Rynek Solny w Zamościu
Z Wikipedii
Rynek Solny w Zamościu – jeden z dwóch obok Rynku Wodnego rynków pomocniczych w Zamościu. Wraz z Rynkiem Wielkim i Rynkiem Wodnym tworzą ważną oś kompozycji zespołu Starego Miasta.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwsza wzmianka z nazwą rynku pochodzi z 1588 roku i związana jest z handlem solą sprowadzoną do Zamościa z Drohobycza. Dodatkowo charakter handlowy rynku potwierdza obrócenie ku niemu zespołu targowego kilkudziesięciu jatek miejskich, widocznych w inwentaryzacji Malletskiego z 1820 roku.
Poza ścisłym centrum w toku rozwoju miasta, bloki wytyczone zgodnie z planem Moranda zmieniały swe przeznaczenie, bywały dzielone i przeregulowywane. Wśród bloków tworzących pierzeje Rynku Solnego swój pierwotny kształt zachował blok wschodni oraz partie bloków pierzei północnej. Dyskusyjne wśród badaczy było zagadnienie pierzei zachodniej. W swym studium o urbanistyce Zamościa Adam Miłobędzki dowodzi, iż symetryczna do wschodniej zachodnia wobec Rynku Solnego pierzeja, choć projektowana przez Moranda, nie została nigdy zrealizowana. Potwierdza to "Civitates orbis terranum" G. Brauna z 1603 roku, na którym Rynek Solny rozciąga się aż do budynku Akademii.
[edytuj] XVII wiek
W drugiej połowie XVII wieku Rynek Solny zostaje przegrodzony przez nieregularny blok śródrynkowy, przez co jego obszar został zmniejszony o prawie połowę - plan de Jonsac'a. Plany z II poł. XVIII wieku elewację wschodnią tego bloku ukazują mniej więcej w linii elewacji wschodniej ratusza. Plan Kandlbindera przedstawia prostokątny Rynek zamknięty od zachodu rozległym blokiem zabudowy z uskokową linią zabudowy od południa.
[edytuj] XIX wiek
Kolejne zmiany przynosi początek XIX wieku, gdy miasto przekształcono w twierdzę. Wyburzono wtedy cztery domy w pobliżu ratusza, dla nadania placowi możliwie regularnego kształtu. Zlikwidowano ponadto wagę miejską i stajnię. Na tyłach ratusza urządzono plac musztry. Pod koniec XIX wieku jeden z budynków przy ul. Wjazd Lubelski wyremontowano na rezydencję komendanta Twierdzy - tzw. "Generałówka".
[edytuj] XX wiek
Na początku XX wieku przybudowano budynek "wojskowy" oraz budynek mleczarni, które zostały usunięte. Od końca XIX wieku rynek pełnił ponownie funkcję targową. Przed wojną stały tu trzy rzędy straganów i zadaszona studnia.
[edytuj] Obecnie
Obecnie Rynek Solny ma kształt prostokąta, ograniczonego ulicą L.Zamenhofa od północy, ulicą I. Pereca od południa, gmachem dawnej Akademii Zamojskiej od zachodu i kamienicami z podcieniami po wschodniej stronie, natomiast na linii północ-południe przecina go ulica Solna prowadząca do Rynku Wielkiego. Podcienia występują także we fragmencie północnej pierzei Rynku, na której znajduje się jedna z bogato zdobionych kamienic - dawny "Dom rabina". Jedyny budynek poza pierzejami to położony na rogu ulic L. Zamenhofa i Solnej, wybudowany w XIX wieku dla celów wojskowych - dawna mleczarnia (rozebrana) i łaźnia. Do wyjątkowych obiektów można też zaliczyć położoną w południowej pierzei (ul. I. Pereca) oficynę, dobudowaną do ratusza (po jego północnej stronie) w XIX w. Spora część Rynku stanowi parking; jest tu też niewielki pas zieleni przy kamienicach po wschodniej stronie.