Solen
Z Wikipedii
Solen (pol. "Słońce") - szwedzki XVII-wieczny okręt wojenny - galeon, zatopiony podczas bitwy pod Oliwą.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Galeon "Solen" klasyfikowany był w Szwecji jako lagom örlogskepp - okręt średniej wielkości. Został zakupiony przez Szwedów w Holandii, po czym przebudowany na okręt wojenny i uzbrojony w Alvsborgu. Podczas wojny polsko-szwedzkiej "Solen" działał w składzie sił szwedzkich blokujących Zatokę Gdańską. Kapitanem okrętu był Alexander Foratth.
"Solen" z pozostałymi okrętami eskadry szwedzkiej uczestniczył w bitwie z flotą polską pod Oliwą 28 listopada 1627. Wzięty mylnie za okręt wiceadmiralski, "Solen" został zaatakowany i abordażowany przez polski mniejszy galeon "Wodnik". Podczas walki wręcz i ostrzeliwania z broni ręcznej, zginął m.in. kapitan Foratt. Kiedy walka zaczęła przybierać niekorzystny obrót dla Szwedów, szwedzki szyper wysadził "Solen" w powietrze, podpalając dziobową komorę prochową i powodując wybuch prochu i natychmiastowe zatonięcie okrętu. Uratowało się 46 członków załogi, wziętych do niewoli przez Polaków.
W wydanej po bitwie relacji znalazło się powiedzenie, nawiązujące do nazwy okrętu, że tego dnia pod Gdańskiem Słońce zaszło w południe.
[edytuj] Wrak
20 października 1969, podczas prac przy budowie Portu Północnego w Gdańsku, natrafiono na pozostałości wraku żaglowca, który następnie zidentyfikowano z dużym prawdopodobieństwem jako "Solen" i oznaczono jako W-6. Zachowała się część denna, pozbawiona jednak dziobu, przykryta kamieniami wykorzystywanymi na galeonie jako balast. Wrak leżał na głębokości 16 metrów, w odległości 3 mil morskich na północny wschód od wejścia do gdańskiego portu, na pozycji 54°28' szerokości północnej i 18°42' długości wschodniej. Podjęto następnie pionierskie w Polsce prace eksploracyjne wraku przez Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku.
Z wraku wydobyto jeszcze w 1969 jedenaście luf armat, z których osiem było odlanych w Szwecji (sygnowanych snopkiem - herbem Wazów), dwie były polskie, a jedna rosyjska, prawdopodobnie zdobyte wcześniej przez Szwedów. Następnie przystąpiono do odkopywania wraku i przeszukiwania okolicy przy użyciu eżektorów i prądownic. Przez kolejne lata wydobyto ponad 6000 przedmiotów, jak dalsze dziewięć dział, kule armatnie, szufle prochowe, wyciory, muszkiety, forkiety, talerze cynowe, ceramikę, monety szwedzkie, jedną rzeźbę przedstawiającą głowę mężczyzny, części garderoby i drobne przedmioty użytkowe. W 1975 rozpoczęto usuwanie z wraku kamieni balastowych, o masie od kilku do kilkudziesięciu kilogramów. Z uwagi na położenie wraku na podejściu do portu, 10 września 1980 wrak został za pomocą dźwigu pływającego "Smok" przeniesiony w inne miejsce, w rejonie Gdyni-Orłowa. Badania stanowiska W-6 zakończono w 1981. Eksponaty wydobyte z "Solena" znajdują się w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku. Odnalezione 20 dział zostało odlanych w okresie od 1560 do drugiego dziesięciolecia XVII wieku.
[edytuj] Dane
- trzymasztowy galeon
- pojemność: 150 łasztów (ok. 300 ton)
- długość kadłuba między stewami ?
- szerokość kadłuba ?
- załoga: ?
- uzbrojenie: 38 dział różnych wagomiarów w baterii burtowej (łączna waga salwy 183 funty)
