Retikulocyt
Z Wikipedii
| Retikulocyty reticulocytes |
|
 retikulocyty - niebarwiony (strona lewa) i barwiony azurem B (strona prawa). |
|
| Względna liczba retikulocytów | |
| Skrót | R% |
| Referencyjna metoda oznaczania | immunofenotypowanie |
| Pozostałe metody | 1. mikroskopowe wyznaczanie udziału retikulocytów na 1000 erytrocytów przy zastosowaniu specjalnego barwienia 2. oznaczanie w analizatorach hematologicznych |
| Zakres wartości prawidłowych | dorośli - 0,2 - 2,0% noworodki - 0,2 - 6,0%[1] |
Retikulocyt, retykulocyt, proerytrocyt (skrótowo Ret.) jest to niedojrzała postać krwinki czerwonej. Jego powstawanie jest związane głównie z uzupełnianiem fizjologicznie niszczonych krwinek czerwonych oraz wyrównywaniem (kompensacją) skutków zdarzeń lub chorób w których dochodzi do utraty, czy niszczenia erytrocytów (np. krwotoków, zimnicy).
Proerytrocyty zostały odkryte przez niemieckiego bakteriologa i chemika, P. Ehrlicha[2][3] w 1890 r.
Spis treści |
[edytuj] Dojrzewanie retikulocytów
Retikulocyty w procesie powstawania krwinek czerwonych powstają w szpiku kostnym z ortochromatycznych erytroblastów. W ciągu 2-4 dni[3][4] dojrzewają bezpośrednio do erytrocytu, dojrzałej krwinki czerwonej. W stanie zdrowia do krwi przedostają się dwu-trzydniowe retikulocyty, gdzie w ciągu doby dochodzi do ich przekształcenia się do w pełni dojrzałego erytrocytu[3]. Liczba retikulocytów we krwi stanowi około 40% całej puli retikulocytów.
W stanach zmniejszonej liczności erytrocytów, czy to w wyniku choroby (niedokrwistości), po urazach (krwotoki), czy też fizjologicznie (np. u ludzi przebywających na dużych wysokościach n.p.m.), do krwi uwalniane są młodsze retikulocyty[3], czasem nawet jednodniowe. Całkowity czas ich dojrzewania nie ulega jednak istotnym zmianom.
[edytuj] Budowa komórkowa retikulocytów
| Wybrane parametry budowy retikulocytów i wskaźniki typowe dla tych komórek dla porównania odpowiadające dane dot. erytrocytów |
|||
| Cecha | Retikulocyt[3] | Erytrocyt[4] | |
| średnica [μm] | 9±1 | > | 7,5±0,3 |
| objętość [fl] | 112,5±17,5 | > | 90±10 |
| masa hemoglobiny [pg] | 29,5±2,5 | = | 29,5±2,5 |
| stężenie hemoglobiny [g/dl] | 29±3 | < | 35±2,5 |
Retikulocyty są pozbawionymi jądra komórkami wielkości 8-10 μm, których charakterystyczną cechą jest obecność substantia reticulofilamentosa (dosł. substancji włókienkowej siateczki[5]). Siateczka ta jest pozostałością kwaśnych białek jądrowych[6] zbudowanych z RNA. Brak jądra i obecność kwasu rybonukleinowego jest więc cechą pozwalającą odróżnić je od innych komórek krwi lub szpiku kostnego[3].
Retikulocyty, zwłaszcza dojrzałe, są komórkami zdolnymi do przenoszenia tlenu. Są jednak mniej wydajne od erytrocytów. Zawierają >80%, a w przypadku retikulocytów krwi obwodowej >95%-97% "końcowej masy" hemoglobiny[3]. Są większe od krwinek czerwonych[3], przez co stężenie hemoglobiny w retikulocytach jest mniejsze niż w erytrocytach[3]. Te dwa fakty - często niepełna pula hemoglobiny i jej niższe stężenie, tłumaczy mniejszą zdolność wiązania tlenu.
[edytuj] Klasyfikacje morfologiczne retikulocytów
Informacją istotną diagnostycznie może być określenie udziału młodych retikulocytów (tzn. tych, które typowo znajdują się w szpiku) we krwi obwodowej. W tym celu przyjęto podział retikulocytów umownie określający ich wiek.
Najstarszą klasyfikacją jest czteroklasowy podział wg Ludwiga Heilmeyera - klasyfikacja Heilmeyera. Dzieli ona retikulocyty na I, II, III i IV frakcji na podstawie cech morfologicznych (wyglądu) komórek rozmazu barwionego w celu ukazania retikulocytów. Dwie pierwsze klasy fizjologicznie we krwi obwodowej dorosłego człowieka występują szacunkowo <10%[3].
Podział ze względu na zawartość RNA wyróżnia 3 frakcje, młode, średnio dojrzałe i dojrzałe[3]. Standaryzowany podział dzieli retikulocyty na młode i niedojrzałe[3].
