Stańczyk

Z Wikipedii

Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Jan Matejko: "Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska", 1862, obecnie w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Stańczyk, (zw. też Stasiu Gąska od staropol. gąska - błazen, ur. ok. 1480, zm. ok. 1560r.), był nadwornym błaznem Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta Starego i Zygmunta II Augusta. Zarówno imię, nazwisko, jak i przebieg jego życia pozostają nieznane, a daty urodzenia i śmierci niepewne. Pochodził z podkrakowskich Proszowic.

Stańczyk słynął z ciętego dowcipu, nie oszczędzał władców w ocenie decyzji politycznych (m.in. nt. hołdu pruskiego 1525). Przez to uważany był za wielkiego patriotę, człowieka wykształconego i zorientowanego na arenie politycznej.

Był postacią często cytowaną przez literatów renesansowych (Łukasz Górnicki, Jan Kochanowski, Marcin Kromer, Mikołaj Rej i in.) - możliwe jest także (i trudne do jednoznacznej oceny), że pisarze ci przypisywali swoje słowa temu błaznowi.

W niektórych dziełach literackich (m.in. Weselu St. Wł. Wyspiańskiego) i malarskich (u Jana Matejki) Stańczyk ukazany jest alegorycznie, jako człowiek głęboko zatroskany o swój kraj.

[edytuj] Powiązane:

• Teka Stańczyka