)
• Bartnictwo w dawnej Polsce (1923)

Źródło:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983