Toledo (Hiszpania)
Z Wikipedii
Toledo – miasto w środkowej Hiszpanii (ok.70 km od Madrytu), ok. 60 tys. mieszk. (1991). Leży na wzgórzu w zakolu rzeki Tag. Stolica regionu Kastylia-La Mancha i prowincji Toledo. Ośrodek przemysłu lekkiego, spożywczego i rzemiosła artystycznego. Znany ośrodek turystyczny, kultu religijnego - siedziba prymasów Hiszpanii. Jeden z najcenniejszych klejnotów hiszpańskiej architektury.
Toledo - zmiany demograficzne w okresie 1991 - 2004 | |||
1991 | 1996 | 2001 | 2004 |
59 000 | 66 006 | 68 382 | 73 485 |
Spis treści |
[edytuj] Historia
- Osada założona przez Iberów;
- W 192 p.n.e. zdobyta przez Rzymian, nazwana Toletum;
- Od V w. pod władzą Wizygotów, od VI w. stolica ich państwa i centrum religijne (nadal arcybiskup Toledo jest prymasem Hiszpanii)
- 711–1085, pod panowaniem Maurów; Toledo było wielkim ośrodkiem rzemiosła, szczególnie produkcji broni i jedwabiu. Pozostawało jednak w cieniu Kordowy i Sewilli.
- 1036–85, stolica państwa obejmującego centralną część Półwyspu Iberyjskiego;
- W 1085 zdobyte przez króla Alfonsa VI, zostało stolicą Kastylii;
- W 1492 wygnanie Żydów;
- 1520–21, ośrodek powstania miast kastylijskich przeciwko próbie ograniczania wolności miast przez Karola V;
- Od 1561, po przeniesieniu stolicy do Madrytu utrata znaczenia gospodarczego i politycznego;
- W 1609 wypędzenie morysków ;
- VII–IX 1936 obrona Alkazaru przez zwolenników Francisco Franco przed siłami republikańskimi (w czasie wojny domowej 1936-39), później miasto opanowane przez frankistów.
[edytuj] Zabytki
- Katedra, po katedrze w Burgos, najbardziej znacząca budowla gotycka w Hiszpanii. Budowana w latach 1227-1493 na miejscu pierwszej katedry, zamienionej w czasach władzy Maurów na meczet. Na fasadach widać wpływy francuskiego gotyku. Wieża południowa nieukończona, jedynie zamknięta barokową kopułą.; wieża północna o wys.90m.
- Przed wejściem do katedry krużganek z XIV w., przebudowany w XV–XVI i XVIII w. We wnętrzu, 5-nawowym, o dług.112m i szer.56m – 22 kaplice, m.in.:
-
- Capilla de San Juan, mieszcząca przebogaty skarbiec a w nim słynną monstrancję o wys.ok.3,0m, najważniejszy element procesji w Boże Ciało;
- Capilla Mayor, ze wspaniałymi bogato rzeźbionymi ścianami ołtarza, po obu stronach którego znajdują się grobowce królów , książąt i biskupów;
- Capilla Mozarabe, w której odprawiana jest msza wg liturgii mozarabskiej (wg obrządku Wizygotów, żyjących pod panowaniem Maurów);
- Capilla Santiago, z mistrzowsko rzeźbionym grobowcem A. de la Luna i jego żony ;
- Chór, z należącymi do najpiękniejszych na świecie stallami w stylu gotyckim i renesansowym;
- Zakrystia, z obrazami El Greco i Goi
- Alkazar, twierdza z XI wieku wzniesiona w najwyższym punkcie miasta, po ciągłych uszkodzeniach odbudowywany. W trakcie oblężenia w 1936 r. całkowicie zniszczony. Odbudowany zgodnie z planami z czasów Karola V. Wewnątrz muzeum z pamiątkami po wojnie domowej.
- Kościoły:
- San Tome z XIV w., dawny meczet, znany z obrazu El Greco Pogrzeb hrabiego Orgaza;
- San Juan de los Reyes z XV/XVI w., początkowo miał zostać miejscem pochówku Królów Katolickich, zamiar zmieniono po zdobyciu Grenady;
- San Roman z XII w., obecnie muzeum ze zbiorami z czasów Wizygotów;
- Santa Maria la Blanca z XII w., przekształcona z synagogi na kościół w XV w., z pięknymi wnętrzami w stylu mudejar;
- Synagoga El Transito z 1356;
- Santo Cristo de la Luz z X/ XII w. przebudowany z meczetu;
- Santiago del Arrabal z XII w.
- Pałace, m.in. Palacio de Fuensalida z XV w.; pałac arcybiskupi z XVI/XVII w.;
- Ratusz z XVII w.;
- Ruiny budowli rzymskich i średniowiecznych, m.in. bramy: Puerta Vieja de Bisagra z XI w., Puerta Nuevade de Bisagra z XVI w., Puerta del Sol z XIV w.,
- Mosty ,m.in. Puente de Alcantara z IX w.;
- Muzea:
- Museo de Santa Cruz, w dawnym szpitalu z XVI w. Druga pod względem ważności (po Prado w Madrycie) galeria malarstwa hiszpańskiego;
- Casa del Greco, rezydencja magnacka z XIV/XV w., dom El Greco; posiada obrazy mistrza oraz innych malarzy ze szkołyMurilla i Velazqueza;
- Muzeum Archeologiczne, ze znaleziskami z czasów rzymskich i wizygockich.
[edytuj] Miasta partnerskie
[edytuj] Linki zewnętrzne
Historyczne centrum Kordowy • Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie • Katedra w Burgos • Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem • Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell • Jaskinia Altamira • Stare miasto i akwedukt w Segowii • Zabytki Oviedo i kościoły Królestwa Asturii • Stare miasto w Santiago de Compostela • Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami • Zabytki w stylu mudejar w Aragonii • Historyczne centrum Toledo • Park Narodowy Garajonay • Stare miasto w Cáceres • Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli • Stare miasto w Salamance • Klasztor w Poblet • Zespół archeologiczny w Méridzie • Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe • Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela • Park Narodowy Doñana • Historyczne miasto warowne Cuenca • Giełda Jedwabiu w Walencji • Las Médulas • Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie • Pireneje - Mont Perdu • Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla • Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim • Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares • Ibiza - różnorodność biologiczna i kulturowa • San Cristóbal de La Laguna • Stanowisko archeologiczne Atapuerca • Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí • Zespół archeologiczny Tarraco • Gaj palmowy w Elx • Rzymskie mury obronne w Lugo • Krajobraz kulturowy Aranjuezu • Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza • Most Biskajski • Park Narodowy Teide