[edytuj] Metody liczenia retikulocytów
Retikulocyty zlicza się we krwi obwodowej w celu określenia zdolności erytropoetycznej szpiku (zdolności wytwarzania krwinek czerwonych). Krew do tego badania pobiera się na typowy antykoagulant morfologiczny - wersenian potasowy.
Czas oznaczania względnej liczby retikulocytów (R% lub R‰) powinien być możliwie krótki: jeśli próbka przechowywana jest w temperaturze pokojowej - do 8 h[3], zaś w ok. 4°C (2-6°C[3]) - do 3 dni[3]. Ograniczenia te są konsekwencją postępującego dojrzewania retikulocytów także in vitro[3].
Metodą referencyjną określania udziału retikulocytów jest technika immunofenotypowania[3] np. w cytometrii przepływowej. Jest ona jednak metodą bardzo drogą przez co najmniej rozpowszechnioną[3]. W powszechnym użyciu stosuje się techniki:
- mikroskopową (ręczną),
- półautomatyczna w analizatorach hematologicznych.
Obie wymagają wybarwienia retikulocytów barwnikami ukazującymi RNA - do najczęściej stosowanych[3] należą błękit brylantowy krezylu, błękit siarczanu Nilu, błękit metylenowy nowy. Najczęściej wyniki wyraża się w promilach lub procentach.
[edytuj] Metoda manualna
Metoda manualna opiera się na zliczaniu w barwionym rozmazie bezjądrzastych komórek zawierających przynajmniej dwie granatowe ziarnistości połączone nitką. Rozmazy te wykonuje się wg ogólnych zasad; ogląda się je pod powiększeniem ok. 1000x.
Wynikiem jest stosunek zliczonych retikulocytów w tysiącu erytrocytów. Wynik taki obarczony jest dużym błędem, stąd oblicza się tzw. skorygowaną liczbę retikulocytów (SLR) wg równania[4]:
,gdzie R% to względna liczba retikulocytów (w %), zaś Ht to hematokryt: B - u badanego, N - wg normy.
[edytuj] Analizatory hematologiczne
Analizatory hematologiczne określają liczbę retikulocytów na podstawie wielkości komórek oraz ich zdolności do pochłaniania, rozpraszania światła lampy analizatora, czy też zdolności jego emisji po wzbudzeniu (luminescencji).
Wynik z analizatorów fałszować mogą elementy podobnej wielkości również zawierające RNA, np. skupiska płytek krwi, fragmenty białaczkowych leukocytów, pasożyty krwi[3].
[edytuj] Przyczyny odchyleń od normy odsetka retikulocytów krwi obwodowej
| Przyczyny odchyleń od normy odsetka retikulocytów krwi obwodowej[3][4] |
||
| Retikulopenia obniżenie odsetka retikulocytów |
Retikulocytoza zwiększony odsetek retikulocytów |
|
| fizjologiczne |
|
|
| patologiczne |
|
|
Przypisy
- ↑ normy za Dmoszyńska et al. (2002); w książce podano nieprawidłowe wartości % - tutaj podano właściwe, przeliczone z promili
- ↑ sq7dqx.republika.pl (dostęp 2008)
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 Pińkowski, 1998
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Dmoszyńska, 2002
- ↑ nie używa się jednak takiego tłumaczenia. Czasem proponuje się określenie siateczki polirybosomalnej
- ↑ www.grabieniec.pl (dotęp 2008)
- ↑ Ciśnienia powietrza nie należy mylić z zawartością tlenu w powietrzu, która się zmienia zgodnie z tą samą krzywą (np. 50% ciśnienia tlenu z poziomu morza występuje na 4800 m n.p.m.). Innymi słowy, jeśli w atmosferze jest 21% tlenu na poziomie morza, to na wysokości 4800 m n.p.m. będzie go też 21%, ale pod mniejszym ciśnieniem - więc jego ciśnienie parcjalne (cząstkowe) będzie tylko 0,105 atm. Pamiętać należy, że za granicę omdlenia przyjmuje się 0,16 atm (zawartość tlenu 16% przy normalnym ciśnieniu).
[edytuj] Bibliografia
- Dmoszyńska Anna, Robak Tadeusz [red.]: Podstawy hematologii, strona 136, Lublin, Wydawnictwo Czelej, 2002, ISBN 8388063944
- Pińkowski Roman: Retykulocyty. Znaczenie diagnostyczno-kliniczne wskaźników uzyskiwanych przy użyciu analizatorów hematologicznych (dla analityków, hematologów i lekarzy), Łódź, Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Wojskowej Akademii Medycznej, 1998, ISBN 8390709716
- http://sq7dqx.republika.pl/hematologia/ [dostęp 18 czerwca 2008]
- http://www.grabieniec.pl/pokaz_artykul.php?id_artykulu=833 [dostęp 18 czerwca 2008]
