Tomas Venclova
Z Wikipedii
Tomas Venclova (ur. 11 września 1937 w Kłajpedzie), litewski poeta, eseista, publicysta, badacz i tłumacz literatury pięknej.
Syn pisarza litewskiego Antanasa Venclovy (1906-1971). W czasie II wojny światowej przebywał z rodziną w Kownie. Od młodości związany z litewską i rosyjską opozycją antykomunistyczną. Absolwent Uniwersytetu Wileńskiego (studia w latach 1954-1960). Mieszkał później okresowo w Moskwie i Leningradzie, w tym czasie poznał Annę Achmatową, Borysa Pasternaka i Josifa Brodskiego. W latach 1966-1971 studiował semiotykę i literaturę rosyjską na Uniwersytecie w Tartu. W latach 70. działał w litewskim ruchu obrony praw człowieka, współpracując m.in. z "Kroniką Kościoła Katolickiego na Litwie". Do 1977 r. mieszkał w Wilnie, następnie, zagrożony represjami, wyemigrował do USA, za co został pozbawiony obywatelstwa przez władze ZSRR. Wykładał początkowo, jako profesor wizytujący, na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W 1980 r. rozpoczął na Uniwersytecie Yale wykłady z literatury rosyjskiej i literatur słowiańskich. W 1985 r. uzyskał tam stopień doktora, a od 1993 r. jest profesorem języków słowiańskich i literatury.
Po zamieszkaniu w Ameryce przyjaźnił się z Czesławem Miłoszem i poznanym już wcześniej Josifem Brodskim. Związany z polską kulturą i literaturą, jest m.in. od 1983 r. członkiem zespołu redakcyjnego kwartalnika "Zeszyty Literackie". Tłumaczył też polską poezję na język litewski (m.in. Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Wisławę Szymborską), jest również autorem monografii Aleksandra Wata.
W 2002 r. ukazała się biografia Venclovy, autorstwa Donaty Mitaitė pt.: Tomas Venclova: biografijos ir kūrybos ženklai (Wilno: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas).
Nagrody i wyróżnienia: Międzynarodowa Nagroda m. Vilenica w Słowenii (1990), Order Giedymina (1999), Litewska Nagroda Państwowa (2001). Laureat tytułu "Człowiek Pogranicza" (2001), przyznawanego przez Fundację "Pogranicze" w Sejnach. Doktor honoris causa UMCS (1991), Uniwersytetu Jagiellońskiego (2000) oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (2005).
Mieszka w New Haven (Connecticut, USA), a czasowo również w Wilnie i Krakowie.
Spis treści |
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Publikacje w języku rosyjskim, litewskim i angielskim (wybór)
- Raketos, planetos ir mes (Vilnius: Valstybinė grožinės literatūros leidykla 1962)
- Golemas, arba dirbtinis žmogus: pokalbiai apie kibernetiką (Vilnius 1965)
- Kalbos ženklas: eilėraščiai (Vilnius: Vaga 1972)
- Lietuva pasaulyje: publicistika (Chicago: Akad. skautijos leidykla 1981)
- Tekstai apie tekstus (Chicago: Algimanto Mackaus knygų leidimo fondas 1985)
- Неустойчивое равновесие: восемь русских поэтических текстов (New Haven: YCIAS 1986)
- Tankėjanti šviesa: eilėraščiai (Chicago: AM&M Publications 1990)
- Pašnekesys žiemą: eilėraščiai ir vertimai (Vilnius: Vaga 1991)
- Vilties formos: eseistika ir publicistika (Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1991)
- Aleksander Wat: life and art of an iconoclast (New Haven: Yale University Press 1996, ISBN 0-300-06406-3)
- Собеседники на пиру. Статьи о русской литературе (Vilnius: Baltos lankos 1997)
- Winter Dialogue (Northwestern University Press 1997)
- Reginys iš alėjos: eilėraščiai (Vilnius: Baltos lankos 1998)
- Rinktinė (Vilnius: Baltos lankos 1999)
- Forms of Hope: Essays (The Sheep Meadow Press 1999)
- Manau, kad… Pokalbiai su Tomu Venclova (Vilnius: Baltos lankos 2000)
- Vilnius (Vilnius: R. Paknys Publishing House 2002)
- Гранёный воздух. Стихотворения (Москва: ОГИ, Дом Юргиса Балтрушайтиса 2002)
- Ligi Lietuvos 10 000 kilometrų (Vilnius: Baltos lankos 2003)
- Статьи о Бродском (Москва: Baltrus, Новое издательство 2005)
- Vilniaus vardai (Vilnius: R. Paknio leidykla 2006, ISBN 9986-830-96-6)
[edytuj] Publikacje wydane w języku polskim
- Dialog o Wilnie (II obieg; wespół z Czesławem Miłoszem, Niezależna Oficyna Wydawnicza 1981; Społeczny Instytut Wydawniczy "Młynek" 1984)
- Siedem wierszy (II obieg; przekł. z litewskiego przy współpracy autora Stanisław Barańczak; "S" 1986)
- Rozmowa w zimie (poezje; oprac. Stanisław Barańczak, przedmowa Josif Brodski; Zeszyty Literackie Paryż 1989; wydanie II: Zeszyty Literackie-Oficyna Literacka 1991, ISBN 83-85158-44-8; wydanie III poszerzone: Fundacja Zeszytów Literackich 2001, ISBN 83-911068-4-5)
- Sześć wierszy (przekł. Stanisław Barańczak, Czesław Miłosz, Wiktor Woroszylski; FIS 1991)
- Kształty nadziei (eseje i szkice literackie; Niezależna Oficyna Wydawnicza 1995, ISBN 83-7054-087-2)
- Aleksander Wat: obrazoburca (biografia; przeł. z ang. Jan Goślicki; Wydawnictwo Literackie 1997, ISBN 83-08-02742-3)
- Eseje. Publicystyka (Pogranicze 2001, ISBN 83-86872-25-X)
- Niezniszczalny rytm: eseje o literaturze (Pogranicze-Fundacja Zeszytów Literackich 2002, ISBN 83-911068-9-6)
- Opisać Wilno (przekł. Alina Kuzborska; Fundacja Zeszytów Literackich 2006, ISBN 83-60046-60-3)
[edytuj] Prace redakcyjne
- Aleksander Wat, Ucieczka Lotha (autor posłowia; Czytelnik 1996, ISBN 83-07-02422-6)
- Irena Grudzińska-Gross, Miłosz i Brodski. Pole magnetyczne (autor wstępu; Znak 2007, ISBN 978-83-240-0781-3)
