Stanisław Cieślewski
Z Wikipedii
Stanisław Cieślewski (ps. "Lipiec", ur. 21 czerwca 1907 w Bronowie, zm. 27 sierpnia 1952 w Grądach Małych). Technik przemysłu leśnego. Porucznik rezerwy Wojska Polskiego, komendant Obwodu Łomżyńskiego ZWZ–AK, dowódca odtwarzanego w konspiracji 33 p.p. AK w stopniu kapitana.
Stanisław Cieślewski był synem Antoniego i Elżbiety z domu Waniewskiej. Kończył Szkołę Mierniczo-Leśną w Łomży, a po obyciu służby wojskowej Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W czasie kampanii wrześniowej był oficerem 77 pułku piechoty.
Spis treści |
[edytuj] Działalność konspiracyjna
Stanisławowi Cieślewskiemu udało się uniknąć niewoli i wrócić do Bronowa i już w październiku 1939 roku organizował podziemie przeciwko okupantom sowieckim. Nawiązał kontakt z ZWZ i od połowy 1940 roku por. Cieślewski występował jako reprezentat tej organizacji na terenie łomżyńskiego, a od marca 1941 roku został komendantem Obwodu Łomża ZWZ. Używał wówczas pseudonimów „Wąsik”, następnie zaś „Czarny” a w końcu „Lipiec”. W połowie 1942 roku pełnił już dwie funcje: był komendantem Obwodu Łomżyńskiego ZWZ-AK i zastępcą Inspektora Obwodu III – Łomżyńskiego kpt. Jana Tabortowskiego „Bruzdy”.
22 listopada 1942 „Lipiec” został aresztowany wraz z inspektorem kpt. „Bruzdą” i por. Janem Sokołowskim ”Majem” i osadzony w więzieniu w Łomży. Mimo, iż Niemcy nie orientowali się kogo aresztowali, umieścili ich na liście osób do rozstrzelania. Dzięki akcji podziemia dowodzonej przez Czesława Lustycha „Profesora” i Zdzisława Wilhelmiego „Powoja” udało się doprowadzić do ich ucieczki w nocy z 12 na 13 stycznia 1943 roku. Razem z nimi uciekło około 10 więźniów.
W czasie ucieczki „Lipiec” złamał nogę i przez okres dwóch miesięcy ukrywał się i leczył w Łomży, zaś kapitan „Bruzda” został skierowany na stanowisko Inspektora Inspektoratu IV – Suwalskiego. Jego miejsce zajął por. Hieronim Łagoda „Lak” – cichociemny zrzucony do kraju 1 września 1942 roku.
Gestapo poszukiwało Stanisława Cieślewskiego, nie zdając sobie sprawy z jego funkcji w podziemiu, ani jakim posługiwał się pseudonimem. Poszukiwano go jako „Czarnego Stasia”. „Lipiec” organizował pracę Obwodu, przygotowując jednocześnie akcję „Burza” pod dowództwem kapitana „Laka”. Kapitan „Lak” wpadł w ręce Gestapo w lutym 1944 roku, a na jego miejsce ponownie skierowano kapitana „Bruzdę”
[edytuj] Akcja „Burza”
Stanisław Cieślewski awansowany do stopnia kapitana został wyznaczony na dowódcę odtwarzanego w podziemiu 33 Pułku piechoty AK. Przygotowywał bazy mające być zapleczem dla przewidzianej mobilizacji. Pierwsza z nich powstała w Olszynie Pniewskiej na bagnach narwiańskich, druga na „Kościółku” w pobliżu wsi Grądy Woniecko, trzecia zaś na uroczysku „Kobielne” nad Biebrzą - miejscu wykorzystywanym przez podziemie od 1939 roku.
Od czerwca 1944 „Lipiec” przebywał w bazie na „Kościółku”, a stan liczebny oddziału doszedł do około 200 żołnierzy. Prowadzane były akcje zaopatrzeniowe – w czasie jednej z nich plut.”Ryba” porwał landrata Millera. Dochodziło do starć z patrolami niemieckimi.
Niemcy postanawili zniszczyć zgrupowanie, „Lipiec” podjął więc decyzję o opuszczeniu bazy, co nastąpiło w pierwszej połowie sierpnia 1944 roku. Opuszczając bazę plut.”Ryba” zaatakował i zniszczył stojącą w okolicy Grądów Woniecko kolumnę samochodów ciężarowych. Oddział „zapadał” na kilka dni w na bagnach z okolicy wsi Ożary Wielkie. Trudna sytacja spowodowała decyzję o częściowym zwolnieniu żołnierzy do domów.
