Szczęsny Dettloff

Z Wikipedii

Szczęsny Dettloff (ur. 5 października 1878 w Nakle nad Notecią, zm. 4 listopada 1961 w Poznaniu), polski historyk sztuki, duchowny katolicki, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, członek PAN.

Był synem Wiktora (mistrza tapicerskiego) i Honoraty z Drobińskich. Uczęszczał do gimnazjum z Nakle (do 1896), następnie studiował w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie; angażował się w działalność kół młodzieżowych, był prezesem tajnego kółka młodzieżowego im. Tomasza Zana w gimnazjum w Nakle, kierował również kołem oświatowo-politycznym w seminarium gnieźnieńskim. W 1901 przyjął święcenia kapłańskie i został wikariuszem katedry w Poznaniu oraz kapelanem biskupa pomocniczego poznańskiego. Prowadził działalność społeczno-patriotyczną. W 1910 wyjechał na uzupełniające studia; na uniwersytecie w Monachium zgłębiał historię sztuki, archeologię klasyczną i muzykologię (1910-1913), w Berlinie historię sztuki (1913), w Wiedniu historię sztuki i muzykologię; na uniwersytecie wiedeńskim obronił w 1914 doktorat na podstawie pracy Der Entwurf von 1488 zum Sebaldusgrab.

W latach 1914-1915 kierował Galerią Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu. W czasie I wojny światowej aktywnie działał na rzecz utworzenia Uniwersytetu Poznańskiego, a także Szkoły Zdobniczej i Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu. W latach 1915-1918 prowadził wykłady z historii sztuki sakralnej w seminariach duchownych w Poznaniu, Gnieźnie i Monasterze Westfalskim. Od 1918 był wieloletnim kierownikiem Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu. W 1919 został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Poznańskiego; wykładał historię sztuki średniowiecznej. W latach 1918-1953 i 1956-1958 kierował Katedrą Historii Sztuki, od 1924 był profesorem zwyczajnym. Po zajęciu Poznania przez hitlerowców został początkowo zakładnikiem (1939), później był wysiedlony; przebywał w Zakopanem i Nowym Targu, pracował jako urzędnik. W ramach tajnego nauczania wykładał historię sztuki na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Częstochowie (1944-1945). W latach 1953-1956 przebywał na przymusowej emeryturze; powrócił do pracy na uniwersytecie w 1956, ale wkrótce z powodu choroby oczu musiał ograniczyć aktywność.

Zajmował się historią sztuki późnogotyckiej, muzeologią i ochroną zabytków; jest uważany za twórcę poznańskiej szkoły historii sztuki. Szczególnie wiele uwagi poświęcił twórczości Wita Stwosza, m.in. dokonując analizy porównawczej jego dorobku na tle sztuki europejskiej; zajmował się sprawą formy językowej nazwiska rzeźbiarza, opowiadając się za formą "Stosz". Badał związki artystyczne biskupa poznańskiego Uriela Górki z Norymbergą oraz zabytki śląskiej sztuki średniowiecznej (Wrocław, Kłodzko, Jelenia Góra). Zorganizował wystawę wielkopolskiej plastyki gotyckiej, był inicjatorem dużej akcji inwentaryzacyjnej zabytków parafii w Wielkopolsce. Zorganizował Komisję Historii Sztuki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; był członkiem zwyczajnym tego towarzystwa (1915), członkiem tytularnym (1952) i rzeczywistym (1957) PAN, członkiem honorowym Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Otrzymał również honorowe obywatelstwo Poznania (1957). Organizował coroczne wyjazdy naukowe studentów do Włoch, Austrii i Niemiec, był znany z komentowania własnych zajęć ze studentami poza uczelnią, np. w kawiarni. Brał aktywny udział w Międzynarodowym Kongresie Historyków Sztuki w Brukseli (1930).

Szczęsny Dettloff jest fundatorem i patronem nagrody przyznawanej corocznie przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki za najlepsze prace naukowe młodych historyków sztuki, które pojawiły się w danym roku.

Ogłosił ponad 160 prac naukowych, m.in.:

• Antykwariat dzieł sztuki przy księgarni św. Wojciecha (1915)
• Czy Wit Stosz był w Siedmiogrodzie? (1917)
• Rzeźba gnieźnieńska Wita Stwosza (1922)
• Wit Stwosz czy Hans Brandt (1929)
• Rzeźba polska do początku XVIII wieku (1932)
• Stwosz, Stosz czy Stoss (1933)
• Wit Stosz uczczony przez Norymbergę (1934)
• Na marginesie wystawy dzieł Wita Stosza w Norymberdze (1934)
• U źródeł sztuki Wita Stosza (1935)
• Kamienny krucyfiks Wita Stosza w krakowskim kościele mariackim (1939)
• Wit Stosz, jego życie i twórczość (1954)
• Zagadnienie twórcze krakowskiego ołtarza mariackiego Wita Stosza (1956)
• Ze studiów nad sztuką Wita Stosza (1958)
• Wit Stosz (1961, 2 tomy)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983