Sekretarz (ptak)
Z Wikipedii
| Sekretarz | |||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka | |||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | eukarioty | ||||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | zwierzęta | ||||||||||||||||||||||||||||
| Typ | strunowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podtyp | kręgowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | ptaki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podgromada | Neornithes | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nadrząd | neognatyczne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | szponiaste | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podrząd | jastrzębiowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | sekretarze | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | sekretarz | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | |||||||||||||||||||||||||||||
| Sagittarius serpentarius | |||||||||||||||||||||||||||||
| (J.F. Miller, 1779) | |||||||||||||||||||||||||||||
| Status ochronny | |||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
| Zasięg występowania | |||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Sekretarz (Sagittarius serpentarius) - duży ptak drapieżny, będący jedynym przedstawicielem rodziny sekretarzy Sagittariidae (Finsch et Hartlaub, 1870). Występuje w Afryce subsaharyjskiej, od Senegalu do Somalii, aż po Przylądek Dobrej Nadziei na południu.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- Od innych ptaków drapieżnych odróżnia go nietypowa sylwetka, która jest przystosowaniem do specyficznego trybu życia. Ma stosunkowo długie nogi z długimi palcami, zaokrąglone skrzydła i zakrzywiony dziób. Dodatkowo na głowie posiada ozdobny czubek. Obie płci ubarwione podobnie, samiec ma jedynie dłuższy czubek i dłuższy ogon. Z oddali lub w locie przypomina żurawia. Długi ogon w locie wystaje poza nogi, środkowe sterówki są wydłużone. Upierzenie głównie szarobiałe, lotki i nogawice czarne. Na części twarzowej czerwona, naga skóra; u młodych ptaków jest ona koloru żółtego.
- Rozmiary
- długość ciała ok. 125-140 cm
- Zachowanie
- Większość czasu spędza na ziemi, ze skrzydeł korzysta w wypadku zagrożenia. Jest dobrym biegaczem. Nocuje na drzewach akacjowych. Poluje w parach lub czasami w luźnych grupach rodzinnych. Osiadły, choć może wędrować na niewielkie odległości w poszukiwaniu pożywienia.
[edytuj] Środowisko
Występuje na sawannach i innych otwartych terenach trawiastych. Unika lasów i gęstych zakrzaczeń. Spotykany na różnych wysokościach, od nadmorskich równin po wyżyny.
[edytuj] Pożywienie
Poluje na małe gryzonie, szarańczaki, żaby, jaszczurki, a najchętniej na węże (stąd inna spotykana nazwa: sekretarz wężojad). Zjada również jaja i pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi. Poszukuje pożywienia wolno krocząc po ziemi, stawiając długie kroki. Zabija zdobycz gwałtownym uderzeniem dzioba lub tak długo stąpając po ofierze, aż będzie wystarczająco ogłuszona aby ją połknąć. Często połyka zdobycz w całości.
Młode są karmione przez oboje rodziców płynnym, nadtrawionym pokarmem z wola. Początkowo są to owady podawane bezpośrednio do dzioba, następnie nadtrawione części gadów i małych ssaków zwracane do gniazda.
[edytuj] Lęgi
- Zachowania godowe
- Sekretarze dobierają się w monogamiczne pary. Odbywają loty tokowe, szybując wysoko z wyciągniętymi daleko nogami i wydając jęczące dźwięki. Niekiedy również odbywają rytualne tańce na ziemi, uganiając się za sobą w sposób przypominający polowanie. Kopulują zwykle na ziemi, rzadziej w koronach drzew akacjowych.
- Gniazdo
- Gniazda zakłada na drzewach akacji lub krzewach, zwykle na wysokości 5-7 m. Miejsce gniazdowania jest odwiedzane przez samca i samicę na przeszło pół roku przed składaniem jaj. Gniazdo to duża, płaska platforma o średnicy ok. 2,5 m i głębokości ok. 30 cm, zbudowana z gałęzi.
- Jaja
- Samica składa 2-3 owalne, zielonkawobiałe jaja w odstępach 2-3 dniowych. Trzecie jajo jest zazwyczaj niezapłodnione.
- Wysiadywanie
- Jaja są wysiadywane głównie przez samicę przez okres ok. 45 dni.
- Pisklęta
- Pisklęta potrafią same się żywić po 40 dniach, ale później rodzice nadal je karmią. Po 60 dniach młode zaczynają trzepotać skrzydłami, a po kolejnych 5-20 dniach pierzą się i niedługo potem opuszczają gniazdo (po 10-11 tygodniach od wyklucia). Wyskakują wtedy z gniazda, pomagając sobie szybkimi uderzeniami skrzydeł. Wkrótce potem, nauczone polowania przez rodziców, stają się samodzielne.
[edytuj] Status i ochrona
Zagrożeniem dla populacji jest degradacja środowiska i wycinanie drzew - sekretarze tracą swoje środowisko życia. Młode przebywające w gniazdach padają ofiarą ptaków krukowatych i kań.
Od 1968 gatunek jest w Afryce objęty ochroną.
[edytuj] Ciekawostki
Nazwa sekretarz pochodzi od czubka na głowie, który kojarzył się z gęsimi piórami noszonymi za uchem przez dawnych urzędników.
Wizerunek sekretarza jest zawarty w godłach Sudanu oraz Republiki Południowej Afryki. W Sudanie widnieje również w środkowym białym pasie prezydenckiej flagi, na prezydenckiej pieczęci oraz insygniach wojskowych, jest też oficjalnym narodowym symbolem tego kraju.
 Godło Sudanu z przedstawieniem sekretarza |
[edytuj] Bibliografia
- Hanzák J., Formánek J. Encyklopedia Ptaków. Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa 1993.
- Mielczarek P., Cichocki W. Polskie nazewnictwo ptaków świata. Notatki ornitologiczne tom 40, 1999.
- Veselovský Z. Ilustrowana encyklopedia zwierzęta. Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa.