Doszło do kontaktu z wojskami sowieckimi. Kpt. „Lipiec” przybył na pertraktacje pod osłoną uzbrojonej grupy. Byli w niej między innymi „Szczedroń” Witold Lipiński i „Powój” Zdzisław Wilhelmi. Do pertraktacji nie doszło, ponieważ Sowieci żądali bezwarunkowego poddania się oddziału, próbowali też aresztować grupę przybyłą na rozmowy. „Lipiec” ze swoimi wycofał się pod osłoną odbezpieczonej broni W tym samym czasie dostał wiadomość o rozbrojeniu i aresztowaniu zgrupowania kapitana „Bruzdy”. Zmienił miejsce postoju oddziału – czynił to w porę, bo stare miejsce zostało ostrzelane przez artylerię sowiecką – a następnie rozwiązał oddział.
[edytuj] Działalność powojenna
W listopadzie 1944 Stanisław Cieślewski posługujący się fałszywym nazwiskiem został w aresztowany przez NKWD i wywieziony do Związku Radzieckiego, przebywał z obozach w Ostaszkowie i Riazaniu. Wrócił do kraju pod koniec 1946 roku, a w marcu 1947 roku ujawnił się w Łomży.
W czasie działalności konspiracyjnej został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Walecznych.
Podjął pracę w Fabryce Sklejek w Piszu, ale po pobiciu w miejscu publicznym funkcjonariusza UB wyjechał z Pisza.
Pod koniec 1948 roku Stanisław Cieślewski przyjechał do Warszawy, nawiązał kontakt z majorem Janem Tabortowskim „Bruzdą”, wkrótce jednak został zatrzymany przez UB i był przesłuchiwany kilka dni.
Zagrożeni aresztowaniem „Lipiec” i „Bruzda” zeszli ponownie do podziemia w kwietniu 1950 roku. Ukrywali się u dawnych podkomendnych, a latem 1950 roku wybudowali obóz na bagnach biebrzańskich. Rozpocząli gromadzenie przechowanej po ujawnieniu broni. Zaopatrzenie i informacje dostarczali im dawni żołnierze. Dołączali się do nich inni ukrywający się, jednak żadnen z nich nie pozostał z nimi na stałe. W listopadzie 1950 roku dwaj funkcjonariusze UB dotarli do obozu „Bruzdy”, ale zostali zlikwidowani. Przez grupę przewinęli się: Tadeusz Wysocki ps.”Zegar”, Mieczysław Zalewski „Tarzan”, Józef Ramotowski „Rawicz”, Antoni Malinowski „Zając” i jego brat Kazimierz i Aleksander Sleszyński „Wicher”. Brak środków do życia, spowodował konieczność przeprowadzenia akcji zaopatrzeniowych. Rekwirowano towary i pieniądze w sklepach i spółdzielniach regionu.
W sierpniu 1952 roku „Lipiec” i „Rawicz” ukrywali się Przestrzelach u Stanisława Piotrowskiego, a następnie w Grądach Małych, w gospodarstwie Jarosława Modzelewskiego i Bronisława Chojnowskiego.
27 sierpnia 1952 rano wieś Grądy Małe została otoczona przez KBW. Po wykryciu kryjówki doszło do wymiany ognia. Kapitan „Lipiec” zginął, rozerwany własnym granatem, a „Rawicz” ranny w nogę został ujęty. Zwłoki kapitana Stanisława Cieślewskiego „Lipca” zostały zabrane przez UB i pochowane w nieznanym miejscu.
[edytuj] Bibliografia
Działalność Stanisława Cieślewskiego”Lipca” została opisana w następujących książkach:
- „Antysowiecka partyzantka i konspiracja nad Biebrzą X 1939 – VI 1941” - Tomasz Strzębosz
- "Jeden z wyklętych major Jan Tabortowski „Bruzda” " - Sławomir Poleszak
- „Podziemie antykomunistyczne w łomżyńskim i grajewskim 1944-1957” - Sławomir Poleszak
- „Łomża i powiat łomżyński w latach drugiej wojny światowej i trudnych latach powojennych” - Czesław Brodzicki
- pamiętnik Józefa Ramotowskiego „Rawicza” oraz materiały operacyjne UB zawarte w jego „teczce” przechowywanej w IPN.
